Na czym polega dożywocie

Nabycie przez Karola Nawrockiego kawalerki od starszego sąsiada, którego od kilkunastu lat miał wspierać, co obecnie rozgrzewa kampanię wyborczą, przypomina raczej "kupno mieszkania z lokatorem" (za 120 tys. zł), niż formalne dożywocie.

Publikacja: 06.05.2025 13:59

Na czym polega dożywocie

Foto: Adobe Stock

Umowa dożywocia polega na tym, że właściciel nieruchomości (dożywotnik) przekazuje prawa do nieruchomości innej osobie w zamian za sprawowanie nad nim opieki do końca jego życia (art. 908–916 Kodeksu cywilnego).

Czytaj więcej

Oświadczenie majątkowe Karola Nawrockiego. Sztab kandydata publikuje dokument

Jakie obowiązki wiążą się z umową dożywocia

Jeżeli umowa dożywocia (obowiązkowo notarialna) nie stanowi inaczej, nabywca nieruchomości ma przyjąć (traktować) zbywcę nieruchomości jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach, należą one do zakresu prawa dożywocia. Zdarza się jednak, że umowa tylko ogólnie wymienia te obowiązki — i wtedy zastosowanie mają wskazane przepisy Kodeksu cywilnego, naturalnie z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

Czytaj więcej

Karol Nawrocki z niejawnym majątkiem. Zdanie zmienił pod naciskiem opinii publicznej

Najczęściej umowy takie zawiera dożywotnik z osobą bliską, ale nawet wtedy rodzić to może czasem spory — a tym bardziej, gdy jest to osoba obca, gdyż owi bliscy nie są zupełnie zwolnieni z obowiązków wobec swego krewnego. Tymczasem uszczuplenie majątku przez dożywotnika o przekazaną nieruchomość zmniejsza jego majątek i może ograniczać lub wręcz pozbawiać jego najbliższych spadku, a nawet zachowku, co bywa przyczyną podważania umowy dożywocia.

Umowa dożywocia, testament, darowizna

Adwokat Anisa Gnacikowska wskazuje, że umowa dożywocia mimo tego ma niewątpliwe zalety w stosunku do testamentu czy darowizny, pełniących w praktyce nieraz podobną rolę co dożywocie. Testament wywołuje bowiem skutek dopiero z chwilą śmierci testatora i może być w każdej chwili za jego życia przez niego odwołany; z kolei darowiznę może, przy rażącej niewdzięczności obdarowanego, unieważnić sąd.

Czytaj więcej

Sąd Najwyższy zdecydował w sprawie dożywocia. Czy może ono zmniejszyć spadek?

Kodeks cywilny przewidział jednak możliwe kłopoty ze stosowaniem dożywocia. Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa. A jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym do opieki takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd - na żądanie jednej z nich - zamienia wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte prawem dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. W wypadkach wyjątkowych sąd może – na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika - rozwiązać umowę o dożywocie. Z kolei osoba alimentowana przez dożywotnika - czy to krewny, czy małżonek – może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia uprawnionych.

Umowa dożywocia polega na tym, że właściciel nieruchomości (dożywotnik) przekazuje prawa do nieruchomości innej osobie w zamian za sprawowanie nad nim opieki do końca jego życia (art. 908–916 Kodeksu cywilnego).

Jakie obowiązki wiążą się z umową dożywocia

Pozostało jeszcze 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura 2025: język polski. Odpowiedzi i arkusze CKE
Zawody prawnicze
Stowarzyszenia prawnicze chcą odwołania Adama Bodnara. Wnioskują do prezydenta
Prawo dla Ciebie
Operowana robotem da Vinci zmarła. Prawnicy tłumaczą, czym jest eksperyment medyczny
Prawo karne
Wyłudził od Romario miliony. Oszust z Biłgoraja wrócił do Polski
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Materiał Promocyjny
Lenovo i Motorola dalej rosną na polskim rynku