W 2023 r. Echo wniosło biznes mieszkaniowy do zależnego Archicomu, bezpośrednio ma się zajmować głównie biurowcami i platformą PRS Resi4Rent. Zacznijmy od tego, jak generalnie oceniacie perspektywy rynku nieruchomości komercyjnych?

Wraz ze stabilizacją sytuacji makroekonomicznej i politycznej, 2024 będzie rokiem przejściowym przed powrotem rynku do większej płynności i aktywności inwestorów. Zatrzymanie wzrostu inflacji i oczekiwane ożywienie gospodarcze związane z prawdopodobnym, stopniowym obniżaniem stóp procentowych, będzie wspierać pozytywne trendy w segmentach rynku, w których działa grupa: mieszkaniowym, PRS i komercyjnym – w szczególności w zakresie najwyższej jakości przestrzeni biurowych.

W całym sektorze living obserwujemy swego rodzaju starcie między zmianą stylu życia, w tym mobilnością młodszych klientów, a większą dostępnością kredytów i powrotem tradycyjnego rynku mieszkaniowego na ścieżkę wzrostu. Podaż nowych mieszkań na sprzedaż jest ciągle za niska, co sprawia, że najem niezmiennie cieszy się popularnością – zwłaszcza w dobrych lokalizacjach i w wysokim standardzie.

Rynek najmu instytucjonalnego ma się dobrze, dlatego w 2024 r. planujemy rozwijać platformę Resi4Rent – największy tego typu podmiot w Polsce. Aktualnie posiada on w ofercie ponad 4,1 tys. mieszkań, w planach mamy zwiększenie tej liczby do około 11 tys. do 2026 r. typu mieszkań.

Rynek najmu instytucjonalnego, podobnie jak tradycyjna mieszkaniówka, mierzy się z wyzwaniem, jakim jest dostępność i wzrost cen działek. Dlatego firmy z zabezpieczonym bankiem gruntów zyskają przewagę. Z perspektywy wszystkich graczy na tym rynku istotne będą też zmiany legislacyjne zarówno podatkowe jak i regulacje związane z planowaniem miast i energooszczędnością budynków.

Poza rozwojem platformy mieszkań na wynajem analizujecie możliwość wejścia na rynek prywatnych akademików...

Tak. Ponad 1,2-mln społeczność studencka w Polsce mierzy się z wyzwaniem znalezienia przestrzeni do odpoczynku i nauki, zwłaszcza biorąc pod uwagę wzrost cen i często niską jakość na rynku najmu indywidualnego oraz ograniczoną pojemność akademików uczelnianych. Kilkanaście tysięcy miejsc dostępnych dzisiaj w prywatnych akademikach także nie odpowiada na popyt polskich i zagranicznych studentów.

Nie podjęliśmy jeszcze ostatecznej decyzji w sprawie sposobu wejścia na rynek akademików. Zakładamy, że mogłoby się to odbywać w formule podobnej jak w przypadku PRS-ów, choć będzie to projekt osobny względem Resi4Rent. Chcemy do niego pozyskać nowych partnerów, a w dłuższej perspektywie zakładamy sprzedaż naszych udziałów w takim przedsięwzięciu. Co istotne, Echo Investment posiada doświadczenie w realizacji akademików – firma budowała je w przeszłości dla zewnętrznych zamawiających.

Warto też podkreślić, że tego typu produkty są wysoce pożądane na rynku inwestycyjnym w Europie.

Jakie są plany związane z rynkiem biurowym?

Mamy do czynienia z luką podażową w odniesieniu do najnowocześniejszych budynków – w 2023 r. w Warszawie oddano do użytku najmniej nowych biur w historii, niska nowa podaż występuje też na wszystkich głównych rynkach regionalnych. Uruchomione nowe projekty trafią na rynek najwcześniej w 2025 r., a 2024 r. upłynie głównie pod znakiem ich komercjalizacji. Co do zasady widzimy większą gotowość najemców do relokacji do nowszych, bardziej zielonych i energooszczędnych budynków, co rzutuje na stabilny wzrost stawek najmu, a tym samym pozytywnie wpływa na wyceny aktywów biurowych. Te najnowsze, w pełni zrealizowane w duchu ESG, są szczególnie interesujące dla inwestorów budujących „zielone” portfele nieruchomości. Trendy te potwierdziły się w 2023 r.