Bezpłatny urlop karą za powódź

[b]- Czy to prawda, że powodzianie za okres, kiedy nie chodzą do pracy, muszą brać urlopy i to nawet bezpłatne? Co z tymi, którzy nie chodzą do pracy, bo zostali zalani, pilnują dobytku i będą odbudowywać swoje domy albo je remontować? Czy pracownik, który nie poinformował pracodawcy o swojej nieobecności może zostać zwolniony dyscyplinarnie po stawieniu się do pracy? Co z tymi, którzy muszą pozostać w domu, bo ich dzieci nie mogą chodzić do szkoły, przedszkoli czy żłobków, ponieważ te są zamknięte z powodu klęski żywiołowej? Czy za ten czas dostaną wynagrodzenia, albo chociaż jakieś odszkodowanie? A co w sytuacji, gdy z powodu powodzi przestał funkcjonować zakład pracy? [/b]

Takich pytań dostajemy bardzo dużo. Spróbujemy na nie odpowiedzieć.

[srodtytul]Urlop wypoczynkowy nie na powódź[/srodtytul]

Pracodawca nie może wysłać pracownika na „przymusowy” urlop wypoczynkowy. Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystywany zgodnie ze swoim przeznaczeniem, tzn. na faktyczną regenerację sił pracownika. Co więcej, urlop musi być wykorzystany w terminie wcześniej zaplanowanym zgodnie z planem urlopów czy innymi ustaleniami dokonanymi w trybie „po porozumieniu z pracownikiem”, na jego wniosek.

Ostateczną decyzję w sprawie udzielenia urlopu ma oczywiście pracodawca, ale nie oznacza to, że ma on pełną swobodę decyzyjną w tym zakresie. Jedynie szczególne okoliczności wymienione wprost w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=76037]kodeksie pracy[/link] umożliwiają przesunięcie urlopu. Zatem żądanie, aby pracownicy brali urlopy wypoczynkowe na czas walki z powodzią są niezgodne z prawem.

[srodtytul]Usprawiedliwiona niepłatna nieobecność[/srodtytul]

Zasady usprawiedliwiania nieobecności pracownika w pracy uregulowane są w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=73958]rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy[/link] (DzU nr 60, poz. 281 ze zm.).

Zgodnie z § 1 rozporządzenia przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.

Powódź jest zdarzeniem nagłym, trudnym do przewidzenia. W tych okolicznościach pracodawca powinien usprawiedliwić nieobecność podwładnego w firmie. Jednak pomimo usprawiedliwionej nieobecności zatrudniony dotknięty powodzią nie może liczyć na wynagrodzenie za ten czas. Wynagrodzenie przysługuje bowiem za czas przepracowany. Jedynie w okolicznościach wprost wymienionych w kodeksie pracy i rozporządzeniu z 15 maja 1996 r. pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, mimo że nie świadczył pracy.

W niektórych okolicznościach, uzasadniających zwolnienie od pracy, pracownik będzie mógł liczyć na rekompensatę utraconych zarobków. Stanie się tak np. w sytuacji, gdy pracownik jest członkiem ochotniczej straży pożarnej. W tym przypadku, za czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu, pracownik będzie miał prawo do rekompensaty pieniężnej na podstawie wydanego przez pracodawcę zaświadczenia określającego wysokość utraconego wynagrodzenia.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by pracodawca z własnej woli wypłacił „pełne” wynagrodzenie za usprawiedliwiony czas pracowniczej nieobecności z powodu walki z powodzią.

[srodtytul]Zwolnienie dyscyplinarne [/srodtytul]

Powódź nie zwalnia pracownika z obowiązku bezzwłocznego powiadomienia pracodawcy o niestawieniu się w pracy z powodu walki z żywiołem w celu ochrony życia swojego i swoich bliskich, a także ochrony mienia.

Co do zasady pracownik musi zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, najpóźniej w drugim dniu nieobecności w pracy. Jednak obłożna choroba, zdarzenie losowe czy inne ważne okoliczności (np. właśnie powódź) usprawiedliwiają niedotrzymanie tego terminu. Dlatego nie może to być powodem uzasadniającym zwolnienie dyscyplinarne. Jeżeli w takiej sytuacji pracodawca rozwiąże bez wypowiedzenia umowę o pracę z pracownikiem w trybie art. 52 k.p. to naruszy przepisy o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie. Co prawda czynność ta wywrze skutek prawny, jednak zatrudnionemu będzie przysługiwać roszczenie o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie (art. 56 k.p.) i jest duże prawdopodobieństwo, że sąd je uzna.

[srodtytul]Przymusowy urlop bezpłatny [/srodtytul]

Pracodawca nie może także „skierować” pracownika na urlop bezpłatny. Udziela go bowiem jedynie na wniosek pracownika. Gdyby udzielił go z własnej inicjatywy i bez pisemnego wniosku zatrudnionego, to działałby niezgodnie z art. 174 k.p. i byłoby to bezskuteczne. Przypadki przymusowego „udzielania” urlopu bezpłatnego należy kwalifikować jako naruszenie przepisów kodeksu pracy o urlopach pracowniczych.

[srodtytul]Opieka nad dzieckiem[/srodtytul]