Rozprawa przy zamkniętych drzwiach

Procedura sądowa dotycząca spraw o rozwód i o separację jest praktycznie taka sama, z niewielkimi różnicami uzasadnionymi istotą separacji. Sprawy te rozpatruje sąd okręgowy w składzie jednego sędziego zawodowego i dwóch ławników.

[srodtytul]Według odrębnej procedury[/srodtytul]

Sprawy o rozwód, a także o separację rozstrzygają sądy okręgowe. Pozew rozwodowy lub wniosek o separację należy skierować do tego sądu okręgowego, w którym oboje małżonkowie mieli wspólne miejsce zamieszkania, jeśli choć jeden z nich dalej w tym okręgu przebywa.

Jeżeli małżonkowie nie mieli wspólnego miejsca zamieszkania albo w chwili wnoszenia pozwu żaden z nich nie mieszkał w okręgu sądu, na terenie którego mieli wspólne miejsce zamieszkania, pozew kieruje się do sądu właściwego według miejsca zamieszkania strony pozwanej. Jeśli nie ma i takiej podstawy, bo np. była żona mieszka na stałe za granicą, mąż musi skierować pozew do sądu okręgowego właściwego dla jego miejsca zamieszkania jako powoda.

Pozew trzeba złożyć w dwu egzemplarzach, sąd musi go przesłać pozwanemu mężowi czy żonie. Pozwany ma prawo do złożenia w sądzie, najpóźniej do pierwszej rozprawy, odpowiedzi na pozew.

Sprawy o rozwód i separację są rozpatrywane w postępowaniu odrębnym od innych spraw cywilnych, rządzącym się własnymi prawami. W tym samym odrębnym trybie rozpoznawane są sprawy o unieważnienie małżeństwa oraz o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa.

Posiedzenia sądowe w tych sprawach odbywają się przy drzwiach zamkniętych, chyba że obie strony zażądają zgodnie publicznego rozpoznania sprawy, a sąd uzna, że jawność nie zagraża moralności.

W sprawie o rozwód i separację sąd rozstrzyga kompleksowo o wielu sprawach rodziny. Dlatego w czasie procesu o rozwód lub separację nie można wszcząć odrębnej sprawy o zaspokojenie potrzeb rodziny ani o alimenty pomiędzy małżonkami czy alimenty od nich dla ich wspólnych dzieci za czas od wytoczenia sprawy. Nie można też wszczynać spraw dotyczących władzy rodzicielskiej lub o ustalenie kontaktów z dziećmi.

[srodtytul]Apelacja dla niezadowolonego[/srodtytul]

Od wyroku sądu okręgowego każdy z małżonków może wnieść apelację do sądu apelacyjnego. Najpierw trzeba zwrócić się do sądu o doręczenie wyroku z uzasadnieniem.

Termin zaś do żądania uzasadnienia wynosi siedem dni, licząc:

- od doręczenia wyroku z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia apelacji, który otrzymuje strona występująca w sprawie bez adwokata czy radcy prawnego, jeśli nie była obecna przy ogłoszeniu wyroku,

- od ogłoszenia wyroku, jeśli małżonek, który chce wnieść apelację, był obecny przy ogłoszeniu wyroku sądu.

Apelację wnosi się za pośrednictwem sądu, który wydał wyrok.

Od wyroków w sprawach rozwodowych wydanych w II instancji kasacja nie przysługuje. Od 2005 r. takie sprawy do Sądu Najwyższego już nie trafiają.

W apelacji można kwestionować albo cały wyrok, albo niektóre jego postanowienia, np. rozstrzygnięcie dotyczące alimentów na żonę albo na dziecko czy kontaktów z dzieckiem.

[srodtytul]Ponownie w sądzie[/srodtytul]

Tylko zupełnie wyjątkowo wyrok rozwodowy może być podważony w trybie wznowienia postępowania. Wznowienie jest dopuszczalne, gdy np. wyrok został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym, naruszenie przepisów spowodowało pozbawienie strony możności działania. Wznowienie postępowania w sprawie zakończonej rozwodem jest zakazane, jeśli jeden z rozwiedzionych ponownie wziął ślub.

Mimo prawomocnego oddalenia żądania pozwu lub separacji każdy z małżonków może ponownie wystąpić z takim żądaniem w razie zmiany okoliczności, które zdecydowały o takim wyniku sprawy. Gdy np. sąd odmówił rozwodu ze względu na dobro wspólnych małoletnich dzieci, taką okolicznością będzie uzyskanie przez nie pełnoletności. O rozwód będzie można wystąpić ponownie, gdy przyczyną oddalenia pozwu rozwodowego był sprzeciw wobec rozwodu małżonka niewinnego, a teraz ten małżonek zgadza się na rozwód.

[ramka][b]Czy można się rozmyślić [/b]

Wyrok wydany w I instancji staje się prawomocny w terminie 14 dni od doręczenia wyroku z uzasadnieniem, a jeśli żadna ze stron nie zwracała się o uzasadnienie – w ciągu trzech tygodni od ogłoszenia wyroku. Wyrok II instancji staje się prawomocny po jego ogłoszeniu, ponieważ nie może on być już kwestionowany (poza szczególnymi sytuacjami, gdy możliwe jest wznowienie postępowania). Natomiast kasacja od niego nie przysługuje. Do chwili uprawomocnienia wyroku można się rozmyślić i cofnąć pozew rozwodowy – jeśli ta druga strona nie żądała rozwodu, a jeżeli żądała – to już tylko za jej zgodą. Jeśli wyrok się uprawomocni, a rozwiedzeni zechcą znowu być małżeństwem, konieczny będzie ślub. [/ramka]

[ramka][b]Prawa i obowiązki małżonków[/b]

Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do:

- wspólnego pożycia,

- wzajemnej pomocy,

- wierności,

- współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli,

- do wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach rodziny,

- przyczyniania się – w miarę swych możliwości zarobkowych i majątkowych – do zaspokajania potrzeb założonej przez nich rodziny; może to polegać także (w całości lub w części) na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym,

- korzystania z mieszkania, do którego prawo przysługuje drugiemu małżonkowi i do korzystania z należącego do niego wyposażenia domu.

Oboje małżonkowie mają prawo do wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach rodziny. Oboje, bez względu na stosunki majątkowe między nimi (wspólność lub rozdzielność majątkową), są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.

Jeśli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia obowiązku łożenia na utrzymanie rodziny, drugi małżonek może uzyskać w sądzie rodzinnym nakaz wypłacenia całości lub części jego wynagrodzenia do rąk własnych. [/ramka]