2
kodeksu pracy.
3. W razie niewykorzystania przez pracownika tymczasowego urlopu wypoczynkowego w okresie wykonywania pracy tymczasowej agencja pracy tymczasowej wypłaca pracownikowi tymczasowemu ekwiwalent pieniężny w zamian za ten urlop lub niewykorzystaną jego część.
4. Wynagrodzenie za jeden dzień urlopu wypoczynkowego lub ekwiwalent pieniężny za jeden dzień tego urlopu ustala się, dzieląc wynagrodzenie uzyskane przez pracownika tymczasowego w okresie wykonywania pracy tymczasowej przez liczbę dni pracy, za które to wynagrodzenie przysługiwało.
Komentarz:
Pracownicy tymczasowi angażowani są przez agencje pracy tymczasowej (APT) i kierowani do pracodawcy użytkownika do wykonywania pracy tymczasowej. Polega ona na wykonywaniu na rzecz pracodawcy użytkownika zadań o charakterze sezonowym, okresowym, doraźnym lub których terminowe wykonanie przez pracowników zatrudnionych przez pracodawcę użytkownika nie byłoby możliwe albo takich, których wykonanie należy do obowiązków pracownika nieobecnego.
- Pracownikowi tymczasowemu przysługują dwa dni urlopu wypoczynkowego za każdy miesiąc pozostawania do dyspozycji jednego pracodawcy użytkownika. Jest to okres, na jaki APT skierowała pracownika tymczasowego do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika. Określa go umowa o pracę zawarta między APT i pracownikiem tymczasowym. Obejmuje wszystkie dni kalendarzowe w trakcie trwania umowy o pracę, a nie tylko dni, w których praca była faktycznie świadczona. Ponadto nie ma tutaj znaczenia wymiar czasu pracy, w jakim zatrudniony jest pracownik tymczasowy.
Urlopu udziela się na dni, które były dla niego dniami pracy, gdyby nie korzystał z urlopu. Jest to regulacja szczególna i nie stosuje się tu kodeksowej zasady udzielania urlopu w wymiarze godzinowym, gdzie jeden dzień urlopu odpowiada ośmiu godzinom pracy.
- Urlop nie przysługuje za okres, za który pracownik tymczasowy wykorzystał u poprzedniego pracodawcy urlop wypoczynkowy na podstawie odrębnych przepisów.
Prawo do wykorzystania urlopu w naturze zależy od tego, czy pracownik tymczasowy wykonuje pracę na rzecz tego samego pracodawcy użytkownika. Odmiennie niż przy nabyciu prawa do urlopu przy obliczaniu tego okresu nie uwzględnia się okresów pracy na rzecz innych pracodawców. Jeżeli ten okres obejmuje co najmniej sześć miesięcy, pracodawca użytkownik musi umożliwić tzw. czasownikowi wykorzystanie urlopu w naturze w terminie z nim uzgodnionym. Pracownik z wymaganym okresem zatrudnienia u jednego pracodawcy użytkownika (co najmniej sześć miesięcy) może też skorzystać z urlopu na żądanie, czyli czterech dni w terminie przez siebie wskazanym.
- Pozostawanie przez miesiąc do dyspozycji pracodawcy użytkownika może pokrywać się z miesiącem kalendarzowym.
Ale niekiedy umowy tych pracowników mogą być krótsze i wówczas się je dodaje. Pracownik nabędzie prawo do dwóch dni urlopu, gdy w efekcie sumowania przepracuje 30 dni. Obowiązują tutaj cywilistyczne metody liczenia terminów. Jeżeli więc termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za 30 dni.
Firma handlowa A przyjęła sekretarkę na dwa tygodnie za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej. Zawarto z nią umowę o pracę od 13 do 25 kwietnia 2008 r.
W maju potrzebne będzie zastępstwo sekretarki i tym razem ta sama pracownica tymczasowa zatrudniona zostanie od 11 do 30 maja 2008 r. Nabędzie prawo do dwóch dni urlopu wypoczynkowego po 30 dniach pozostawania do dyspozycji pracodawcy użytkownika (firmy A), czyli 27 maja 2008 r. Pierwsza umowa trwała 13 dni, a więc do upływu 30 dni brakować będzie jeszcze 17 dni, które miną właśnie 27 maja 2008 r.
- Jeśli pracownik tymczasowy pozostaje do dyspozycji pracodawcy użytkownika dłużej niż miesiąc, ale krócej niż dwa miesiące, urlop nabędzie jedynie za miesiąc. Za pozostałe dni nie ma prawa do urlopu, ale można je uwzględnić, gdy ponownie zatrudni go ta sama APT.
Pracownik tymczasowy pracował w firmie konsultingowej od 1 marca do 15 kwietnia 2008 r. Wykorzystał dwa dni urlopu. Za 15 dni pracy w kwietniu nie nabył prawa do urlopu. Jeśli jednak agencja, która skierowała go do tego pracodawcy użytkownika, zatrudni go ponownie, uwzględni też ten okres zatrudnienia, ustalając jego prawo do urlopu.
- Gdy jeden pracownik tymczasowy będzie zatrudniony przez kilka agencji pracy tymczasowej, prawo do urlopu nabywa w każdej z nich odrębnie. Do miesięcznego okresu, od którego zależy prawo do urlopu, pracownikowi tymczasowemu wlicza się wszystkie okresy pozostawania do dyspozycji pracodawcy użytkownika lub większej liczby pracodawców użytkowników, które są konsekwencją zatrudnienia pracownika przez jedną APT. Nie ma tutaj znaczenia długość trwania poszczególnych umów o pracę, a także okresy przerw między kolejnymi okresami zatrudnienia.
W styczniu 2008 r. pracownik tymczasowy był zatrudniony przez dziesięć dni na podstawie umowy o pracę zawartej z APT. Pracował w hurtowni firmy B. W marcu 2008 r. ta sama APT skierowała go na siedem dni do firmy C, a przez cały kwiecień 2008 r. ponownie świadczył pracę na podstawie kolejnej umowy na rzecz firmy B. W kwietniu 2008 r. nabył prawo do dwóch dni urlopu, bo zaliczono mu wcześniejsze umowy o pracę, gdyż wszystkie były zawarte z tą samą APT.
- Zasady udzielania urlopu pracownikom tymczasowym zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy są takie same jak przy pełnym etacie. Zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w systemie równoważnych norm czasu pracy albo na część etatu urlopu udziela się w dniach, w takim wymiarze godzinowym, w jakim była zaplanowana praca w dniu urlopu.
Za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej pracodawca użytkownik zatrudnił dwie pracownice. Jedna z nich pracuje w systemie równoważnym po 12 godzin, druga na pół etatu w poniedziałki i środy po osiem godzin, a we wtorki po cztery godziny. Tej w równoważnym czasie pracy przysługują dwa dni urlopu w wymiarze 12 godzin. Nie stosujemy tu zasady, że jeden dzień urlopu to osiem godzin, ani zasady proporcjonalności w udzielaniu urlopów. Zatrudniona na pół etatu po upływie miesiąca pozostawania do dyspozycji pracodawcy użytkownika ma prawo również do dwóch dni urlopu. Gdy wykorzysta go w poniedziałek i wtorek, będzie to jeden dzień ośmiogodzinny i jeden dzień czterogodzinny.
- Udzielanie urlopu w naturze pracownikowi tymczasowemu pozostającemu do dyspozycji pracodawcy użytkownika przez dłuższy okres może spowodować, że łączny wymiar jego urlopu przekroczy ten określony w art. 154 § 1 k.p. Do tych pracowników nie stosujemy jednak tego kodeksowego ograniczenia.
Prawo do wykorzystania urlopu w naturze zależy od tego, czy pracownik tymczasowy wykonuje pracę na rzecz tego samego pracodawcy użytkownika. Jeżeli robi to co najmniej sześć miesięcy, pracodawca użytkownik umożliwia mu wykorzystanie urlopu w naturze w terminie z nim uzgodnionym. Natomiast gdy zatrudnienie trwa krócej niż sześć miesięcy, wykorzystanie urlopu w naturze zależy od uzgodnień między APT i pracodawcą użytkownikiem. Pracownik ma prawo do urlopu w naturze tylko wtedy, gdy zostało to określone. Agencja musi powiadomić o tym pracownika przed zawarciem umowy o pracę. Jeżeli dojdzie do uzgodnień o korzystaniu z urlopu w okresie, gdy czasownik wykonuje już pracę na rzecz użytkownika, należy także uzgodnić tryb jego udzielenia.
Pracownik tymczasowy nie jest objęty planem urlopów ani nie ustala z pracodawcą użytkownikiem terminu urlopu w porozumieniu. Dlatego gdy APT i pracodawca użytkownik uzgodnią wykorzystanie urlopu w naturze w czasie wykonywania pracy u tego pracodawcy, użytkownik może udzielić urlopu pracownikowi tymczasowemu wykonującemu pracę krócej niż sześć miesięcy. Natomiast gdy okres wykonywania pracy na rzecz pracodawcy użytkownika obejmuje sześć i więcej miesięcy, nie może on odmówić wykorzystania urlopu w naturze w czasie, gdy czasownik wykonuje pracę. W związku z tym pracownik tymczasowy składa wniosek urlopowy do pracodawcy użytkownika, który udziela go po uzyskaniu informacji z APT o jego wymiarze, akceptując wniosek. Użytkownik zawiadamia o tym agencję, przekazując jej oryginał wniosku urlopowego.
- Jeżeli w czasie wykonywania pracy czasownik nie wykorzystał urlopu w naturze, APT wypłaca mu ekwiwalent pieniężny. Sposób obliczania wynagrodzenia urlopowego oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop u pracowników tymczasowych różni się od tego dla pozostałych pracowników. Nie ma tu znaczenia wymiar czasu pracy, w jakim zatrudniony jest pracownik. Wynagrodzenie lub ekwiwalent za jeden dzień urlopu ustala się, dzieląc wynagrodzenie uzyskane przez czasownika w czasie wykonywania pracy tymczasowej przez liczbę dni pracy, za które to wynagrodzenie przysługiwało.
Pracownik tymczasowy zatrudniony był w marcu 2008 r. na pół etatu i pracował od poniedziałku do piątku po cztery godziny dziennie. Wynagrodzenie określone było stawką godzinową 10 zł. Pracownik powinien otrzymać ekwiwalent za dwa dni urlopu w wysokości 84 zł. Wymiar czasu pracy w marcu 2008 r. wynosił 160 godzin, a więc pracując na pół etatu, pracownik przepracował 80 godzin w ciągu 20 dni. Wynagrodzenie za cały miesiąc wynosiło 840 zł, a więc 840 zł podzielone przez 20 daje 42 zł wynagrodzenia lub ekwiwalentu za jeden dzień urlopu wypoczynkowego.
- Gdy pracownik tymczasowy pracował dłużej niż miesiąc, ale za pozostały okres nie nabył urlopu, to ustalając wysokość przysługującego mu wynagrodzenia lub ekwiwalentu, bierzemy pod uwagę tylko wynagrodzenie z okresu, za który nabył prawo do urlopu. Uwzględniamy w tym też wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, jeśli wystąpiły w tym czasie.
Art. 18.1. Do czasu pracy radcy prawnego zalicza się także czas niezbędny do załatwiania spraw poza lokalem jednostki organizacyjnej, w szczególności w sądach i w innych organach, oraz czas przygotowania się do tych czynności.
2. Czas pracy radcy prawnego w lokalu jednostki organizacyjnej nie może być krótszy niż dwie piąte czasu pracy ustalonego w zawartej z radcą prawnym umowie.
Komentarz:
Uprawnienia urlopowe radcy prawnego zatrudnionego na umowę o pracę określa – tak jak dla wszystkich zatrudnionych – kodeks pracy. Regulacje te stosuje się też, gdy radca prawny jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy. Odrębności wynikają z tego, że radca świadczy pracę w określonym przez pracodawcę miejscu, najczęściej przez część godzin uzgodnionego wymiaru czasu pracy, a przez resztę czasu wykonuje pracę poza lokalem jednostki organizacyjnej, np. w sądzie. Zgodnie z ustawą z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych ten czas wlicza się do czasu pracy.
Radca prawny nie może w lokalu pracodawcy pracować krócej niż 2/5 czasu ustalonego w zawartej z nim umowie, czyli np. przy pracy na pół etatu jest to osiem godzin (2/5 x 20 godzin tygodniowo).
Ze względu na obowiązującą od 1 stycznia 2004 r. zasadę udzielania urlopów wypoczynkowych w dniach, które zgodnie z rozkładem czasu pracy są dla pracownika harmonogramowymi dniami pracy, w wymiarze godzinowym, w praktyce powstaje problem, w jaki sposób udzielić urlopu radcom prawnym, którzy wykonują pracę w siedzibie przedsiębiorstwa tylko w niektóre dni tygodnia.
Art. 18 ustawy nie prowadzi do skrócenia czasu pracy radców prawnych, lecz normuje w swoisty sposób system ich pracy. Oznacza to, że radca w pozostałe dni tygodnia, kiedy nie musi być w siedzibie firmy, jest nadal do dyspozycji pracodawcy i czas taki szef uwzględnia przy udzielaniu mu urlopu. Ta dyspozycja może polegać na przyjęciu, że godziny pracy radcy poza zakładem rozkładają się na pozostałe dni tygodnia w sposób równomierny lub przyjąć, że to sam radca wskaże, kiedy i ile godzin jest do dyspozycji pracodawcy poza zakładem. Po prawidłowym ustaleniu tygodniowego wymiaru czasu pracy (zarówno spędzonego w siedzibie pracodawcy, jak i poza nią) urlopu udziela się zarówno na godziny pracy w lokalu pracodawcy, jak i na godziny przypadające na załatwianie spraw poza nim.
Radcowie prawni zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy (osiem godzin dziennie i przeciętnie 40 tygodniowo) w lokalu jednostki organizacyjnej, czyli u pracodawcy, muszą być np. dwa dni w tygodniu po sześć godzin. Nie oznacza to, że w pozostałe dni nie pracują. Wykonują pracę na rzecz pracodawcy poza firmą, np. w sądzie, uczestnicząc w rozprawie, w domu pisząc pozwy, opinie itp. Radcom zatrudnionym na cały etat urlopu udziela się więc tak, jak każdemu innemu pracownikowi.
Radca prawny zatrudniony na cały etat w firmie pracuje tylko we wtorki i czwartki po osiem godzin. Bierze urlop na tydzień. Ile należy mu odliczyć: 16 czy 40 godzin urlopu? 40 godzin, bo radca ma pełny etat. Umowa o pracę określa jedynie, w jakich godzinach radca wykonuje pracę w siedzibie pracodawcy, a nie że tylko w tych godzinach. Stąd z puli urlopowej radcy, który wykorzystuje tydzień urlopu, odlicza się 40 godzin, czyli wymiar tygodniowej jego pracy.
- Udzielanie urlopu nieco komplikuje się, gdy radca prawny jest zatrudniony na część etatu. Wówczas oprócz dni, w których musi przebywać w firmie, należy ustalić z nim rozkład jego czasu pracy.
Jeżeli więc np. ma pół etatu, a w lokalu jednostki organizacyjnej jest tylko we wtorki przez sześć godzin, określa się z nim w celu udzielenia urlopu, w jakie pozostałe dni tygodnia wykonuje pracę poza firmą. Urlopu udziela się bowiem tak jak każdemu innemu pracownikowi na jego dni pracy, nie zaś na dni, w czasie których nie pracuje. Nie może mieć uprzywilejowanej pozycji wobec zatrudnionych na część etatu na innych stanowiskach pracy i wykorzystywać urlopu tylko w dni, kiedy przebywa w lokalu firmy, skoro umowa stanowi, że jest zatrudniony na pół etatu.
Niektórzy pracownicy mają podwyższony wymiar urlopu wypoczynkowego w stosunku do progów przewidzianych w art. 154 k.p. Przyjmowane dla nich kryteria to: wiek, niepełnosprawność, kombatanctwo, wykonywany zawód.
Przepisy regulujące urlop w zwiększonym wymiarze nie określają sposobu udzielania dodatkowego urlopu. Może więc być on dzielony na części lub wykorzystywany w całości, udzielany łącznie z urlopem w podstawowym wymiarze lub osobno. Dodatkowy urlop pracownik może wykorzystać nie wcześniej niż w dniu, w którym nabył prawo do wypoczynku w wymiarze podstawowym. Do urlopu tego stosuje się natomiast przepisy kodeksu pracy o planowaniu urlopów, wypłacie ekwiwalentu oraz obliczaniu go w wymiarze proporcjonalnym.
Art.19.1. Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.
2. Urlop, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.
3. Jeżeli wymiar urlopu dodatkowego, o którym mowa w ust. 2, jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje urlop dodatkowy określony w ust. 1.
Komentarz:
Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje, oprócz urlopu wynikającego z kodeksu pracy, dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze dziesięciu dni roboczych w roku kalendarzowym.
Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego niepełnosprawny nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia go do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Kolejny dodatkowy urlop osoba z tymi stopniami niepełnosprawności nabywa 1 stycznia każdego roku kalendarzowego. Urlopu dodatkowego udziela się według zasad kodeksu pracy, bo art. 66 ustawy w sprawach nieuregulowanych odsyła właśnie do niego. Stąd ustalając urlop niepełnosprawnego zatrudnionego na część etatu, należy najpierw obliczyć łączny jego wymiar, tj. np. 26 dni + 10 dni = 36 dni, a następnie ustalić go proporcjonalnie do wielkości jego etatu.
Osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym są zatrudnione na 4/7 etatu i pracują cztery godziny dziennie. Staż pracy wszystkich przekracza dziesięć lat. Wymiar urlopu dla 4/7 etatu wynosi 15 dni (4/7 x 26 dni). Szef udziela urlopu w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi pracy tej osoby w danym dniu.
- Przy udzielaniu urlopu wypoczynkowego jeden dzień urlopu odpowiada ośmiu godzinom pracy (art. 154
2
§ 2 k.p). Przepisy te stosuje się odpowiednio do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż osiem godzin. Niższą dobową normę mają właśnie pracownicy niepełnosprawni ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności i wynosi ona siedem godzin. Przy udzielaniu urlopu tym osobom jeden dzień urlopu odpowiada więc siedmiu godzinom pracy. Zatem 15 dni to 105 godzin urlopu, a 26 dni urlopu to 182 godziny.
- Udzielając natomiast urlopu niepełnosprawnemu zatrudnionemu na część etatu i uprawnionemu do dodatkowych dziesięciu dni, należy najpierw obliczyć łączny wymiar jego urlopu wypoczynkowego (26 dni + 10 dni = 36 dni). Następnie oblicza się przysługujący mu urlop proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy (4/7 x 36 dni = 20,57). Stąd ta osoba ma 21 dni urlopu, co po przeliczeniu na godziny daje 147 godzin (21 dni x 7 godzin = 147 godzin).
- Urlop dodatkowy nie przysługuje jednak, gdy niepełnosprawny jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni lub ma prawo do urlopu dodatkowego na podstawie innych przepisów. Natomiast gdy dodatkowy urlop przyznany na podstawie przepisów odrębnych jest niższy niż dziesięć dni, niepełnosprawnemu przysługuje urlop dodatkowy według ustawy, czyli dziesięć dni roboczych.
- Niepełnosprawny może też skorzystać z płatnego zwolnienia od pracy (21 dni roboczych), aby uczestniczyć, nie częściej niż raz w roku, w turnusie rehabilitacyjnym. Łączny wymiar dodatkowego urlopu i zwolnienia nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku.
Art. 121.1. Pracownik socjalny korzysta z prawa pierwszeństwa przy wykonywaniu swoich zadań w urzędach, instytucjach i innych placówkach. Organy są obowiązane do udzielania pracownikowi socjalnemu pomocy w zakresie wykonywania tych czynności. (...)
3. Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, jeżeli przepracował nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 5 lat, przysługuje raz na dwa lata dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych.
Komentarz:
Pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, przysługuje raz na dwa lata urlop dodatkowy (dziesięć dni roboczych). Warunek: musi przepracować nieprzerwanie i faktycznie w tej jednostce organizacyjnej pomocy społecznej co najmniej pięć lat. Urlop dodatkowy powinien zostać wykorzystany w sposób nieprzerwany.
Co do zasady dwuletni okres uprawniający do kolejnego urlopu liczy się od dnia następującego po ostatnim dniu poprzedniego urlopu. Jednak gdy z różnych przyczyn urlop dodatkowy nie zostanie wykorzystany bezpośrednio po nabyciu prawa do niego, można uznać, że prawo do kolejnego urlopu powstaje po dwóch latach od nabycia prawa do poprzedniego urlopu.
- Praca nieprzerwana to praca wykonywana bez przerw w zatrudnieniu, natomiast faktyczne wykonywanie obowiązków to zwykłe, codzienne świadczenie pracy. Okresy niewykonywania pracy z powodu choroby, urlopu macierzyńskiego, opieki nad chorym dzieckiem czy urlopu szkoleniowego nie przerywają okresu zaliczanego do okresu, od którego zależy nabycie prawa do urlopu dodatkowego.
- Dodatkowy urlop przysługuje jedynie pracownikom socjalnym i tylko tym zatrudnionym w ośrodku pomocy społecznej lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, a więc nie dostanie go pracownik socjalny zatrudniony w innych jednostkach.
Pracownik socjalny oddelegowany do innych obowiązków służbowych, np. do wydziału do spraw świadczeń rodzinnych, nie wykonuje faktycznie obowiązków, o których mowa w art. 121 (praca socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych). W takiej sytuacji do dwuletniego okresu uprawniającego do nabycia kolejnego urlopu nie wlicza się oddelegowania do innych obowiązków służbowych.
- Urlop powinien być nieprzerwany, gdyż przy jego wprowadzeniu chodziło o zapewnienie pracownikom socjalnym możliwości zregenerowania sił i odpoczynku po obciążającej psychicznie pracy. Ustawa nie zawiera jednak zastrzeżenia o jednorazowym wykorzystaniu urlopu dodatkowego. Pracodawca może więc przychylić się do wniosku pracownika o udzielenie go w częściach.
Art. 64.1. Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania.
2. Nauczyciel, o którym mowa w ust. 1, może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie tych ferii następujących czynności:
1) przeprowadzania egzaminów;
2) prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego;
3) opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.
Czynności, o których mowa w pkt 1 – 3, nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni.
3. Nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów.
4. W ramach ustalonego w ust. 1 wymiaru urlopu wypoczynkowego nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego.
5. Nauczyciel zatrudniony przez cały okres trwania zajęć w danym roku szkolnym w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze i na zasadach określonych w ust. 1. Nauczyciel zatrudniony przez okres krótszy niż 10 miesięcy w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do określonego w umowie okresu prowadzenia zajęć.
5a. Nauczyciel zatrudniony w szkole, w której nie są przewidziane ferie szkolne, w przypadku nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego, ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego, zgodnie z odrębnymi przepisami.
Komentarz:
Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Oznacza to, że zatrudniony w takiej szkole nie może swobodnie dysponować swoim urlopem, nie obowiązuje go plan urlopów i nie przysługuje mu prawo do tzw. urlopu na żądanie zgodnie z art. 167
1
k.p. Ponadto wymiar urlopu nie zależy od wymiaru etatu nauczyciela i jego stażu pracy. W zakresie tego urlopu nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego wypoczynku.
- W czasie ferii, a więc podczas urlopu, nauczyciel może być jednak zobowiązany przez dyrektora do:
> przeprowadzania egzaminów,
> prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego,
> opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.
Ale te czynności nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż siedem dni. Wykonywanie tych obowiązków nie przerywa urlopu, a więc nauczyciel nie może żądać urlopu uzupełniającego w zamian za utraconą jego część. Może być wezwany podczas urlopu jedynie w tych ściśle określonych sytuacjach. Dyrektorowi nie wolno zobowiązać pedagoga w czasie ferii, aby wykonywał inne czynności niż te przewidziane w art. 64 ust. 2 Karty nauczyciela.
- Zatrudniony przez cały okres zajęć w roku szkolnym ma prawo do urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze. Oznacza to, że jeśli przyjęto go na czas określony na cały rok szkolny, czyli od 1 września do końca zajęć, ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w pełnej wysokości (ale z uwzględnieniem urlopu wykorzystanego w czasie ferii zimowych). Nauczyciel zatrudniony krócej niż dziesięć miesięcy urlop otrzyma proporcjonalnie do okresu przepracowanego.
- Nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów. W razie nawiązania lub ustania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego pedagog ma prawo do urlopu proporcjonalnego obliczonego w stosunku do przepracowanego okresu.
Art. 65. Nauczyciel zatrudniony w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie szkolne, uzyskuje prawo do pierwszego urlopu w ostatnim dniu poprzedzającym ferie szkolne, a prawo do drugiego i dalszych urlopów – w każdym następnym roku kalendarzowym.
Komentarz:
Nauczyciel uzyskuje prawo do pierwszego urlopu w ostatnim dniu poprzedzającym ferie szkolne, a prawo do drugiego i dalszych urlopów – w każdym następnym roku kalendarzowym.
Jeśli nauczyciel został pierwszy raz zatrudniony w szkole, to urlop nabędzie dopiero w dniu poprzedzającym ferie szkolne. Zatem gdy jego stosunek pracy rozwiąże się przed tym dniem, nie dostanie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop, bo nie nabyłdo niego prawa.
Z kolei nauczyciel, który już choć raz korzystał z urlopu, będąc zatrudniony w szkole, urlop wypoczynkowy nabywa z początkiem roku kalendarzowego. Oznacza to, że jeśli stosunek pracy takiego nauczyciela ustanie np. w styczniu, powinien otrzymać ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany wypoczynek w pełnej wysokości.
Art. 66.1. W razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego – nauczycielowi przysługuje urlop w ciągu roku szkolnego, w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni. Urlop uzupełniający w ciągu roku szkolnego przysługuje również dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły, którzy na polecenie lub za zgodą organu prowadzącego szkołę nie wykorzystali urlopu w czasie ferii szkolnych z powodu wykonywania zadań zleconych przez ten organ lub prowadzenia w szkole inwestycji albo kapitalnych remontów.
2. W razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego – nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, nie więcej jednak niż za 8 tygodni w odniesieniu do nauczycieli, o których mowa w art. 64 ust. 1, a nie więcej niż za 35 dni roboczych w odniesieniu do nauczycieli, o których mowa w art. 64 ust. 3.
Komentarz:
Tzw. urlop uzupełniający przysługuje nauczycielowi placówki feryjnej, gdy nie wykorzysta urlopu wypoczynkowego w całości lub w części w okresie ferii szkolnych. A stało się tak, bo były następujące powody:
> niezdolność do pracy wywołana chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną,
> urlop macierzyński,
> odbywanie ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego.
Jeżeli w okresie ferii wystąpi jedna z tych okoliczności, urlop wypoczynkowy przerywa się. Jeśli przerwa będzie na tyle długa, że nauczyciel w czasie ferii (zarówno zimowych, jak i letnich) nie wykorzysta choćby ośmiu tygodni urlopu, przysługuje mu urlop uzupełniający. Jego wymiar zależy od długości przerw w urlopie wypoczynkowym.
Jeżeli nauczyciel nie wykorzysta ani jednego dnia urlopu wypoczynkowego, bo np. w czasie ferii zimowych był chory, a podczas ferii letnich miał urlop macierzyński, ma prawo do pełnego urlopu uzupełniającego w trakcie roku szkolnego i będzie to osiem tygodni.
- Każdy wykorzystany dzień urlopu w czasie ferii obniża wymiar urlopu uzupełniającego. Jeśli nauczyciel miał np. dwa tygodnie zwolnienia lekarskiego w ferie zimowe, ale całe ferie letnie wykorzystał, nie przysługuje mu urlop uzupełniający. Latem miał bowiem osiem tygodni urlopu. Oznacza to, że nie wolno domagać się urlopu uzupełniającego po niewykorzystanych feriach zimowych, a przed letnimi. Jeżeli natomiast nauczyciel miał tylko miesiąc ferii letnich (np. lipiec), a całe ferie zimowe i cały sierpień chorował, może dostać cztery tygodnie urlopu uzupełniającego (miał tylko urlop przez cztery tygodnie lipca).
- Urlopu uzupełniającego udziela się w trakcie roku szkolnego. Nic nie nakazuje, aby wykorzystać go bezpośrednio po ustaniu przyczyny przerywającej urlop. O jego udzielenie wnioskuje nauczyciel w terminie uzgodnionym z dyrektorem szkoły.
- Nieco inaczej uregulowano urlop uzupełniający dla dyrektora placówki feryjnej. W ciągu roku szkolnego przysługuje on też jemu i wicedyrektorowi szkoły, którzy na polecenie lub za zgodą organu prowadzącego szkołę nie wykorzystali urlopu w czasie ferii szkolnych z powodu:
> wykonywania zadań zleconych przez organ prowadzący,
> prowadzenia w szkole inwestycji albo kapitalnych remontów.
Urlop dyrektora i wicedyrektora może być więc przerwany, poza okolicznościami dotyczącymi ogółu nauczycieli, także przez te dwie okoliczności. Jednak urlop uzupełniający z tego tytułu będzie przysługiwał tym osobom jedynie, gdy zadania, inwestycje albo remonty były wykonywane na polecenie organu prowadzącego albo za jego zgodą. Jeżeli dyrektor nie wykaże, że miał polecenie lub zgodę organu prowadzącego, nie może domagać się urlopu uzupełniającego w ciągu roku szkolnego.
- W zakresie nieuregulowanym w Karcie nauczyciela do urlopów wypoczynkowych stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu pracy. Chodzi o:
> art. 155
1
, zgodnie z którym stosuje się zasadę proporcjonalności wymiaru urlopu wypoczynkowego, jeżeli stosunek pracy zostaje nawiązany lub rozwiązany w trakcie roku kalendarzowego,
> art. 162 umożliwiający podzielenie urlopu na części, w taki jednak sposób, aby co najmniej jedna jego część obejmowała nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych,
> art. 163, który stanowi, że urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów; planu urlopów może jednak nie być, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę,
> art. 165 i 166 regulujące przesunięcie terminu urlopu oraz jego przerwanie z powodu:
- czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- posłowania lub odbywania ćwiczeń wojskowych albo przeszkolenia wojskowego na czas do trzech miesięcy,
- urlopu macierzyńskiego,
> art. 167
1
nakazujący wykorzystanie urlopu w okresie wypowiedzenia, jeśli pracodawca tego urlopu udzieli w tym czasie,
> art. 167
2
wprowadzający tzw. urlop na żądanie, tj. cztery dni, które pracownik może wykorzystać w dowolnym momencie (poza planem urlopów), informując o tym pracodawcę najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu (stąd często też nazywany jest on urlopem na telefon),
> art. 168 obligujący pracodawcę do udzielenia zaległego urlopu (tj. niewykorzystanego w danym roku kalendarzowym) najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku.
Art. 67.1. Za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu wszystkich miesięcy danego roku szkolnego, poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego – z tego okresu.
2. Jeżeli wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe uległa zmianie w okresie, z którego oblicza się wynagrodzenie za urlop, lub w miesiącu wykorzystywania urlopu, wynagrodzenie to ulega przeliczeniu.
Komentarz:
Za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował. Przy jego ustalaniu uwzględnia się:
> wynagrodzenie zasadnicze,
> dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy,
> wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,
> dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej,
> odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy,
> wynagrodzenie za pracę w święto,
> dodatek za uciążliwość pracy.
Nie zalicza się natomiast wynagrodzenia za czas:
> gotowości do pracy,
> niezawinionego przez pracownika przestoju,
> innego urlopu wypoczynkowego,
> innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
> niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.
- Zasady obliczenia wynagrodzenia urlopowego lub ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w szkolnictwie określa rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (DzU nr 71, poz. 737 ze zm.).
Składniki wynagrodzenia określone w stawkach miesięcznych w stałej wysokości oraz składniki określone procentowo od tych stawek uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu wykorzystywania urlopu. Gdy okres wykonywania zadań lub zajęć uprawniających do dodatku funkcyjnego jest krótszy niż okres roku szkolnego, dodatek oblicza się, mnożąc otrzymywaną stawkę z tego tytułu przez liczbę miesięcy, w których nauczyciel wykonywał zadania lub zajęcia. Uzyskaną kwotę dzieli się przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Wynagrodzenie za pracę w święto, za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy oblicza się, dodając otrzymane wynagrodzenie w poszczególnych miesiącach roku szkolnego, a następnie uzyskaną kwotę dzieli się przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.
- Wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oblicza się, mnożąc przeciętną miesięczną liczbę godzin z okresu miesięcy danego roku szkolnego poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego – z tego okresu przez godzinową stawkę wynagrodzenia przysługującą w miesiącu wykorzystywania urlopu.
- Za podstawę ustalenia wynagrodzenia za jeden dzień urlopu przyjmuje się 1/30 miesięcznej wysokości wynagrodzenia obliczonego według podanych zasad. Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy ustala się, stosując zasady przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Za podstawę obliczenia ekwiwalentu za jeden dzień urlopu przyjmuje się 1/30 wysokości tak ustalonego ekwiwalentu. Ekwiwalent za niewykorzystany przez nauczyciela urlop wypoczynkowy oblicza się, mnożąc ekwiwalent za jeden dzień urlopu przez liczbę dni tego urlopu.
- Nauczycielowi nie można udzielić urlopu wypoczynkowego, gdy pozostaje w tzw. stanie nieczynnym. Za okres pozostawania w stanie nieczynnym nabywa on jednak prawo do urlopu. Pozostawanie w stanie nieczynnym to bowiem okres zatrudnienia, w okresie którego nauczyciel nabywa prawo do wynagrodzenia zasadniczego oraz innych świadczeń pracowniczych.
Art. 133.1. Nauczycielowi akademickiemu przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 36 dni roboczych w ciągu roku. Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w okresie wolnym od zajęć dydaktycznych.
2. Nauczyciel akademicki uzyskuje prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego w ostatnim dniu poprzedzającym letnią przerwę w zajęciach dydaktycznych, a prawo do drugiego i dalszych urlopów – z początkiem każdego następnego roku kalendarzowego.
3. Nauczyciel akademicki ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w przypadkach:
1) zatrudnienia w ciągu roku kalendarzowego;
2) ustania stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego;
3) podjęcia pracy po powrocie z urlopu bezpłatnego, wychowawczego oraz urlopu dla poratowania zdrowia.
4. Nauczyciel akademicki zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym do wymiaru zatrudnienia.
5. W przypadku niewykorzystania urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy nauczycielowi akademickiemu przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu.
6. Dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy nie wlicza się do urlopu wypoczynkowego.
Komentarz:
Nauczycielom akademickim przysługuje 36 dni roboczych urlopu wypoczynkowego w ciągu roku. Prawo do pierwszego wypoczynku nabywają w ostatnim dniu poprzedzającym letnią przerwę w zajęciach dydaktycznych, a do kolejnych urlopów – z początkiem każdego następnego roku kalendarzowego.
- Proporcjonalny do okresu zatrudnienia urlop obliczasz tym pracownikom w razie:
> zatrudnienia w ciągu roku kalendarzowego,
> ustania stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego,
> podjęcia pracy po powrocie z urlopu bezpłatnego, wychowawczego oraz urlopu dla poratowania zdrowia.
- Nauczycielowi akademickiemu zatrudnionemu na część etatu urlop oblicza się proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia. Jeśli nie wykorzysta wypoczynku, bo jego stosunek pracy rozwiązał się lub wygasł, przysługuje mu ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu.
