Nazwiska niesłusznie zapomniane. Nowa książka Jonathana Wilsona, numeru jeden wśród pisarzy zajmujących się piłką

Angielski autor od kilkunastu lat jest przecież numerem jeden wśród pisarzy – tak, to jest właściwe słowo dla jego twórczości – zajmujących się piłką nożną.

Wiemy z jego poprzednich książek, że ma jednocześnie unikalny dar taktycznej analizy gry oraz opowiadania historii o futbolu w różnych częściach świata. Ta książka pokazuje, że jest także prawdziwym archeologiem na miarę Howarda Cartera i Heinricha Schliemanna.

„Nazwiska dawno niesłyszane”. Zaczyna się jak film grozy

Właśnie w Budapeszcie wykopał nazwiska dawno niesłyszane, udowadniając, że gdyby nie kilka osób, które przyszły na świat nad Dunajem jeszcze w XIX wieku, trenerzy z Wysp Brytyjskich nie trafiliby wcale do Budapesztu, nie byłoby węgierskiej „Złotej jedenastki”, a piłka w Ameryce Południowej na pewno nie rozwijałaby się tak prężnie.

Czytaj więcej

Literatura

Pójdźmy razem na ten mecz. Recenzja książki Stefana Szczepłka

Z tą książką chce się chodzić po stolicy i po nowemu patrzeć na jej kamienice, ulice i parki. Ste...

Książka zaczyna się jak film grozy. Wilson zabiera nas bowiem na cmentarz w Budapeszcie, żeby w jego zarośniętych bluszczem zakamarkach szukać śladów życia Imre Hirschla, jednego z tych, których nazwiska zostały niesłusznie zapomniane.

Hirschl, węgierski Żyd, którego biografię trudno zweryfikować, został w latach 30. jednym z najsłynniejszych trenerów w Ameryce Południowej.

Znany był tam jako Emerico Hirschl – z River Plate wywalczył mistrzostwo Argentyny, a z Penarolem wygrał mistrzostwa Urugwaju. Prowadzona przez niego drużyna Gimnasia y Esgrima La Plata nazywana była El Expreso Platense, bo żadna inna w Argentynie nie potrafiła tak szybko przechodzić z obrony do ataku, kończonym zwykle celnym strzałem.

Hirschl, Bela Guttmann, Austriak Hugo Meisl (twórca Wunderteamu, najlepszej reprezentacji świata początku lat 30.), brytyjscy urzędnicy, trenerzy lub piłkarze urodzili się lub znaleźli pracę nad Dunajem.

Sprzedawca maszyn do pisania Edward Shires, który zarządzając MTK, sprowadził do Budapesztu Jimmy’ego Hogana, uważanego za jednego z najwybitniejszych trenerów angielskich wszech czasów, napastnicy MTK Dori Kurschner (później utytułowany trener) i Alfred Schaeffer (ulubiony piłkarz kanclerza Austrii Bruno Kreisky’go), Ferenc Hirzer (z Makabi Brno przeszedł do Juventusu, został mistrzem Włoch i królem strzelców rozgrywek) oraz dziesiątki innych są bohaterami tej książki.

Kto ich dziś pamięta? A co nazwisko to smakowite opowiadania Wilsona, w których piłka nożna stanowi tło dla historii Austro-Węgier czy obu tych państw, rozdzielonych po upadku monarchii Habsburgów.

Mnóstwo w niej interesujących wątków politycznych – dotyczących m.in. pozycji Żydów – obyczajowych oraz kulturowych. W tamtych czasach naddunajska szkoła futbolu wyznaczała przecież kierunki w Europie.

„Nazwiska dawno niesłyszane”. Atutem tłumaczenie Michała Okońskiego

Bela Guttmann zbudował Benfikę z Eusebio i Mario Coluną, przez dwa lata najlepszy klub Europy. Hogan stawiał zaś fundamenty pod węgierską „Złotą jedenastkę”. Jej formalny twórca Gustav Szebes zawsze to podkreślał.

Kiedy w roku 1953, w „meczu stulecia”, Węgrzy gromili na Wembley Anglię 6:3 – dziś jest w Budapeszcie nawet bar noszący właśnie taką nazwę – Hogan siedział w loży jako gość honorowy. Ale czyj? To stwierdzić niełatwo. Może swojej ojczyzny Anglii, a może Węgier, których reprezentanci grali już z czerwoną gwiazdą na koszulkach.

Czytaj więcej

Mundial 2022

„Historia mundiali”, „Operacja mundial” i „Czerwona kartka”. O miłości do piłki, Katarze i korupcji

Z trzech książek, które ukazały się na polskim rynku z okazji mistrzostw świata, jedna piłkę nożn...

Historia futbolu to wszak nie tylko to, co widać na boisku. I nie zaczyna się wtedy, kiedy my się urodziliśmy. Uwielbiam takie książki.

Jej atutem jest też tłumaczenie Michała Okońskiego. Zdarzało mi się recenzować książki jeszcze przed ich wydaniem. Czasami sugerowałem wydawcy, żeby zatrudnili tłumacza znającego się na tym, czego dotyczy treść. Bo jeśli czytałem, że wygrali Zjednoczeni Manchester, to muszę wysilić umysł, aby domyślić się, że chodzi o Manchester United.