Czy i jak konsument ma pozywać pożyczkodawcę

TSUE bada, czy pożyczkobiorca może żądać stwierdzenia nieważności umowy, jeśli ma roszczenie o jej rozliczenie, czyli zapłatę.

Publikacja: 03.04.2023 21:19

Czy i jak konsument ma pozywać pożyczkodawcę

Foto: Adobe Stock

To bardzo ważna kwestia dla branży pożyczkowej. Na wyrok trzeba jednak poczekać.

Trybunał Sprawiedliwości UE badał pytanie prejudycjalne zadane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia (w osobie sędziego Michała Maja). Polski sąd rozpoznaje trzy podobne sprawy konsumentów przeciwko firmie pożyczkowej Provident Polska SA o ustalenie bezskuteczności postanowień umów o pozaodsetkowych kosztach pożyczki. I chce wiedzieć, czy unijna dyrektywa konsumencka (93/13/EWG) pozwala uznać za nieuczciwe zastrzeżenie na rzecz pożyczkodawcy opłaty lub prowizji rażąco wygórowanej, choć formalnie nienaruszającej przepisów.

Czytaj więcej

Wysokie sankcje dla pożyczkodawców w ustawie antylichwiarskiej

SR zapytał też, czy zgodne z dyrektywą są polskie przepisy, które uzależniają uwzględnienie powództwa o ustalenie nieważności umowy od wykazania tzw. interesu prawnego. I ta druga kwestia jest kluczowa w tym sporze.

W orzecznictwie SN dominuje pogląd, że występujący z pozwem o ustalenie np. nieważności postanowienia umowy nie ma interesu prawnego, gdy stan niepewności prawnej może być usunięty w drodze dalej idącego powództwa, np. o zapłatę spornej kwoty. I taki pogląd prezentuje przed sądami Provident.

SR pyta TSUE, czy wymóg posiadania interesu prawnego do uwzględnienia powództwa o ustalenie nieważności lub bezskuteczności umowy nie jest jednak sprzeczny z art. 7 ust. 1 dyrektywy konsumenckiej (93/13) i z zasadą jej skuteczności. Jeśli bowiem konsument zażąda ustalenia oraz wykaże bezskuteczność lub nieważność umowy albo jej części, a nie wykaże swego interesu prawnego, to sąd krajowy będzie w świetle art. 189 k.p.c. zmuszony oddalić jego pozew. Pojęcie interesu prawnego nie zostało zdefiniowane w polskim prawie, więc oceny, czy powód posiada interes prawny, dokonuje za każdym razem sąd. Zdarza się, że ów interes w podobnych lub wręcz identycznych sprawach może zostać różnie oceniony. W razie stwierdzenia, że pożyczkobiorcy nie przysługuje interes prawny w świetle art. 189 k.p.c., konieczne będzie oddalenie powództwa, nawet jeśli sąd uzna, że sporne postanowienia umów pożyczki były niedozwolone i nie wiążą konsumenta. A w sprawach o zapłatę pozwany może zgłaszać swoje roszczenia wzajemne, z czego Provident korzysta.

W pytaniu SR zaznaczył, że nie stwierdził, aby Provident udzielał nierzetelnych informacji ani by umowy pożyczek zawierały sformułowania niejasne. Konsument powinien więc mieć pojęcie, jakie koszty wiążą się z ich zawarciem.

Jedyną wątpliwą okolicznością w tych umowach jest to, że obciążają konsumentów rażąco wysokimi opłatami.

Podczas rozprawy przed TSUE przedstawiciele polskiego rządu oraz KE przychylali się do stanowiska, by uznać, że procedura na podstawie art. 189 k.p.c. zapewniała konsumentowi wybór roszczenia, z jakim chce wystąpić przeciw przedsiębiorcy. Mec. Bartłomiej Wodzicki, pełnomocnik Providenta, wskazywał zaś, że regulacja art. 189 k.p.c. i jej wykładnia są prawidłowe, a roszczenie o ustalenie ma jednak pomocnicze znaczenie.

Sygnatura akt: C-321/22

To bardzo ważna kwestia dla branży pożyczkowej. Na wyrok trzeba jednak poczekać.

Trybunał Sprawiedliwości UE badał pytanie prejudycjalne zadane przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia (w osobie sędziego Michała Maja). Polski sąd rozpoznaje trzy podobne sprawy konsumentów przeciwko firmie pożyczkowej Provident Polska SA o ustalenie bezskuteczności postanowień umów o pozaodsetkowych kosztach pożyczki. I chce wiedzieć, czy unijna dyrektywa konsumencka (93/13/EWG) pozwala uznać za nieuczciwe zastrzeżenie na rzecz pożyczkodawcy opłaty lub prowizji rażąco wygórowanej, choć formalnie nienaruszającej przepisów.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Paliwo będzie droższe o 50 groszy na litrze, rachunki za gaz o jedną czwartą
Praca, Emerytury i renty
Krem z filtrem, walizka i autoresponder – co o urlopie powinien wiedzieć pracownik
Podatki
Wykup samochodu z leasingu – skutki w PIT i VAT
Nieruchomości
Jak kwestionować niezgodne z prawem plany inwestycyjne sąsiada? Odpowiadamy
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Nieruchomości
Wywłaszczenia pod inwestycje infrastrukturalne. Jakie mamy prawa?