Zakazane klauzule w umowach konsumenckich

[b]Jesteśmy firmą oferującą usługi szerokiemu kręgowi odbiorców. Kierujemy je zarówno do innych przedsiębiorców, jak i osób fizycznych.

W naszych umowach stosujemy zapis, zgodnie z którym wszelka korespondencja jest wysyłana na adres ostatnio wskazany przez konsumenta i traktowana jako skutecznie doręczona, jeżeli wcześniej nie powiadomi nas o zmianie tego adresu. Czy taki zapis jest zgodny z prawem?[/b] – pyta czytelnik.

Zacznijmy od tego, że zgodnie z art. 384 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=EB7657D2E4F13D23BD2B2012C1E38B10?id=70928]kodeksu cywilnego (DzU z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.)[/link] ustalony przez jedną stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzory umów, regulaminy, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przy zawarciu umowy.

Nie oznacza to jednak dowolności kształtowania ich treści, szczególnie w stosunku do porozumień zawieranych z konsumentami. Prawo nie zezwala na umieszczanie w nich treści, które zostały uznane za zakazane.

W myśl art. 24 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=185138]ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (DzU z 2007 r. nr 50, poz. 331 ze zm.)[/link] ich stosowanie może stanowić naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. W szczególności chodzi tu o klauzule, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych na niedozwolone.

W każdym przypadku za taką zostanie uznana klauzula, która przyznaje firmie kosztem konsumenta uprawnienie do dokonywania wiążącej interpretacji umowy, co wynika z art. 385[sup]1[/sup] pkt 9 k.c. A tak będzie w opisywanej w pytaniu sytuacji. W praktyce chodzi bowiem o przyznanie firmie prawa do ostatecznego decydowania o tym, co jest skutecznym złożeniem oświadczenia woli.

Cytując jedną z decyzji wydanych w imieniu prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (decyzja RLU nr 25/10 z 8 grudnia 2010 r.), należy stwierdzić, że takie działanie narusza standardy prawne wynikające z przepisów kodeksu cywilnego oraz obowiązujących w obrocie dobrych obyczajów.

Stosownie bowiem do treści art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.

W razie wątpliwości, czy oświadczenie zostało złożone prawidłowo i jego treść wywołuje przewidziane skutki prawne, podmiotem właściwym do rozstrzygnięcia tych kwestii jest sąd powszechny, a nie twórca wzorca, który – korzystając z przewagi kontraktowej – narzuca swoim kontrahentom treść umowy.

Tym samym za niedopuszczalne w obrocie z konsumentami należy uznać zapisy wprowadzające doręczenie zastępcze lub domniemanie doręczenia.

Ponadto należy wyraźnie wskazać na rejestr niedozwolonych klauzul umownych, prowadzony przez UOKiK ([link=http://www.uokik.gov.pl/]www. uokik.gov.pl[/link]). Pod nr 1482 znajduje się tam zapis: „Oświadczenia i zawiadomienia X [tu nazwa firmy] przesłane kupującemu na podany adres do korespondencji uważa się za skutecznie doręczone.