W nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 r. wojska Związku Sowieckiego, Polski, Węgier, Bułgarii i NRD wkroczyły na terytorium Czechosłowacji, rozpoczynając operację o kryptonimie „Dunaj”. Zbrojna interwencja sił Układu Warszawskiego była reakcją Kremla na Praską Wiosnę - reformy wprowadzane przez szefa Komunistycznej Partii Czechosłowacji Alexandra Dubčeka.
Udział wojska polskiego w stłumieniu Praskiej Wiosny
W pierwszym rzucie inwazji wzięło udział od 200 do 250 tys. żołnierzy i ok. 4 200 czołgów. Wśród nich znalazły się jednostki 2. Armii WP dowodzonego przez gen. Floriana Siwickiego, które liczyły 26 tys. żołnierzy, 600 czołgów, 450 dział i 3 tys. samochodów. Uczestniczyli w tej operacji żołnierze z: 4. Dywizji Zmechanizowanej, 10. Dywizji Pancernej, 11. Dywizji Pancernej, 6. Dywizji Powietrznodesantowej, 6. Pułku Zabezpieczenia, 7. Pułku Radioelektronicznego Wojskowej Służby Wewnętrznej, 10. Saskiego Pułku Łączności, 15. Pułku Wojsk Obrony Wewnętrznej, 49. Pułku Śmigłowców, 66. Pułku Artylerii Przeciwlotniczej, 1. Batalionu Szturmowego, 11. Batalionu Rozpoznania Radioelektronicznego, 14. Batalionu Radiotechnicznego, Batalionu WSW, 62. Kompanii Rozpoznania Specjalnego, 11. Eskadry Lotnictwa Łącznikowego, 1. Warszawskiego Pułku Czołgów. Polski kontyngent był drugim pod względem liczebności po jednostkach sowieckich i okupował obszar 20 tys. km kw.
Przyczyny i skutki Praskiej Wiosny
Jak przypominają historycy Instytutu Pamięci Narodowej Czechosłowacja była jednym z państw, które nie przeszły procesu destalinizacji w 1956 r. Zaczął się on ze znacznym opóźnieniem w pierwszej dekadzie lat 60. „Zmiany przeprowadzone przez ekipę Antonína Novotnego okazały się jednak niewystarczające. Brutalne stłumienie protestu praskich studentów z 31 października 1967 r. otworzyło drogę do usunięcia coraz bardziej niepopularnego przywódcy Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Jego następcą w styczniu 1968 r. został Aleksander Dubczek, tym samym rozpoczął się proces reform, który do historii przeszedł pod nazwą „Praskiej wiosny” – przypomina IPN.
W ciągu kolejnych miesięcy m.in. zniesiono cenzurę, umożliwiono zakładanie niezależnych organizacji, zliberalizowano politykę wobec Kościołów, stopniowo zaprowadzano reguły demokratyczne wewnątrz partii komunistycznej, przygotowywano federalizację państwa, deklarując równouprawnienie Słowacji.
Pierwszy sekretarz KC KPZR Leonid Breżniew stwierdził, że przemiany w Czechosłowacji mają charakter kontrrewolucji, której należało zapobiec. Naciski na jej stłumienie wywierali także przywódcy PRL Władysław Gomułka oraz NRD Walter Ulbricht. Obawiali się, że po wyjściu Czechosłowacji z Układu Warszawskiego RFN może zakwestionować powojenny układ granic.
