Fundusze UE: Więcej inwestycji we wschodniej Polsce

Najdłuższy most w Rzeszowie, obwodnice Biłgoraja i Lublina ?to nowe inwestycje za unijne euro. Są szanse na kolejne w Polsce wschodniej.

Publikacja: 26.08.2014 05:23

Co ciekawe, cały czas mowa o pieniądzach europejskich z okresu 2007–2013. W przypadku wschodu kraju – rozumianego jako pięć wschodnich województw (lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie) – dofinansowanie trafia tam poza regionalnymi programami operacyjnymi przypisanymi do każdego z tych województw. Chodzi o specjalny program przeznaczony dla całego makroregionu „Rozwój Polski wschodniej". Jego budżet – 2,8 mld euro, w tym 2,3 mld euro z UE – od 2007 r. się nie zmienia, poza zaplanowanym dodaniem w 2011 r. prawie 114 mln euro. Zmienia się natomiast, i to ostatnio bardzo często, lista najważniejszych inwestycji, czyli tzw. indywidualnych projektów kluczowych realizowanych w Polsce wschodniej, za pieniądze z tego programu.

Dlaczego aż tyle zmian

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, które zarządza krajowymi programami operacyjnymi, w tym programem przeznaczonym dla wschodu kraju, po raz kolejny zmieniło listę dużych przedsięwzięć. To już trzecia aktualizacja w bieżącym roku. W poprzednich latach lista była aktualizowana najpierw raz, a potem dwa razy do roku, ale wraz z upływem okresu 2007–2013 (de facto 2007–2015, bo inwestycje finansowane z budżetu UE na okres 2007–2013 można realizować do końca 2015 r.) zmiany te nabrały jeszcze szybszego tempa.

Wynika to z faktu, że jest coraz mniej czasu na wykorzystanie wszystkich pieniędzy z UE i tak też tłumaczy zmiany resort infrastruktury i rozwoju. Iwona Wendel, wiceszefowa tego ministerstwa, już kilka razy na łamach „Rz" podkreślała, że ostatnie zmiany na listach kluczowych projektów – także w programie „Innowacyjna gospodarka" – są podyktowane troską o wykorzystanie wszystkich pieniędzy z budżetu UE na lata 2007–2013.

Trzy nowe inwestycje

Aby zdążyć, resort infrastruktury dopisał do wykazu najważniejszych przedsięwzięć w Polsce wschodniej trzy duże projekty.

Pierwszy z nich to domknięcie północnej obwodnicy Rzeszowa oraz stworzenie strefy płatnego parkowania w śródmieściu tego miasta. Projekt zakłada m.in. budowę o najdłuższego w Rzeszowie mostu na rzece Wisłok, który ma mieć 480 m. Jednym ze spodziewanych efektów tej inwestycji będzie ograniczenie ruchu samochodowego i wzrost liczby osób korzystających z komunikacji miejskiej. Kolejnym – poprawa warunków ruchu pieszego i rowerowego. Ta najdroższa z nowych inwestycji ma pochłonąć ponad 183 mln zł.

Pozostałe dwa nowe projekty to inwestycje drogowe związane z obwodnicami Biłgoraja i Lublina. Biłgoraj zyska północno-zachodnią obwodnicę wewnątrz miasta (wraz z infrastrukturą) o długości prawie 4 km. Droga ma zapewnić lepszą jakość połączeń z drogą wojewódzką nr 858, drogami krajowymi nr 19 i nr 74 oraz autostradą A4.

Mieszkańcy Lublina zyskają drogi dojazdowe do węzła drogowego Jakubowice na obwodnicy tego miasta w ciągu dróg ekspresowych S12, S17 i S19.

Skąd pieniądze?

Skąd biorą się środki na nowe projekty, skoro budżet programu dla Polski wschodniej się nie zmienia?

Przede wszystkim z oszczędności na innych realizowanych lub już zrealizowanych projektach. W programie „Rozwój Polski wschodniej" lista najważniejszych dotowanych inwestycji obejmuje ponad sto przedsięwzięć i część z nich uda się zrealizować taniej, niż zakładano. Pojawiające się oszczędności trzeba zagospodarować i dzieje się to poprzez dopisywanie nowych inwestycji. Na pulę dostępnych pieniędzy stale też wpływa kurs euro do złotego. Unia daje swój wkład w euro, ale umowy z beneficjantami – np. samorządami o dofinansowanie inwestycji – są zawierane w złotych. Wraz ze wzrostem kursu euro złotówek przybywa.

– Aktualizacje listy dużych inwestycji infrastrukturalnych nie tylko w programie „Rozwój Polski wschodniej", ale także w programie „Infrastruktura i środowisko" będą trwały aż do wydania wszystkich pieniędzy. Dlatego spodziewam się zmian nawet jeszcze w 2015 r. – mówi „Rz" Jerzy Kwieciński, ekspert BCC, były wiceminister rozwoju regionalnego. Jak tłumaczy, w przyszłym roku zadanie stojące przed urzędnikami resortu i Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), która odpowiada za realizację programu dla Polski wschodniej, będzie jeszcze trudniejsze. Trzeba będzie szukać gotowych już projektów do zrealizowania zgodnie z wymogami UE, szczególnie tymi dotyczącymi zamówień publicznych.

– W Polsce wschodniej sprawnie przebiegła realizacja inwestycji uczelni wyższych, ale sztandarowe projekty finansowane z tego programu takie jak budowa sieci szerokopasmowego internetu czy budowa ścieżek rowerowych, które mają opleść cały makroregion, notują duże opóźnienia. Wcale bym się nie zdziwił, gdyby nasz rząd zabiegał w Brukseli o wydłużenie okresu realizacji całych lub wybranych części programów operacyjnych – mówi Kwieciński. Jak przypomina, wydłużenie takiego okresu miało już miejsce w poprzedniej perspektywie finansowej na poziomie całej Unii. Bułgaria i Węgry otrzymały już takie zgody w tzw. perspektywie finansowej 2007–2013.

Rzutem na taśmę

Po ostatniej zmianie lista najważniejszych dotowanych inwestycji w Polsce wschodniej obejmuje 117 projektów o łącznej wartości 12,95 mld zł. Unia dokłada do nich łącznie 8,44 mld zł.

Jak się dowiedziała „Rz", aktualizacja listy nie będzie jednak ostatnia w tym roku. Na listę podstawową z rezerwowej mają być wkrótce przeniesione kolejne trzy duże inwestycje. Chodzi o rozbudowę inkubatorów przedsiębiorczości w Mielcu, Rzeszowie i Stalowej Woli.

Wnioski o dofinansowanie tych inwestycji wpłynęły już do PARP.

Nowy program operacyjny

Druga odsłona specjalnego wsparcia regionu

W latach 2014–2020 pomoc z Unii przeznaczona dla pięciu wschodnich województw kraju będzie kontynuowana. Tak jak w okresie 2007–2013 przyjmie ona postać specjalnego programu operacyjnego. Nowy krajowy (de facto makroregionalny) program, który zastąpi realizowany w latach 2007–2013 „Rozwój Polski wschodniej" będzie się nazywał po prostu „Polska wschodnia" i również będzie kierowany do pięciu wschodnich regionów: lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego. Z podziału pieniędzy pochodzących z wspólnego budżetu UE na lata 2014–2020 dokonanego przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju wynika, że wkład finansowy Unii do tego programu wyniesie 2 mld euro. Założenia tego oraz pozostałych nowych krajowych programów operacyjnych są przedmiotem negocjacji pomiędzy Polską a Komisją Europejską – odbyła się pierwsza runda rozmów. Wiadomo już, że za realizację „Polski wschodniej" będzie odpowiadała – poza sprawami kolejnictwa – Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Główna różnica pomiędzy nowym a starym programem jest taka, że z poprzedniego korzystały przede wszystkim uczelnie wyższe i samorządy, a z nowego profity będą miały głównie przedsiębiorstwa.

Opinia dla „Rz"

Dariusz Szewczyk wiceprezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

Pieniądze unijne na finansowanie kolejnych dużych inwestycji infrastrukturalnych w Polsce wschodniej, w tym na obwodnicę Rzeszowa, biorą się z oszczędności, które pojawiają się w trakcie realizacji innych przedsięwzięć. Większość z nich bądź została zakończona, bądź jest w końcowej fazie prac. Wiemy już, że koszty tych przedsięwzięć niejednokrotnie będą niższe, niż przewidywali inwestorzy (biorcy dotacji). Uwolnione środki europejskie wracają do puli, którą musimy wykorzystać jako kraj. To szansa na realizację kolejnych ważnych inwestycji, pod warunkiem jednak, że są projekty gotowe do natychmiastowej realizacji, bo czasu na ich rozliczenie zostało naprawdę niewiele.

Co ciekawe, cały czas mowa o pieniądzach europejskich z okresu 2007–2013. W przypadku wschodu kraju – rozumianego jako pięć wschodnich województw (lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie) – dofinansowanie trafia tam poza regionalnymi programami operacyjnymi przypisanymi do każdego z tych województw. Chodzi o specjalny program przeznaczony dla całego makroregionu „Rozwój Polski wschodniej". Jego budżet – 2,8 mld euro, w tym 2,3 mld euro z UE – od 2007 r. się nie zmienia, poza zaplanowanym dodaniem w 2011 r. prawie 114 mln euro. Zmienia się natomiast, i to ostatnio bardzo często, lista najważniejszych inwestycji, czyli tzw. indywidualnych projektów kluczowych realizowanych w Polsce wschodniej, za pieniądze z tego programu.

Pozostało 91% artykułu
Fundusze europejskie
Polska może stracić duże środki z funduszy unijnych. KE wykryła nieprawidłowości
Fundusze europejskie
KPO: do Polski wpłynął największy jak dotąd przelew z UE
Fundusze europejskie
KE zaakceptowała pierwszy wniosek Polski o płatność z KPO. „Czekamy na przelew”
Fundusze europejskie
Wsparcie w biegu po unijne miliardy
Fundusze europejskie
Nadciąga 28 mld euro z KPO dla energetyki. Na co pójdą pieniądze?