To tylko biznes

Obaj zbudowali swoje imperia w ostatnich kilkunastu latach. Tomasz Morawski od zera stworzył największą polską sieć ponad 100 restauracji Sphinx. Henry McGovern, w niewiele dłuższym czasie, również od zera, zbudował drugą co do wielkości po McDonald’s sieć gastronomiczną w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (300 lokali). Zarządza markami sieciowych barów, z których najbardziej znane to KFC i Pizza Hut. Dziś są największymi wrogami w branży gastronomicznej.

Na jesieni kierowany przez Amerykanina AmRest kupił 33 proc. akcji spółki zarządzającej Sphinxami, wprowadził swoich ludzi do jej zarządu i... wstrzymał transakcję. W kolejnych komunikatach ogłaszał, jak dramatyczną sytuację zastał w przejętej firmie. Dla większości analityków to ruch, którego celem może być obniżenie jej wartości, tak by możliwy był tańszy zakup. Kolejne ciosy są jednak coraz mocniejsze: wniosek o upadłość i wypowiedzenie umowy kredytowej przez PKO BP.

– Obaj popełnili błędy. Henry nie sprawdził Sfinksa przed transakcją, Morawski zaś nie dążył do umowy na papierze – mówi menedżer innej sieci restauracyjnej.

[srodtytul]Krótka historia konfliktu[/srodtytul]

Henry McGovern od dawna miał chrapkę na Sphinksy. – Ze względu na ich dobre lokalizacje i swoje ambicje – twierdzi jeden z jego byłych współpracowników. – W gastronomii podstawą sukcesu jest lokalizacja, lokalizacja i jeszcze raz lokalizacja – wyjaśnia. Dość, że kilkakrotnie namawiał Tomasza Morawskiego do sprzedaży, na różnych warunkach.

Założyciel Sphinksa konsekwentnie odmawiał. Amerykanin nie odpuszczał. W końcu Morawski dał się zaprosić do domu McGovernów we Wrocławiu. Był sierpień 2008 roku i AmRest kupił już wówczas na giełdzie 5 proc. akcji spółki Sfinks zarządzającej siecią restauracji. – Posiłek przy świecach, żona, zdjęcia dzieci. Mówił mi, że jest człowiekiem honoru – opowiadał na początku stycznia w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” Tomasz Morawski, który niespodziewanie zaczął rozmawiać z mediami.

Amerykanin zaś zniknął. Nie chce rozmawiać o konflikcie. Rzeczniczka jego firmy mówi, że wyjechał do Stanów i jest nieosiągalny.

– Sam się zastanawiałem, co bym zrobił, gdybym miał nóż na gardle jak Morawski, któremu rozsypywała się wtedy inwestycja w nieruchomości – mówi jedna z osób znających bliżej łódzkiego biznesmena. – Jak tonący chwycił się brzytwy, ale nie złapał za rączkę, tylko trochę niżej, i się pochlastał – komentuje.

Od 2007 roku Morawski faktycznie zaczął inwestować w nieruchomości. Zaciągnął kredyty zabezpieczone akcjami Sfinksa. McGovern wiedział, że potrzebna mu jest gotówka. Morawski zdecydował się wówczas na sprzedaż tylko części (10 z 46 proc.) akcji swojej spółki. Zainkasował prawie 14 mln zł.

Szef AmRestu dążył jednak do kupna całości. Morawski ostatecznie się zgodził. – I tu właśnie popełniłem błąd, bo nie zagwarantowałem sobie niczego na piśmie – mówi. AmRest po przejęciu pakietu kontrolnego jego spółki wprowadził swoich ludzi do jej zarządu i wstrzymał transakcję. Morawski został z 28 proc. akcji, które z dnia na dzień coraz bardziej tracą na wartości.

– To nie jest emocjonalny konflikt dwóch przedsiębiorców – zastrzega Amerykanin, który w ostatnią środę pokazał się w Łodzi na zgromadzeniu akcjonariuszy Sfinksa i w przerwie zgodził się na krótką rozmowę. – Nie mam świadomości żadnego porozumienia o sprzedaży akcji – zaprzecza.

[srodtytul]Za mało szacunku[/srodtytul]

W połowie lat 90. każdy z restauratorów w dwóch odległych miastach Polski rozpoczynał budowanie swoich gastronomicznych imperiów.

Dziś 41-letni Amerykanin przyjechał do Polski w 1992 roku. Zamierzał robić tu interesy. – Na początku jeździł do Berlina do dentysty – wspomina jeden z jego byłych współpracowników, dziś już w innej sieci gastronomicznej. W końcu jednak zadomowił się w Polsce. Zbudował dom we Wrocławiu, remontuje też stary pałac nad Odrą.

Pierwsze pomysły na biznes dotyczyły różnych systemów sprzedaży detalicznej, rozważał sprowadzanie piwa z Kanady, chciał się zająć handlem nieruchomościami.

Strzałem w dziesiątkę okazała się jednak firma American Restaurants Services (ARS), założona wspólnie z Donem Kendallem juniorem. Część pieniędzy dostali od ojca wspólnika, wieloletniego szefa PepsiCo. Kupili kamienicę we Wrocławiu i postanowili otworzyć tam restaurację Pizza Hut. Dziś, po 15 latach, powstały na bazie ARS AmRest zarządza siedmioma markami lokali gastronomicznych. Oprócz KFC i Pizza Hut są to m.in. Burger King i Starbucks.

Tak jak ostatnio prezes AmRest nie chce rozmawiać o konflikcie, również wcześniej rzadko się pokazywał. W ostatnich latach tylko kilka razy można było go zobaczyć na spotkaniach z inwestorami. – Jest bardzo ambitny i źle znosi porażki – mówi jeden z jego współpracowników. – Choć wie, że musi iść do przodu, i szybko się otrząsa.

Na jednym z forów internetowych ktoś napisał, że gdy szef AmRestu chce porwać ludzi, wchodzi na stół i krzyczy: „Jesteście ze mną?”. – Nie widziałem tego, choć to możliwe – przyznaje były menedżer tej firmy. – Szanuję go, bo należy pamiętać, że daje w Polsce pracę ponad 5 tys. ludzi. Choć jak dla mnie ma za mało szacunku dla tego, co dała mu Polska – dorzuca.

Kiedy radosny, jasnowłosy Amerykanin wręcza mi wizytówkę z tytułem „President”, zapisuje coś na odwrocie. To kupon na darmowy posiłek w jednym z lokali jego sieci.

[srodtytul]Lampka wina w kolejce po stolik [/srodtytul]

Do stycznia tego roku Tomasz Morawski również unikał życia publicznego. Nie pokazywał się na bankietach. – Nie będę opowiadać banałów – mówił, gdy pytałam o historię jego biznesu.

Nie ma biznesowych autorytetów. Najbardziej szanuje tych, którzy sami coś wymyślili i zbudowali bez pomocy układów. Przed ponad ćwierćwieczem skończył Politechnikę Warszawską. Po studiach założył w Łodzi firmę budowlaną zajmującą się wykańczaniem wnętrz. Jednocześnie, wspólnie z Witoldem Bieńkiem, prowadził zarejestrowaną w Holandii firmę Interabra Trading. Zajmowała się między innymi handlem pieczarkami. Stąd jedna z nielicznych wzmianek o Morawskim sprzed kilkunastu lat: Król pieczarek.

W 1995 roku na Piotrkowskiej w Łodzi otworzył pierwszego Sphinksa. Pieniądze pochodziły z poprzednich inwestycji, gdyż Morawski wycofał się z Interabry jeszcze w latach 80.

Po sukcesie pierwszego lokalu szybko otwarto drugi, również w Łodzi. Kolejny powstał w Poznaniu. Przed restauracjami ustawiały się kolejki. – Oczekujących częstowano lampką wina na koszt firmy, by uprzyjemnić im oczekiwanie na stolik – wspomina Przemysław Szymański, były wiceprezes do spraw rozwoju Sfinksa.

Początkowo Morawski finansował inwestycje z kredytów i leasingu. Szybko jednak zrozumiał, że potrzebny jest mu silniejszy partner finansowy. Trafił do funduszu Enterprise Inwestors (EI). Restauracyjna przygoda okazała się dla niego jedną z najbardziej opłacalnych inwestycji. W ciągu czterech lat na każdym zainwestowanym w Sfinksa dolarze EI zarobił 7,5-krotnie.

[srodtytul]Dwa światy[/srodtytul]

Każdy z nich ma inny styl kierowania biznesem. McGovern podejmuje decyzje jednoosobowo. – I lubi otaczać się ludźmi, którzy mu to umożliwiają – mówi menedżer AmRest skonfliktowany ze swoim byłym szefem. – Jako szef jest serdeczny, choć potrafi wyrzucić z pracy. Na swój sposób rozumie świat – dorzuca inny. Obaj zgadzają się na rozmowę, zastrzegając anonimowość nie tylko dotyczącą nazwisk, ale i szczegółów umożliwiających identyfikację.