ESRS E3 – Woda i zasoby morskie

Woda, oprócz tego, że jest jednym z fundamentów życia, jest również ważnym elementem rozwoju gospodarczego i społecznego. Jednak działalność gospodarcza, wzrost populacji czy procesy urbanizacyjne bezpośrednio przyczyniają się do wzrostu presji w zakresie zasobów wody. Zgodnie z informacjami podanymi przez Europejską Agencję Środowiska (ang. European Environment Agency, EEA), w 2019 roku niedobory wody dotknęły 29 proc. terytorium UE – co przekłada się na 38 proc. populacji UE. Według EEA w latach 2010–2019 pobór wody w UE spadł o 15 proc., natomiast spadek ten nie wpłynął na ogólne zmniejszenie powierzchni dotkniętej niedoborem wody. EEA wskazuje również, że zmniejszenie dostępności zasobów słodkowodnych może być jeszcze bardziej spotęgowane przez zmiany klimatu głównie w południowej, zachodniej i wschodniej Europie i dlatego też mało prawdopodobne jest, aby niedobór wody zmniejszył się do 2030 roku. To wszystko sprawia, że potrzebny jest dodatkowy wysiłek w celu zapewnienia zrównoważonego zużycia wody, czemu przysłużyć mają się zapisy dyrektywy dotyczącej sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) oraz raportowanie według europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS).

ESRS E3 – standard dotyczący wody

Standard E3 określa wiele ujawnień związanych z wodą i zasobami morskimi. Przez termin „woda” należy rozumieć wody powierzchniowe i gruntowe (podziemne). Natomiast zasoby morskie rozumiane są jako zasoby biologiczne i niebiologiczne, które występują w morzach i oceanach. Mogą to być kopaliny głębokomorskie, żwiry czy też żywność pochodzenia morskiego. Według ESRS E3 termin „zasoby morskie” obejmuje zarówno wydobycie, jak i wykorzystanie takich zasobów, a także powiązaną działalność gospodarczą.

Sam standard E3 ma na celu przede wszystkim umożliwić zrozumienie, w jaki sposób spółka wpływa na wodę i zasoby morskie pod względem istotnych pozytywnych i negatywnych – ale również rzeczywistych i potencjalnych – oddziaływań oraz jakie podejmuje działania względem tych istotnych oddziaływań.

Ujawnienia według ESRS E3 powinny również pozwolić zrozumieć użytkownikom raportu, jakie spółka ma plany i możliwości w dostosowaniu swojej strategii i modelu biznesowego. Ujawnienia powinny przedstawiać charakter, rodzaj i zakres istotnych ryzyk, jak i szans związanych z wpływem i zależnościami spółki w kontekście wody i zasobów morskich, a także skutki finansowe dla spółki, w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej, które są generowane przez istotne ryzyka i szanse.

Ocena istotności

ESRS E3, podobnie jak pozostałe standardy tematyczne, podlega badaniu podwójnej istotności. Oznacza to, że spółka powinna ujawniać jedynie te kwestie, które są istotne z perspektywy istotności wpływu, istotności finansowej lub obu tych istotności jednocześnie. Podobnie jak w przypadku standardu ESRS E2, tak samo w przypadku standardu ESRS E3 na potrzeby badania podwójnej istotności można wykorzystać metodologię LEAP, czyli zintegrowane podejście do oceny kwestii związanych z przyrodą. Metodologia LEAP oparta jest na wytycznych TNFD (The Taskforce on Nature-related Financial Disclosures), czyli grupy zadaniowej ds. ujawniania informacji finansowych związanych z przyrodą, a sama metodologia opisana została szerzej w dokumencie Guidance on the identification and assessment of nature-related issues: The LEAP approach.

Należy jednak pamiętać, że w badaniu istotności podtematy, które należy ująć dotyczą wody, która obejmuje zużycie wody powierzchniowej i gruntowej, w tym także pobór i zrzut wody oraz zasobów morskich, tj. wydobycie i wykorzystanie takich zasobów oraz powiązaną działalność gospodarczą.

Ważne!

Podstawowym krokiem przy badaniu istotności jest zmapowanie obszarów, które narażone są na ryzyko związane z wodą oraz obszarów, w których istnieje wspólna płaszczyzna z zasobami morskimi, a które mogą prowadzić do istotnych wpływów i zależności w ramach własnych operacji, ale również w ramach całego łańcucha wartości.

Obszar narażony na ryzyko związane z wodą

Zgodnie z terminami zdefiniowanymi w ESRS obszar narażony na ryzyko związane z wodą dotyczy jednolitej części wód, której wiele aspektów fizycznych jest związanych z wodą:

∑ sprawia, że stan co najmniej jednej części wód jest mniej niż dobry lub pogarsza się (zgodnie z definicją w dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady), co wskazuje na istotne problemy w zakresie dostępności, jakości, ilości wody (uwzględniając znaczny deficyt wody); lub

∑ prowadzi do problemów w zakresie przystępności wody, kwestii regulacyjnych lub kwestii związanych z reputacją (z uwzględnieniem wspólnego korzystania z wody wraz ze społecznościami oraz przystępności cenowej wody) w odniesieniu do własnych zakładów oraz zakładów głównych dostawców.

W zakresie identyfikacji obszarów narażonych na ryzyko związane z wodą na terytorium Polski, wiarygodnym i rzetelnym źródłem informacji są przede wszystkim plany gospodarowania wodami (PGW). PGW to jedne z najważniejszych dokumentów planistycznych w gospodarce wodnej. Są one opracowywane i aktualizowane co sześć lat przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie zgodne z wymaganiami wynikającymi z ramowej dyrektywy wodnej (dyrektywa 2000/60/WE) i stanowią podstawę do podejmowania decyzji kształtujących stan zasobów wodnych na obszarze dorzecza i zasady gospodarowania nimi. Innym źródłem informacji, które mogą być wykorzystane na potrzeby oceny istotności, są dane przedstawiane przez EEA lub Aqueduct Water Risk Atlas.

Zakres poszczególnych ujawnień

Budowa ESRS E3 jest analogiczna jak w przypadku ESRS E2 i można ją podzielić na dwa obszary. Pierwszy obszar dotyczy ujawnień, które odnoszą się do zarządzania oddziaływaniem, ryzykiem i możliwościami, natomiast drugi – mierników i celów.

Zarządzanie oddziaływaniem, ryzykiem i możliwościami

Pierwsze ujawnienie w tym obszarze dotyczy polityk związanych z wodą i zasobami morskimi (E3-1), gdzie spółka opisuje polityki przyjęte w celu zarządzania istotnym oddziaływaniem, ryzykiem i możliwościami. W ramach tego ujawnienia spółka powinna wskazać, czy i w jaki sposób jej polityki odnoszą się do takich kwestii (o ile są istotne), jak gospodarka wodna, projektowanie produktów i usług pod kątem rozwiązywania problemów związanych z wodą i ochroną zasobów morskich czy zobowiązania do zmniejszenia istotnego zużycia wody na obszarach narażonych na ryzyko związane z wodą w ramach własnych operacji oraz na wyższym i niższym szczeblu łańcucha wartości. W ramach ujawnień spółka powinna podać, czy przyjęła polityki lub praktyki związane ze zrównoważonością oceanów i mórz, a w przypadku gdy co najmniej jedna lokalizacja spółki położona jest na obszarze, na którym występuje wysoki deficyt wody i lokalizacja ta nie jest objęta polityką, spółka powinna oświadczyć, że taka sytuacja występuje i podać przyczyny nieprzyjęcia takiej polityki.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że polityki opisane w ramach E3–1 mogą być zintegrowane z szerszymi politykami środowiskowymi lub politykami związanymi ze zrównoważonym rozwojem.

Kolejny wymóg dotyczący ujawniania informacji dotyczy działań i zasobów związanych z wodą i zasobami morskimi (E3–2) i odnosi się do kluczowych działań podjętych i planowanych dla osiągnięcia celów i założeń polityk. Zgodnie z wymaganiami spółka powinna określić działania i zasoby w odniesieniu do obszarów narażonych na ryzyko związane z wodą, w tym obszarów o znacznym deficycie wody, a same działania i zasoby należy przypisać w odniesieniu do przyjętego celu, tj. unikanie czy też ograniczanie wykorzystania wody i zasobów morskich, np. poprzez zastosowanie środków na rzecz poprawy efektywności, odzysk i ponowne wykorzystanie wody czy odtwarzanie i regeneracja ekosystemu wodnego i jednolitej części wód. W tym ujawnieniu widać, jak istotne może okazać się zamykanie i poprawa efektywności obiegów wodnych.

Mierniki i cele

W ramach tego obszaru ESRS przewidują trzy kolejne wymogi dotyczące ujawnień informacji.

ESRS E3-3, czyli cele związane z wodą i zasobami morskimi. W ramach tego ujawnienia spółka wskazuje, czy i jak jej cele odnoszą się do:

∑ zarządzania istotnymi oddziaływaniami, ryzykiem i możliwościami związanymi z obszarami narażonymi na ryzyko związane z wodą, w tym poprawą jakości wody;

∑ odpowiedzialnego zarządzania oddziaływaniami, ryzykiem i możliwościami związanymi z zasobami morskimi, w tym charakteru i ilości towarów związanych z zasobami morskimi (takich jak żwiry, kopaliny głębokomorskie, żywność pochodzenia morskiego) wykorzystywanych przez daną jednostkę; oraz

∑ ograniczenia zużycia wody, uwzględniając wyjaśnienie tego, w jaki sposób cele te odnoszą się do obszarów narażonych na ryzyko związane z wodą, w tym obszarów o znacznym deficycie wody.

Oprócz tego jednostka może przedstawić cele dotyczące ograniczenia poborów wody oraz ograniczenia zrzutu wody, co pośrednio może wynikać z ujawnienia E3–2.

Warto pamiętać, że w ramach informacji kontekstowych, spółka określa, czy ustalone i przedstawione przez nią cele są obowiązkowe (oparte na przepisach), czy dobrowolne. Ponadto spółka może powiązać swoje cele z taksonomią, na przykład w kontekście braku osiągnięcia kryteriów istotnego wkładu dla celu 3 (zrównoważone wykorzystanie i ochrona zasobów wodnych i morskich) lub kryteriów według zasady „nie czyń poważnej szkody” (DNSH).

Kolejne ujawnienie (E3–4) dotyczy zużycia wody, w ramach którego spółka przedstawia informacje na temat zużycia wody związanego z istotnym oddziaływaniem, ryzykiem i możliwościami. Informacje te dotyczą własnych operacji spółki i obejmują następujące zagadnienia:

∑ całkowite zużycie wody w m³,

∑ całkowite zużycie wody w m³ na obszarach narażonych na ryzyko związane z wodą, w tym na obszarach o znacznym deficycie wody;

∑ całkowitą ilość wody poddanej recyklingowi i ponownemu użyciu w m³,