Donald Trump naciska na reżim w Mińsku. Aleksander Łukaszenko pójdzie drogą Daniela Ortegi?

Ponad dwa lata temu, w lutym 2023 roku, prezydent Nikaragui Daniel Ortega uwolnił 222 więźniów politycznych. Wówczas na wolność wyszli byli konkurenci dyktatora w wyborach prezydenckich, obrońcy praw człowieka i dziennikarze. Tuż po otwarciu więziennych bram wszystkich wsadzono do autobusów i przywieziono prosto na lotnisko w Managui. Tam czekał na nich samolot podstawiony przez rząd Stanów Zjednoczonych. Tuż po deportacji z własnego kraju przez reżim zostali uznani za „zdrajców” i pozbawiono ich obywatelstwa.

Ostatnio białoruskie niezależne media często przypominają tę historię, zwłaszcza po niedawnej rozmowie Donalda Trumpa z Aleksandrem Łukaszenką.

Jak dowiedziała się „Rzeczpospolita”, reżim Łukaszenki prowadzi obecnie zaawansowane rozmowy z amerykańską dyplomacją w sprawie uwolnienia kolejnych więźniów politycznych. Trzech niezależnych od siebie rozmówców potwierdziło, że chodzi o „uwolnienie większej liczby” zakładników dyktatora, którzy mogą zostać wywiezieni do jednego z państw UE.

Donald Trump zadzwonił do Aleksandra Łukaszenki. O czym rozmawiali?

Po rozmowie z białoruskim dyktatorem 15 sierpnia amerykański przywódca nazwał go „szanowanym prezydentem Białorusi”. Dziękował dyktatorowi za niedawne uwolnienie (zostali wywiezieni na Litwę) szesnastu więźniów politycznych, wśród których znalazł się Siarhiej Cichanouski – mąż przebywającej na wygnaniu liderki wolnej Białorusi.

– Rozmawiamy również o uwolnieniu kolejnych 1300 więźniów. Nasza rozmowa była bardzo dobra – stwierdził Trump w swojej sieci społecznościowej. W jednym z kolejnych postów powtórzył tę liczbę i pochwalił Łukaszenkę, sugerując, że oczekuje odpowiednich kroków władz w Mińsku.

– To była propozycja Amerykanów. Taka jest amerykańska polityka: deal. Powiedzieli mi 1200, 1300 czy 1400 [...] Powiedziałem: dobrze, po co będziemy liczyć. Jak chcesz, to dodamy jeszcze do tych 1200 i wyślemy 5000. Zabieraj. Powiedział: nie, nie, nam to nie jest potrzebne–relacjonował ostatnio swoją rozmowę z Trumpem białoruski satrapa.

Nie wykluczał jednocześnie uwolnienia kolejnych więźniów politycznych oraz tego, że jego negocjacje z Amerykanami doprowadzą do zniesienia sankcji. Mińsk liczy na zniesienie restrykcji nałożonych na białoruskie linie lotnicze Belavia (po uziemieniu pasażerskiego samolotu lecącego z Aten do Wilna i zatrzymaniu opozycjonisty Ramana Pratasiewicza w 2021 roku) oraz ograniczeń wprowadzonych wobec soligorskiego zakładu Biełaruśkalij – największego w Europie producenta nawozów potasowych. Przekonywał zaś, że Białoruś od dawna przyzwyczaiła się do życia w warunkach sankcji, sprzedając towary Rosji i Chinom czy podróżując poprzez m.in. lotnisko w Stambule.

– Najważniejszą jego motywacją jest chęć nawiązania dobrych relacji z Trumpem. Chce wyjść z izolacji – mówi jeden z dobrze poinformowanych rozmówców.

Białoruski dyktator nie szczędził komplementów pod adresem prezydenta USA. W rozmowie z propagandystami stwierdził nawet, że Donald Trump „zakończył sześć wojen” i poparł przyznanie amerykańskiemu przywódcy Pokojowej Nagrody Nobla. – On (Trump-red.) na to zasłużył. Walczy o pokój jak nikt innym – mówił Łukaszenko.

Andrzej Poczobut i inni zakładnicy dyktatora. Kogo uwolni Łukaszenko?

Dlaczego Donald Trump wspomina akurat o 1300 więźniach reżimu? Bo tylu mniej więcej jest więźniów politycznych na Białorusi. Odpowiednią listę prowadzi zdelegalizowane na Białorusi Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiosna”, na czele którego stoi skazany na 10 lat łagrów Aleś Bialacki. W 2022 roku był jednym z laureatów Pokojowej Nagrody Nobla.

Czytaj więcej

Świat

Siarhiej Cichanouski: Nie złamali mnie w więzieniu, będę walczył do końca

Mówili mi wprost: zdechniesz w więzieniu. Ciągle to powtarzali. Nie bili mnie, ale torturowali –...

– Kontakt z nim jest bardzo utrudniony, nawet dla bliskich członków rodziny. Listy od znajomych i kolegów w ogóle nie są przekazywane. Z naszych informacji wynika, że jego stan zdrowia nie jest najlepszy – mówi „Rzeczpospolitej” Paweł Sapielka, prawnik działającej obecnie w Wilnie „Wiosny”.

Jak twierdzi, około 30 więźniów politycznych wymaga natychmiastowej pomocy medycznej i jest w stanie krytycznym. – Chodzi o ludzi, którzy mogą stracić życie za kratami w każdej chwili. Na liście osób z poważnymi problemami zdrowotnymi jest natomiast 190 nazwisk – dodaje.

Dzisiaj za kratami na Białorusi znajdują się wszyscy czołowi działacze opozycji demokratycznej. Na uwolnienie już piąty rok czeka jeden z liderów mniejszości polskiej i dziennikarz Andrzej Poczobut. W więzieniach są dziesiątki dziennikarzy, setki działaczy społecznych i uczestnicy antyrządowych protestów w 2020 roku. Nie brakuje też zwykłych ludzi, którzy zostali skazani np. za „niepoprawny” komentarz w sieci.

– Domagamy się tego, by białoruskim więźniom politycznym pozwolono na pozostanie w swoim kraju. Jeżeli Łukaszenko zdecyduje się na deportację z Białorusi wszystkich więźniów politycznych, będziemy angażować białoruskie fundacje działające za granicą oraz prosić naszych partnerów, by pomóc tym ludziom – mówi „Rzeczpospolitej” Paweł Łatuszka, były ambasador Białorusi w Polsce i minister kultury, a obecnie przebywający w Warszawie zastępca Cichanouskiej w opozycyjnym Zjednoczonym Gabinecie Przejściowym (rządzie na uchodźstwie).

Czytaj więcej

Polityka

Okrągły stół na Białorusi? Przeciwnicy Łukaszenki liczą na pomoc Trumpa

Po pięciu latach od stłumienia przez Aleksandra Łukaszenkę największych w historii kraju protestó...

– Nasze stanowisko jest jednoznaczne: najpierw niech Łukaszenko uwolni wszystkich więźniów politycznych, a już później będzie można rozmawiać o zawieszeniu sankcji. Nie można ufać dyktatorowi. Przed całkowitym zniesieniem sankcji powinien zatrzymać represje i dekryminalizować życie polityczne na Białorusi – dodaje.

Łukaszenko wychodzi z izolacji. Co na to przeciwnicy dyktatora?

Znany niezależny białoruski politolog Paweł Usow uważa, że telefon Trumpa do Łukaszenki już wyprowadził dyktatora z izolacji międzynarodowej.

Czytaj więcej

Opinie polityczno - społeczne

Rusłan Szoszyn: Piąta rocznica wielkich protestów. Co się dzieje na Białorusi?

9 sierpnia mija pięć lat, odkąd Aleksander Łukaszenko sfałszował wybory prezydenckie na Białorusi...

– Poza Orbánem żaden przywódca świata demokratycznego nie rozmawiał z Łukaszenką. Prezydent USA uznał izolowanego dotychczas dyktatora za prezydenta. To wielkie osiągnięcie Łukaszenki i cios w białoruską opozycję, a w szczególności w Swiatłanę Cichanouską. Wygląda na to, że Trump uznał, iż warto rozmawiać z dyktatorem, bo to on podejmuje decyzje i wpływa na sytuację w kraju – mówi „Rzeczpospolitej” Usow. –W takiej sytuacji rządy Łukaszenki mogą potrwać jeszcze długo – dodaje.