Wizerunek osób chorych w mediach - edukować, ale przede wszystkim chronić

Na wyemitowanym w programie „19:30” w TVP materiale reporter Maciej Gąsiorowski swojego bohatera cierpiącego na Alzheimera przedstawia słowami: „pan Ryszard ma 82 lata, ale w jego głowie czas zatrzymał się ćwierć wieku temu”. „Który dzisiaj jest rok?” – pyta dziennikarz swojego rozmówcę. „Rok? Jest…‘97?” – odpowiada starszy mężczyzna. Następnie reporter TVP relacjonuje, że choć od półtora roku mieszka on w domu opieki, „wydaje mu się, że nadal jest młody i aktywny zawodowo”. „Pan Ryszard to mój tata” – mówi dziennikarz, siedząc obok swojego ojca. „Kiedyś kłóciliśmy się o politykę, pieniądze czy moje długie włosy, ale Alzheimer wymazał wszystkie spory. Została miłość. I to chyba właśnie miłość jest najlepszym lekiem na tę chorobę” – dodaje. „Potwierdzam, że miłość jest najlepszym lekarstwem” – dodaje pan Ryszard.

W sprawie materiału przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Maciej Świrski wszczął postępowanie wyjaśniające. Jego zdaniem można bowiem dopatrzyć się w nim ewentualnego naruszenia godności osoby chorej, ujawnienia wizerunku i danych osobowych. Szef KRRiT zapowiedział też, że zwróci się w tej sprawie do Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Pacjenta.

Wątpliwości dotyczące materiału ma też prof. Błażej Kmieciak. Dotyczą one – jak wyjaśnia - przede wszystkim tego, że mowa w nim o bardzo specyficznej grupie pacjentów, doświadczających chorób neurodegeneracyjnych, do których zalicza się między innymi choroba Alzheimer czy otępienna.

Czytaj więcej

Technologie

„Przełącznik energii”. Nadzieja na zwycięstwo nad alzheimerem

Naukowcy odkryli „przełącznik energii” w komórkach odpornościowych mózgu, który może pomóc w leczeniu choroby Alzheimera. Nowe leki mogą oddziaływać na metabolizm komórek.

- Uważam, że redaktor Maciej Gąsiorowski miał bardzo dobre intencje, co widać i słychać w jego materiale, ale jego działanie i jego skutek budzą moje obawy. Oczywiście psychoedukacja dotycząca chorób neurodegeneracyjnych jest społecznie bardzo potrzebna – podkreśla profesor. Jego wątpliwości nie dotyczą prezentacji osób w szeroko rozumianych kryzysach psychicznych. Chodzi o to, że – z powodu swojego stanu – „nie mogły one wcześniej wyrazić swojego stosunku do kwestii wykorzystania ich wizerunku czy danych personalnych”.

- W materiale tym również widzimy mężczyznę, który wydaje się bardzo zagubiony; pokazany jest w kluczowym momencie doświadczania przez siebie szeroko rozumianej niepełnosprawności – mówi prof. Kmieciak. I dodaje, że jako bioetyk nie ma pewności, czy świadomie chciałby on zostać zaprezentowany w taki sposób.

- Jako osoba niedowidząca nie chciałbym, aby ktoś zobaczył moją niepełnosprawność w momencie, kiedy na przykład odbijam się od niezauważonej przeze mnie szyby; innymi słowy w sytuacji mojej ludzkiej nieporadności – przyznaje ekspert. - A jeśli bohater materiału mówi, że jest rok 1997, to mam wątpliwości, czy powinniśmy oglądać go w tym momencie – precyzuje. Jego zdaniem materiał, gdyby został skomponowany w inny sposób, zyskałby walor edukacyjny.

Zdaniem znawcy nawet sprawowanie opieki prawnej nad osobą niepełnosprawną, nie uprawnia do ingerowania w jej aspekty godnościowe. - A pokazywanie osoby chorej, pod imieniem i nazwiskiem w takim momencie wydaje się związane z niemierzalnym aspektem godnościowym – konkluduje.

Podobne spojrzenie na sprawę ma dr Joanna Uchańska, radczyni prawna i partnerka w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy. Przypomina, że godność i sfera życia prywatnego - na które składają się informacje o stanie zdrowia, sytuacji rodzinnej - podlegają ochronie konstytucyjnej.

- W przypadku tego fragmentu materiału ujawnione zostały takie dobra osobiste jak nazwisko, wizerunek, twarz, głos i inne cechy indywidualizujące. Ochrona dóbr osobistych każdego człowieka jest zaś przewidziana w kodeksie cywilnym. Wykorzystanie wizerunku osoby prywatnej wymaga jej zgody, a ciężar wykazania, że się ją niewątpliwie uzyskało, leży po stronie tego, który miał ją pozyskać – precyzuje ekspertka.

Czytaj więcej

Zdrowie

Rzecznik Praw Pacjenta, to urząd, który ma chronić pacjentów

Rzecznik Praw Pacjenta (RPP) pełni kluczową rolę w ochronie i promowaniu praw pacjentów w systemie opieki zdrowotnej. Jest to organ powołany w celu ochrony praw pacjenta, realizujący swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Pacjenta. W działalności RPP wspierają go zastępcy.