Nie możemy wybierać między chlebem a biopaliwami

W Rzymie światowi przywódcy dyskutują nad tym, jak poradzić sobie z globalnym kryzysem żywnościowym. To zadanie jest oczywiste, ale niełatwe. Trzeba pomóc tym, którzy są zagrożeni i nie dopuścić, aby najubożsi musieli tę tragedię przeżywać po raz kolejny.

„Ciche tsunami”, jak został już określony światowy kryzys żywnościowy, nie jest katastrofą naturalną. Został on spowodowany przez człowieka. I jest bardzo mało prawdopodobne, aby „sam” się rozwiązał. Współzależność cen energii i notowań artykułów rolnych nie przestanie istnieć, a co więcej zwiększy się z powodu globalnych zmian klimatycznych. W efekcie koszty produkcji wzrosną, zapasy żywności skurczą się, a coraz więcej gruntów rolnych będzie przeznaczane na uprawy energetyczne. To prawdziwy kryzys „ropa za żywność” — XXI wieku.

W kwietniu ministrowie ze 150 krajów, którzy spotkali się pod egidą Banku Światowego wyrazili wolę zawarcia światowej umowy, która pomoże w uporaniu się z kryzysem żywnościowym. Szczyt ONZ w Rzymie, czerwcowe spotkanie ministrów finansowych najbogatszych krajów świata i szczyt G8 w lipcu dają nam możliwości działania. Ale potrzebujemy już dzisiaj wspartych finansowo skoordynowanych decyzji politycznych. Dlatego chciałbym ze swojej strony zaproponować 10-punktowy plan działania.

- Po pierwsze. Tutaj, w Rzymie powinniśmy zgodzić się na sfinansowanie światowego programu żywnościowego, co dałoby swobodę działania w sytuacjach wyjątkowych. Chodzi także o wsparcie dla zakupów żywności na rynkach lokalnych, co zapewniłoby niezakłóconą pomoc humanitarną.

- Po drugie. Wsparcie dystrybucji żywności w szkołach i program „praca za żywność”. Tak, abyśmy mogli jak najszybciej ulżyć najbardziej potrzebującym. Bank Światowy, we współpracy ze Światowym Programem Żywnościowym i FAO już dokonały oceny potrzeb dla ponad 25 krajów. W Rzymie powinniśmy porozumieć się w sprawie skoordynowanej akcji.

- Po trzecie. Potrzeba nasion i nawozów zanim rozpocznie się sezon siewów, przede wszystkim dla małych gospodarstw w biednych krajach. FAO, Międzynarodowy Fundusz dla Rozwoju Rolnictwa, regionalne banki rozwojowe i Bank Światowy mogą wesprzeć te wysiłki współpracując z organizacjami pozarządowymi i darczyńcami. Kluczowe nie są finanse, ale szybki i sprawny system rozdziału pomocy.

- Po czwarte. Zwiększyć podaż artykułów rolnych i przeznaczyć więcej pieniędzy na badania i rozwój, odwracając wieloletni trend niedoinwestowania rolnictwa. Nie możemy jednak wspierać, czy przeciwstawiać się prostym naukowym rozwiązaniom. Grupa konsultacyjna w International Agricultural Research otrzymała na ten cel 450 mln dolarów rocznie. Inwestycje na badania i rozmów w ciągu najbliższych 5 lat muszą podwoić się.

- Po piąte. Potrzeba większych inwestycji w rolnictwie, aby wykorzystać zdolność sektora prywatnego do działania na wszystkich etapach produkcji i dystrybucji żywności. Od przygotowania gruntów ornych i ich nawodnienia, zaopatrzenia, ograniczeniu produkcji odpadów, rozwoju infrastruktury i logistyki, pomocy producentom w krajach najbiedniejszych z uporaniem się z jakościowymi normami, nawiązywania kontaktów handlu detalicznego z producentami w krajach rozwijających się i poszukiwania wsparcia w finansowaniu handlu artykułami rolnymi.

- Po szóste. Wprowadzić innowacyjne instrumenty zarządzania ryzykiem i ubezpieczenia zbiorów dla drobnych producentów rolnych. W przyszłym tygodniu rada BŚ rozważy wprowadzenie instrumentów finansowych związanych z pogodą w krajach rozwijających się. Malawi zostało tu uznane za pierwszego potencjalnego klienta. Gdyby więc w Malawi wystąpiła susza, kraj ten otrzyma środki na wyrównanie wzrostu kosztów związanych z koniecznością importu kukurydzy.

Współzależność cen energii i notowań artykułów rolnych, nie przestanie istnieć. W efekcie koszty produkcji wzrosną, a coraz więcej gruntów rolnych będzie przeznaczane na uprawy energetyczne.

- Po siódme. Obniżenie subsydiów przez USA i Unię Europejską wspierających produkcję biopaliw oraz zniesienie opłat obciążających import biopaliw wyprodukowanych z kukurydzy i nasion oleistych. W USA w ciągu minionych 3 lat produkcja etanolu „pożarła” 75 proc. wzrostu produkcji tego ziarna. Decydenci polityczni powinni wprowadzić „zawory bezpieczeństwa”, łagodzące gwałtowny wzrost cen. Nie musi istnieć wybór: żywność czy paliwa. Obniżenie ceł na etanol importowany przez USA i UE zachęciłoby do produkcji wydajniejszych biopaliw z trzciny cukrowej, nie konkurujących bezpośrednio z produkcją żywności, a dodatkowo zwiększających szanse biedniejszych krajów, w tym także afrykańskich. Musimy również dokonać szybkiego postępu w pracach nad produkcją paliw drugiej generacji, m. in. z celulozy.