Kazusy na egzamin adwokacki i radcowski - prawo administracyjne

Od 11 do 13 marca odbędzie się zawodowy egzamin dla radców prawnych i adwokatów. Dziś rozpoczynamy publikację kazusów (źródło: wyd. C.H. Beck) do ostatniej części egzaminu zawodowego – prawa administracyjnego. Zaplanowano je na trzeci dzień. Zdający dostaną cztery godziny na rozwiązanie zadania. Tyle samo przeznaczono na rozwiązanie kazusu z prawa gospodarczego.

Rozstrzygnięcie reformatoryjne

W postępowaniu administracyjnym organ II instancji wydał rozstrzygnięcie reformatoryjne, przy czym uczynił to, opierając się na podstawie materialnoprawnej innej aniżeli organ I instancji. Jaki zarzut może postawić takiemu rozstrzygnięciu strona niezadowolona z jego treści?

Źródła prawa

Art. 15 kodeksu postępowania administracyjnego

Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.

Art. 138 k.p.a.

§ 1. Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

1) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo

2) uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo, uchylając tę decyzję, umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części, albo

3) umarza postępowanie odwoławcze.

Orzecznictwo

Wyrok NSA w Warszawie z 28 marca 2006 r. (sygn. II OSK 664/05, niepubl.)

Organ odwoławczy, uchylając zaskarżoną decyzję i orzekając co do istoty sprawy (art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a.), nie może rozstrzygać na podstawie innego przepisu prawa materialnego niż wcześniej organ I instancji w uchylonej decyzji, gdyż w przeciwnym razie uległby zmianie przedmiot postępowania administracyjnego i decyzja tak wydana naruszałaby zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego (art. 15 k.p.a. w zw. z art. 78 Konstytucji RP).

Zob. również: wyrok NSA z 9 kwietnia 2013 r. (sygn. II OSK 2369/11, niepubl.).

Odpowiedź

Takie rozstrzygnięcie naruszało zasadę dwuinstancyjności postępowania, ponieważ orzekanie na podstawie innej podstawy prawnej zmienia przedmiot sprawy administracyjnej.

Informacja o postępowaniu dowodowym

Przed wydaniem decyzji organ administracyjny I instancji nie wystosował do strony pisma informującego ją o zebraniu materiału w sprawie i wzywającego do składania wniosków dowodowych. Czy zawsze może się to stać podstawą skutecznego zarzutu odwoławczego? Proszę uzasadnić odpowiedź.

Źródła prawa

Art. 10 k.p.a.

§ 1. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

§ 2. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od zasady określonej w § 1 tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.

§ 3. Organ administracji publicznej obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady określonej w § 1.

Orzecznictwo

- Wyrok NSA w Warszawie z 24 maja 2007 r. (sygn. II GSK 4/07, niepubl.)

W sytuacji postawienia organom administracji publicznej zarzutu dotyczącego braku zawiadomienia strony przed wydaniem decyzji o zebraniu materiału dowodowego i możliwości składania wniosków dowodowych konieczne jest ustalenie, jakiej konkretnie czynności procesowej nie mogła strona dokonać, jakiego dowodu w sprawie nie mogła przedstawić i jaki wpływ na wynik sprawy mogło mieć tak stwierdzone uchybienie.

Dopiero wykazanie, że naruszenie przez organ administracji publicznej zasady czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym przez niepowiadomienie jej o zgromadzeniu materiału dowodowego i możliwości zapoznania się z tym materiałem oraz o możliwości składania wniosków dowodowych uniemożliwiło stronie podjęcie konkretnie wskazanej czynności procesowej (najczęściej w sferze postępowania dowodowego), a także wykazanie, że uchybienie to miało istotny wpływ na wynik sprawy, daje podstawy do przyjęcia, że doszło do naruszenia art. 10 k.p.a.

- Wyrok NSA z 11 stycznia 2013 r. (sygn. II GSK, Legalis)

Naruszenie przepisu art. 10 § 1 k.p.a. poprzez zaniechanie zawiadomienia strony o zgromadzeniu materiału dowodowego, możliwości zapoznania się z nim oraz możliwości składania wniosków (w tym wniosków dowodowych) oceniać należy z punktu widzenia uniemożliwienia stronie podjęcia konkretnie wskazanej czynności procesowej oraz wpływu tego uchybienia na wynik sprawy.

- Wyrok NSA z 7 maja 2008 r. (sygn. II OSK 504/07, niepubl.)

Obowiązek zapewnienia stronie czynnego udziału i umożliwienia jej wypowiedzenia się co do zebranych dowodów przed wydaniem decyzji zgodnie z art. 10 § 1 k.p.a. jest niezmienny i występuje w każdym postępowaniu w danej sprawie, niezależnie od tego, ile razy jest ono ponowione, a szczególnie gdy organ z urzędu nie zamierza przeprowadzać dowodów nowych.

Odpowiedź

Obowiązek zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu występuje we wszystkich jego stadiach i przejawia się m.in. w umożliwieniu jej wypowiedzenia się co do zebranych dowodów przed wydaniem decyzji. Jednak skuteczność postawienia zarzutu naruszenia tego obowiązku zależy od tego, czy strona zdoła wykazać, jakich konkretnie czynności procesowych nie mogła w jego wyniku dokonać, np. jakich dowodów nie mogła wskazać.

Spór kompetencyjny

3 W wyniku skargi strony wojewódzki sąd administracyjny stwierdził nieważność decyzji administracyjnej z tego powodu, że została ona wydana z naruszeniem przepisów o właściwości przez ministra, i wskazał w uzasadnieniu, że organem właściwym do załatwienia danej sprawy jest samorządowe kolegium odwoławcze. Czy minister może w tej sytuacji skutecznie wszcząć spór kompetencyjny i przed jakim organem?

Źródła prawa

Art. 19 k.p.a.

Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.

Art. 22 k.p.a.

§ 1. Spory o właściwość rozstrzygają:

1) między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przypadków określonych w pkt 2–4 – wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu – sąd administracyjny,

2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty – starosta,

3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie niewymienionymi w pkt 2 – wojewoda,

4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej – minister właściwy do spraw administracji publicznej,

5) (uchylony),

6) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych województwach – minister właściwy do spraw administracji publicznej,

7) między wojewodą a organami administracji niezespolonej – minister właściwy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą,

8) między organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1–4, 6 i 7 – wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu – minister właściwy do spraw administracji publicznej,

9) między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister – prezes Rady Ministrów.

§ 2. Spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny.

§ 3. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

1) strona,

2) organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze,

3) minister właściwy do spraw administracji publicznej,

4) minister właściwy do spraw sprawiedliwości, prokurator generalny,

5) rzecznik praw obywatelskich.

Art. 4 p.p.s.a.

Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Art. 153 p.p.s.a.

Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.

Orzecznictwo

Postanowienie NSA z 17 kwietnia 2008 r. (sygn. I OW 6/08, niepubl.)

W razie stwierdzenia nieważności przez wojewódzki sąd administracyjny zaskarżonego aktu administracyjnego z powodu naruszenia art. 19 k.p.a. oraz wskazania organu właściwego do załatwienia sprawy organ, którego akt administracyjny był przedmiotem kontroli sądu, nie może wystąpić do Naczelnego Sądu Administracyjnego na podstawie art. 22 § 2 i 3 k.p.a. w związku z art. 4 i art. 15 § 1 pkt 4 p.p.s.a. o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między tym organem a organem wskazanym przez sąd w wydanym wyroku, jako organ właściwy do załatwienia sprawy.

Odpowiedź

Jeżeli sąd administracyjny wskazał właściwy organ, to wszczęcie sporu kompetencyjnego nie jest dopuszczalne.

Jak napisać pismo procesowe

- Egzaminy Prawnicze Ministerstwa Sprawiedliwości, Tom 2, 3 i 4, Warszawa, C.H. Beck

- Kodeks postępowania administracyjnego. Orzecznictwo Aplikanta, 2 wyd., Warszawa, C.H. Beck

- J. Rychlik, Prawo administracyjne materialne. Orzecznictwo, Warszawa, C.H. Beck

- M. Rojewski, A. Suwałko-Karetko, Kodeks postępowania administracyjnego. Orzecznictwo, 3 Wyd., Warszawa, C.H. Beck

- K. Majczyk, Sporządzenie skargi i skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym z uwzględnieniem spraw podatkowych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism procesowych i kazusy, Warszawa, C.H. Beck

- R. Hauser, W. Piątek, A. Skoczylas, Środki zaskarżenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym wraz z wzorami pism procesowych, Warszawa, C.H. Beck

Aplikacje/Egzaminy Prawnicze