Egzamin adwokacki i radcowski - kazusy z prawa administracyjnego

Trzeci, najdłuższy, dzień egzaminów jest przez wielu kandydatów uważany za najtrudniejszy.

Publikacja: 16.02.2015 07:24

Egzamin adwokacki i radcowski - kazusy z prawa administracyjnego

Foto: Fotorzepa / Krzysztof Skłodowski

Od 11 do 13 marca kandydaci na radców prawnych i adwokatów będą pisać egzamin zawodowy. Podzielono go na trzy dni. W ostatnim zdający muszą się zmierzyć z dwiema dziedzinami prawa: gospodarczym i administracyjnym. Dziś publikujemy ostatnie przykładowe zadania na egzamin z prawa administracyjnego (źródło: wyd. C.H. Beck).

Kiedy zabraknie świadka

1 Osoba wezwana w charakterze świadka na rozprawę administracyjną nie stawiła się na nią, usprawiedliwiając swą nieobecność. Nadesłała swoje pisemne oświadczenie co do okoliczności składających się na stan faktyczny sprawy. Organ administracji zaniechał wzywania świadka na kolejny termin, zakończył postępowanie i wydał decyzję. W jej uzasadnieniu znalazło się stwierdzenie, że organ uznał za niewiarygodną treść pisemnego oświadczenia tej osoby.

Zadanie

Proszę omówić możliwość postawienia w odwołaniu strony niezadowolonej z decyzji zarzutu błędu proceduralnego wynikłego z powyżej opisanego postępowania organu.

Źródła prawa

Art. 75 k.p.a.

§ 1. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.

§ 2. Jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji, organ administracji publicznej odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Przepis art. 83 § 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 83 k.p.a.

§ 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub bliskich wymienionych w § 1 na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

§ 3. Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

Orzecznictwo

- Wyrok NSA z 20 października 2005 r. (sygn. II OSK 124/05, niepubl.)

Przepisy k.p.a. dopuszczają możliwość złożenia na piśmie zeznań przez osoby fizyczne (argument z art. 50 § 1 i art. 54 § 1 k.p.a.), jednakże nie są to zeznania świadków w rozumieniu art. 83 § 3 k.p.a., a jedynie pisemne oświadczenia osób fizycznych o posiadaniu określonych informacji. W takiej sytuacji, gdy jednocześnie organ odmawia wiarygodności pisemnym oświadczeniom, zachodzi konieczność przesłuchania tych osób w charakterze świadków.

Odpowiedź

Wprawdzie w postępowaniu administracyjnym możliwe jest składanie pisemnych zeznań przez osoby fizyczne, lecz nie są to zeznania świadków, ale jedynie oświadczenia o posiadaniu pewnych informacji i wobec tego nie mogą one służyć za dowód prawdziwości owych informacji. Organ nie powinien zatem zakwalifikować pisemnych oświadczeń jako zeznań świadków, lecz jego obowiązkiem było wezwanie tych osób do złożenia zeznań w formie ustnej. Taki właśnie zarzut należy postawić w odwołaniu, wskazując na naruszenie art. 83 k.p.a.

Czasem, żeby wydać wyrok, trzeba najpierw sprawę zawiesić

2 W toku sprawy administracyjnej okazało się, że jej rozstrzygnięcie zależy od wyniku toczącego się postępowania cywilnego w sądzie powszechnym i postępowanie administracyjne zawieszono. Organ podjął je po pewnym czasie z urzędu, otrzymawszy na swoje zapytanie informację z sądu o wydaniu nieprawomocnego wyroku we wspomnianej sprawie cywilnej. Jaką akcję prawną może przedsięwziąć strona postępowania administracyjnego niezadowolona z takiego obrotu sprawy?

Źródła prawa

Art. 101 k.p.a.

§ 1. O postanowieniu w sprawie zawieszenia albo podjęcia postępowania organ administracji publicznej zawiadamia strony.

§ 2. W przypadku zawieszenia postępowania na żądanie strony lub jednej ze stron (art. 98 § 1) organ pouczy je o treści przepisu art. 98 § 2.

§ 3. Na postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania albo odmowy podjęcia zawieszonego postępowania służy stronie zażalenie.

Odpowiedź

Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje, że stronom przysługuje zażalenie na postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania. Obejmuje ono m.in. możliwość zaskarżenia zażaleniem postanowienia podejmującego (przedwcześnie bądź w ogóle bezpodstawnie) postępowanie – i takie zażalenie powinna wnieść strona.

Odwołanie złożone po terminie

3 Strona wniosła odwołanie od decyzji administracyjnej po upływie ponad dwóch tygodni. W treści odwołania zawarła informacje świadczące o tym, że uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy, ale nie złożyła wyraźnego wniosku o przywrócenie terminu. Czy jej odwołanie zostanie rozpatrzone?

Źródła prawa

Art. 7 k.p.a.

W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Art. 9 k.p.a.

Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Art. 58 k.p.a.

§ 1. W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy.

§ 2. Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.

§ 3. Przywrócenie terminu do złożenia prośby przewidzianej w § 2 jest niedopuszczalne.

Art. 59 k.p.a.

§ 1. O przywróceniu terminu postanawia właściwy w sprawie organ administracji publicznej. Od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu służy zażalenie.

§ 2. O przywróceniu terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia.

Orzecznictwo

- Wyrok NSA w Warszawie z 3 czerwca 2008 r. (sygn. I OSK 1285/07, niepubl.)

1. Z art. 58 k.p.a. wynika jednoznacznie, że przywrócenie uchybionego terminu może nastąpić wyłącznie na prośbę strony. W tym zakresie wyłączona została możliwość wszczęcia postępowania przez organ administracji z urzędu. Dlatego też organ ten nie tylko nie ma obowiązku, ale nawet prawa wyjaśniać, dlaczego doszło do uchybienia terminu, czy nastąpiło to bez winy strony, i czy ma ona świadomość uchybienia terminu, a jeżeli tak, to czy chce wystąpić z wnioskiem o jego przywrócenie.

2. Nie ma żadnych przeszkód, aby strona, która dowiedziała się z postanowienia stwierdzającego uchybienie terminu do wniesienia odwołania o tym fakcie, nie mogła wnieść o przywrócenie tego terminu na zasadach i w trybie określonych w art. 58 i 59 k.p.a.

- Wyrok NSA w Warszawie z 3 marca 2008 r. (sygn. I OSK 268/07, niepubl.)

1. Ewentualne przywrócenie terminu do dokonania określonej czynności procesowej może nastąpić jedynie na wyraźną prośbę zainteresowanego. Sam fakt dokonania określonej czynności po terminie nie może być podstawą domniemania, że osoba zainteresowana składa wniosek o przywrócenie terminu.

2. Nie można podzielić poglądu, zgodnie z którym organ administracji w drodze interpretacji treści oświadczenia strony powinien mieć na uwadze cel wynikający z treści tego oświadczenia. Nawet gdyby przyjąć, że celem strony było przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, wniosek taki powinien wynikać wprost z pisma (podania lub odwołania), a nie być ustalany przez organ w procesie interpretacji celu wynikającego z oświadczenia zawartego we wniosku. Obowiązek wyjaśnienia, czy skarżący wnioskuje o przywrócenie terminu, wywiedziony z art. 7 k.p.a., stoi w sprzeczności ze szczegółową regulacją określoną w art. 58 k.p.a.

- Wyrok NSA w Warszawie z 14 maja 2007 r. (sygn. II OSK 762/06, niepubl.)

Kwestia „jednoczesności" dopełnienia czynności, dla której dokonania termin został przez stronę uchybiony, wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu zgodnie z unormowaniem art. 58 § 2 k.p.a., podlega ocenie co do tego, czy strona ma obowiązek złożyć odrębny wniosek o przywrócenie uchybionego terminu i wraz z tym wnioskiem np. złożyć odwołanie, dla wniesienia którego termin ustawowy został przez stronę uchybiony, czy też strona ma możliwość dokonania czynności, jak np. w niniejszej sprawie – wniesienia odwołania, i w jego treści może zawrzeć (zamieścić) wniosek o przywrócenie uchybionego terminu do dokonania tej czynności, czy też wreszcie strona może złożyć wniosek o przywrócenie uchybionego terminu i w treści tego wniosku zawrzeć (zamieścić) również treść odpowiadającą czynności, dla której określony był termin, a więc np. wzmiankę o tym, że jest niezadowolona z rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji, co należy rozumieć jako dokonanie czynności polegającej na wniesieniu odwołania. Każda z przedstawionych form zachowania się strony odpowiada wymogowi „jednoczesnego" złożenia wniosku o przywrócenie uchybionego terminu i dokonania czynności, dla której termin został uchybiony, a więc powinna być oceniona jako odpowiadająca wymogom art. 58 § 2 k.p.a. Jeżeli zachodzą wątpliwości, czy faktycznie wolą strony jest spowodowanie, aby sprawa została rozpoznana w postępowaniu odwoławczym przez organ drugiej instancji, konieczne jest skorzystanie z instytucji art. 9 k.p.a., a więc porozumienie się ze stroną, aby jednoznacznie określiła swoją wolę.

- Wyrok NSA z 20 grudnia 2012 r. (sygn. I FSK 78/12,  Legalis)

Rozpatrzenie sprawy z wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania w trybie art. 162 ordynacji podatkowej jest na osi czasu etapem następującym po wydaniu postanowienia stwierdzającego uchybienie temu terminowi na podstawie art. 228 § 1 pkt 2 o.p., niezależnie od tego, kiedy ów wniosek został złożony (po wniesieniu odwołania czy jednocześnie z nim).

- Zob. również: wyroki NSA z 4 września 2012 r. (sygn. I FSK 1523/11, niepubl.) i z 6 października 2010 r. (sygn. II OSK 1488/09, niepubl.).

Odpowiedź

Strona powinna jednocześnie z dokonaniem opóźnionej czynności złożyć wniosek o przywrócenie terminu, wobec braku takiego wniosku nie domniemywa się woli strony w tym zakresie. W razie wątpliwości obowiązkiem organu jest porozumienie się ze stroną i wyjaśnienie, czy jej zamiarem objęty jest także wniosek o przywrócenie terminu.

W piątek o warunkach technicznych egzaminu.

Jak przygotować pismo do sądu

- „Egzaminy Prawnicze Ministerstwa Sprawiedliwości", tom 2, 3 i 4, Warszawa, C.H.Beck.

- „Kodeks postępowania administracyjnego. Orzecznictwo Aplikanta", 2. wyd., Warszawa, C.H.Beck

- J. Rychlik, „Prawo administracyjne materialne. Orzecznictwo", Warszawa, C.H.Beck

- M. Rojewski, A. Suwałko-Karetko, „Kodeks postępowania administracyjnego. Orzecznictwo", 3. wyd., Warszawa, C.H.Beck

- K. Majczyk, „Sporządzenie skargi i skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym z uwzględnieniem spraw podatkowych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism procesowych i kazusy", Warszawa, C.H.Beck

- R. Hauser, W. Piątek, A. Skoczylas, „Środki zaskarżenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym wraz z wzorami pism procesowych", Warszawa, C.H.Beck

Sądy i trybunały
Ważna opinia z TSUE ws. neosędziów. Nie spodoba się wielu polskim prawnikom
Sądy i trybunały
Będzie nowa ustawa o Sądzie Najwyższym. Ujawniamy plany reformy
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
ZUS
Kolejny pomysł zespołu Brzoski: ZUS rozliczy składki za przedsiębiorców
Materiał Promocyjny
Tech trendy to zmiana rynku pracy
Prawo w Polsce
Od 1 maja rusza nowy program bezpłatnych badań. Jak z niego skorzystać?
Materiał Partnera
Polska ma ogromny potencjał jeśli chodzi o samochody elektryczne