Błędnie sformułowane pytanie na kolokwium a skreślenie z listy aplikantów - wyrok NSA

Sprawa, jaką w kwietniu zajmował się Naczelny Sąd Administracyjny dotyczyła Izabeli K. (dane zmienione) – aplikantki adwokackiej, skreślonej z listy z powodu niezaliczenia kolokwium z procedury karnej.

W terminie poprawkowym do pozytywnej oceny zabrakło jej dwóch punktów. Okręgowa Rada Adwokacka w S. na skutek przeprowadzenia autokontroli co do zredagowania pytania nr 5, uchyliła pytanie nr 5 jako zawierające błędy, co podniosło punktację skarżącej o 1 punkt. Do pozytywnego wyniku kolokwium ciągle brakowało jej jednak 1 punktu.

W odwołaniu od uchwały skreślającej z listy aplikantów Izabela K. zarzuciła błędne sformułowanie pytania nr 6. Dotyczyło ono terminu składania odpowiedzi na apelację w postępowaniu karnym. Aplikantka udzieliła odpowiedzi A - "zawsze", zaś według klucza za prawidłową uznawana była odpowiedź C - "przed rozprawą apelacyjną".

Zastrzeżenia Izabeli K. nie zostały jednak uwzględnione najpierw przez autora pytania, a potem przez Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej. Oba te podmioty wywodziły, że odpowiedź na pytanie nr 6 zaznaczona przez aplikantkę była merytorycznie nieprawidłowa, zatem zasadnie nie przyznano za nią punktu, a więc wynik kolokwium prawidłowo uznano za negatywny, co powoduje zawinione przez aplikantkę nieukończenie aplikacji w terminie.

Prezydium NRA przychyliło się do wyjaśnień, udzielonych aplikantce przez autora pytania, który wskazał, że złożenie odpowiedzi na apelację musi mieć sens procesowy, a więc musi nastąpić do momentu, gdy sąd odwoławczy rozstrzygnie o zasadności apelacji. Po terminie jej rozpoznania złożenie odpowiedzi nie mogłoby wywrzeć żadnego skutku procesowego i wówczas "odpowiedź na apelację" utraciłaby cechy pisma procesowego, a stałaby się jedynie pozbawionym znaczenia prawnego stanowiskiem strony.

Oddalając skargę skreślonej aplikantki Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że ustawa Prawo o adwokaturze nie przewiduje możliwości wniesienia skargi na ustalenie wyniku kolokwium.

Izabela K. nie dała za wygraną, i złożyła skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny przyznał jej rację, i uchylił zarówno niekorzystny wyrok jak i uchwały organów samorządu adwokackiego.

W uzasadnieniu NSA zwrócił uwagę, że z treści pytania nr 6 w zestawieniu z treścią art. 428 § 2 Kodeksu postępowania karnego oraz z literaturą przedmiotu i obfitą korespondencją różnych autorytetów prawniczych zgromadzoną w aktach sprawy, wynika w sposób jednoznaczny, że sformułowanie tego pytania i trzech zaproponowanych w teście odpowiedzi było wadliwe, bowiem żadna z odpowiedzi testowych na pytanie nr 6 nie była prawidłowa. – W sytuacji, w której żadna z odpowiedzi testowych nie była prawidłowa, aplikantka nie miała możliwości zaznaczenia odpowiedzi merytorycznie prawidłowej i wymaganie od niej, aby zaznaczyła odpowiedź nieprawidłową, jednak uznaną przez autora testu za prawidłową, nie ma żadnego uzasadnienia – wskazał sąd.

NSA zwrócił uwagę, że z Regulaminu odbywania aplikacji adwokackiej co prawda wynika, iż od decyzji komisji o wyniku kolokwium nie przysługuje odwołanie, ale nie oznacza to jednak, że błędy występujące w teście nie powinny zostać niezwłocznie poprawione przez organy samorządu, aby nie doprowadzać do sytuacji, kiedy wadliwy test skutkuje negatywnym wynikiem kolokwium. - Impuls ze strony zdającego test aplikanta, wskazujący na błędy w teście powinien niezwłocznie zapoczątkować działania mające na celu sprawdzenie zasadności zastrzeżeń oraz ewentualne usunięcie błędu. Niemożliwa do zaaprobowania jest bowiem sytuacja, kiedy organy samorządu w oparciu o punkt Regulaminu odbywania aplikacji (§ 19 ust. 5) niedopuszczający odwołań od wyników kolokwium, uchylają się od poprawienia błędów w teście – wyjaśnił sąd.

Ostatecznie za zasadny uznany zarzut kasacyjny dotyczący naruszenia prawa materialnego polegającego na błędnej wykładni art. 79 ust. 1 pkt 2 Prawa o adwokaturze. - Nietrafny jest bowiem pogląd organów samorządu zaaprobowany przez Sąd I instancji, że przyczyny niedopuszczenia aplikantki do kontynuowania aplikacji, skutkującego nieukończeniem aplikacji w terminie, nie podlegają pełnej kontroli w toku postępowania o skreślenie z listy aplikantów z powodu niezakończenia aplikacji w terminie bez usprawiedliwionej przyczyny – stwierdził NSA.