- Gmina przygotowuje uchwałę na 2018 r. w sprawie dotacji na żłobki niepubliczne. Czy może w niej ograniczyć dotowanie tylko do dzieci zamieszkałych na terenie gminy? Czy poziom tej dotacji może być inny niż dla jednostek publicznych gminy?
Kluczowe regulacje dotyczące dotacji na żłobki zawarte są w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (dalej u.o.dz.). Z art. 60 tej ustawy wynika, że podmioty, o których mowa w art. 8 ust. 1 (czyli min. osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej), prowadzące żłobek lub klub dziecięcy, lub zatrudniające dziennych opiekunów, mogą otrzymać na każde dziecko objęte opieką w żłobku lub klubie dziecięcym, lub przez dziennego opiekuna dotację celową z budżetu gminy. Wysokość i zasady ustalania oraz rozliczania dotacji celowej, o której mowa w ust. 1, określa rada gminy w drodze uchwały. Właśnie ww. regulacja będzie zasadniczo podstawą prawną do wydania przez gminę uchwały dotacyjnej w sprawie dotowania m.in. wspomnianych żłobków. Jest to jednak brzmienie przepisu aktualne na dzień sporządzenia niniejszej porady, bowiem od 1 stycznia 2018 r. zmieni się istotnie treść ww. regulacji. Wówczas przepis będzie stanowił m.in., że ww. podmioty, mogą otrzymać na dziecko objęte opieką w żłobku lub klubie dziecięcym, lub przez dziennego opiekuna dotację celową z budżetu gminy. Wysokość i zasady ustalania oraz rozliczania dotacji celowej, o której mowa w ust. 1, w tym kategorie dzieci, na które przyznawana jest dotacja, określa rada gminy w drodze uchwały. W uchwale, o której mowa w ust. 2, może zostać określone, że dotacja, o której mowa w ust. 1, może zostać przyznana również na dzieci zamieszkałe na terenie innej gminy niż gmina przyznająca dotację. Zatem, zmieni się istotnie treść ww. przepisu, przewidując opcjonalnie dla gminy dotowanie również dzieci, które nie zamieszkują na jej terenie.
Jest to o tyle istotna zmiana, że dotychczasowe stanowiska organów nadzoru (regionalnych izb obrachunkowych) oraz sądów administracyjnych wskazują, że gminy nie mogą ograniczać dotowania żłobków, jedynie w odniesieniu do mieszkańców swojego terenu. Takie stanowisko prezentowała dotąd m.in. Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku. Wyrazem akceptacji tych założeń jest m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 22 marca 2016 r. (sygn. akt I SA/Gd 69/16). Tam wskazano m.in., że: (....) dotacja określona w art. 60 ust. 1 u.o.dz. ma charakter fakultatywny, oznacza to, że gmina nie jest zobligowana do jej udzielenia, jednakże jeśli już zdecyduje się na jej udzielenie, to nie może jej ograniczać tylko do określonej kategorii dzieci. Zauważyć należy, że omawiany przepis wyraźnie stanowi, że dotacja przysługuje na każde dziecko objęte opieką żłobka lub klubu dziecięcego. Określenie „każde dziecko" zawarte w art. 60 ust. 1 u.o.dz. nie może być w żaden sposób zawężane, a zatem jakiekolwiek różnicowanie dzieci pod względem ich miejsca zamieszkania, faktycznej ilości dni, w których przebywają w placówce, czy ilości godzin, w ciągu których sprawowana jest nad nimi opieka, jest całkowicie nieuprawnione (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 5 lipca 2013 r., sygn. akt I SA/Kr 211/13). Dodatkowo zaakcentowano, że: (....) otrzymanie dotacji przez podmioty wymienione w tej ustawie, prowadzące żłobek lub klub dziecięcy, nie jest uwarunkowane miejscem zamieszania dzieci, gdyż podmioty te mogą otrzymać dotację celową z budżetu gminy – na każde dziecko objęte opieką w żłobku lub klubie dziecięcym, niezależnie od miejsca zamieszkania dziecka. Zatem, argument zgłaszany przez jednostki prowadzące żłobki, że dotacja musi ma być na wszystkie dzieci, w tym spoza jej gminy, niebawem będzie nieaktualny. Stanie się tak na skutek zmiany ww. regulacji od 1 stycznia 2018 r.
Jeśli chodzi o poziom finansowania niepublicznych żłobków, to kwestia ta również pozostaje w gestii danej gminy. Oznacza to, że poziom ich dofinansowania nie musi być na równi z poziomem finansowania publicznych żłobków. Taka koncepcja wynika m.in. z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 18 października 2016 r. (sygn. akt I SA/Rz 534/16). W tym wyroku podkreślono, że: Jeżeli zaś chodzi o samą wysokość przyznawanej dotacji (...) to decyzja w tej mierze pozostawiona została władzom gminy i w dużej mierze determinowana jest sytuacją finansową danej jednostki samorządu terytorialnego. Oznacza to, że brak jest podstaw do kwestionowania samej wysokości dotacji. Dodatkowo wskazano, że: (...) z treści żadnego z omawianych tutaj przepisów nie wynika minimalna wysokość dotacji przyznawanej w trybie art. 60 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 czy też algorytm do jej wyliczenia.
—Marcin Nagórek, radca prawny
