TSUE: przekazanie gruntu pod budowę drogi podlega VAT

Przeniesienie własności nieruchomości należącej do gminy na rzecz Skarbu Państwa za odszkodowaniem jest dostawą towarów, nawet gdy wypłata odszkodowania polega na wewnętrznym przeksięgowaniu w budżecie jednostki samorządowej.

Publikacja: 02.07.2018 06:10

TSUE: przekazanie gruntu pod budowę drogi podlega VAT

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 13 czerwca 2018 r. (C-665/16).

Stan faktyczny

Wojewoda dolnośląski przeniósł prawo własności nieruchomości należących uprzednio do gminy Wrocław na Skarb Państwa w celu budowy drogi krajowej. Odrębną decyzją wojewoda ustalił wysokość odszkodowania przysługującego gminie i zobowiązał prezydenta do wypłaty tej kwoty. Wrocław zwrócił się z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, aby dowiedzieć się, czy przeniesienie z mocy prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie jest odpłatną dostawą towarów opodatkowaną VAT, a w przypadku udzielenia na to pytanie odpowiedzi twierdzącej, który podmiot powinien zostać wskazany w fakturze VAT jako nabywca towarów. W interpretacji indywidualnej minister finansów stwierdził, że w niniejszej sprawie miała miejsce odpłatna dostawa towarów podlegająca opodatkowaniu VAT, ponieważ własność nieruchomości została przeniesiona z gminy na Skarb Państwa w zamian za odszkodowanie. Wskazał on, że podatnikiem VAT w tej transakcji był Wrocław, ponieważ prezydent nie jest podmiotem prowadzącym samodzielnie działalność gospodarczą i nie działa na własną odpowiedzialność.

Czytaj także: Wywłaszczenie drogi powiatowej zwolnione z VAT

To na gminie Wrocław – zdaniem ministra finansów – ciążył obowiązek udokumentowania dostawy wywłaszczonych nieruchomości fakturą. Jako sprzedawcę i nabywcę należało na niej wskazać prezydenta Wrocławia działającego jednocześnie jako organ wykonawczy i jako reprezentant Skarbu Państwa, na którym ciąży zarządzanie nieruchomościami Skarbu Państwa położonymi na terytorium Wrocławia.

Wrocław wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu skargę o uchylenie tej interpretacji. Sąd uznał skargę za zasadną i uchylił interpretację na tej podstawie, że według prawa podatkowego dostawcą i odbiorcą jest ten sam podmiot – gmina Wrocław, a zatem w wyniku tej transakcji nie mogło dojść do przeniesienia ekonomicznego władztwa nad towarami. Minister wniósł od tego wyroku skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W uchwale z 12 października 2015 r. NSA, orzekając w składzie siedmiu sędziów, uznał, że takie przeniesienie jest „dostawą towarów" w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT oraz że kwestia ustalenia, czy transakcja ta wiąże się także z przeniesieniem władztwa ekonomicznego nad danymi towarami, nie jest istotna dla sprawy. NSA wyraził jednak wątpliwości dotyczące szczególnego charakteru transakcji. W tych okolicznościach Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym czy przeniesienie z mocy prawa własności nieruchomości gminy na własność Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie, w sytuacji gdy z regulacji krajowego porządku prawnego wynika, że nieruchomościami tymi gospodaruje nadal prezydent gminy – reprezentant Skarbu Państwa, jednocześnie będący organem wykonawczym gminy – stanowi czynność opodatkowaną VAT.

Wyrok Trybunału

Zdaniem Trybunału transakcją podlegającą opodatkowaniu VAT jest przeniesienie własności nieruchomości należącej do podatnika VAT na rzecz Skarbu Państwa kraju należącego do UE, wykonane z mocy prawa i w zamian za zapłatę odszkodowania. Jest tak również w sytuacji, w której ta sama osoba reprezentuje zarazem organ wywłaszczający i wywłaszczaną gminę i w której ta ostatnia nadal w praktyce zarządza daną nieruchomością, nawet jeżeli wypłata odszkodowania została dokonana tylko jako wewnętrzne przeksięgowanie w budżecie gminy. Artykuł 14 ust. 1 dyrektywy VAT definiuje pojęcie „dostawa towarów" jako przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel. Podobnie art. 14 ust. 2 lit. a tej dyrektywy stanowi, że poza czynnością, o której mowa w ust. 1 tego artykułu, za „dostawę towarów" uznaje się przeniesienie prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa. Zakwalifikowanie do pojęcia „dostawa towarów" w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy VAT wymaga więc spełnienia trzech kumulatywnych przesłanek.

1. Przede wszystkim musi nastąpić przeniesienie prawa własności.

2. Przeniesienie to musi nastąpić z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu albo z mocy prawa.

3. Wreszcie, musi nastąpić wypłata odszkodowania.

Jednocześnie, aby taką transakcję uznać za podlegającą opodatkowaniu „dostawę towarów", wystarczy przeniesienie prawa własności w rozumieniu formalnego tytułu prawnego do danej nieruchomości, jeżeli pozostałe przesłanki przewidziane przez ten przepis są spełnione.

Zdaniem Trybunału odszkodowanie było bezpośrednio związane z przeniesieniem własności nieruchomości gminy na rzecz Skarbu Państwa. W tym względzie, pod warunkiem że wypłata tego odszkodowania faktycznie miała miejsce, nie ma znaczenia, że ta wypłata nastąpiła w formie wewnętrznego przeksięgowania w ramach tego samego budżetu. Własność nieruchomości należących do gminy faktycznie została przeniesiona na Skarb Państwa w celu budowy drogi krajowej. Przeniesienie to miało miejsce na mocy nakazu wydanego przez organ władzy publicznej, czyli wojewodę dolnośląskiego, który odrębną decyzją ustalił też należną gminie kwotę odszkodowania. W efekcie Trybunał nie dostrzegł powodów, dla których transakcja ta nie powinna być opodatkowana VAT.

podstawa prawna: art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)

podstawa prawna: art. 5 oraz art. 14 ust. 1 i ust. 2 lit. a dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.)

Paulina Bąk Senior Tax Consultant w Dziale Doradztwa Podatkowego w BDO, biuro w Warszawie

Dla opodatkowania wystarczy przeniesienie własności w sensie prawnym

Zdaniem Trybunału art. 5 ust. 1 Dyrektywy 112 należy interpretować w ten sposób, że za „dostawę towaru" uważa się przeniesienie prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel, nawet gdy nie następuje przeniesienie własności towaru w sensie prawnym. Takie stanowisko zostało już wyrażone w wyroku z 8 lutego 1990 r. (Shipping and Forwarding Enterprise Safe, C-320/88). Jednak w ramach wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym NSA przedstawił pytanie, czy może mieć miejsce „dostawa towarów" w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy VAT, w sytuacji gdy miało miejsce samo przeniesienie własności towarów w sensie prawnym, w zamian za zapłatę odszkodowania, podczas gdy posiadacz władztwa ekonomicznego nad danym towarem pozostał ten sam.

Szczególna cecha wynikająca z polskiego prawa administracyjnego, w ramach której w przypadku wywłaszczenia przez Skarb Państwa nieruchomości należących do miasta na prawach powiatu te nieruchomości nadal pozostają pod zarządem tego samego podmiotu, reprezentowanego przez prezydenta, mogłaby bowiem pozbawić dane przeniesienie własności, przynajmniej częściowo, charakteru ekonomicznego, z tego względu, że organ wywłaszczający nie został wyposażony w uprawnienie do rozporządzania spornymi rzeczami jak właściciel.

W tym względzie art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy VAT odnosi się bowiem nie do przeniesienia prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel, jak ma to miejsce w ust. 1 tego artykułu, lecz w bardziej wyraźny sposób do przeniesienia własności tej rzeczy. W konsekwencji, dla celów art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy VAT wystarczy przeniesienie prawa własności w rozumieniu formalnego tytułu prawnego do danej nieruchomości, aby taką transakcję uznać za podlegającą opodatkowaniu „dostawę towarów" (jeżeli pozostałe przesłanki przewidziane przez ten przepis są spełnione).

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 13 czerwca 2018 r. (C-665/16).

Stan faktyczny

Pozostało 99% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Konsumenci
Sąd Najwyższy orzekł w sprawie frankowiczów. Eksperci komentują
Prawo dla Ciebie
TSUE nakłada karę na Polskę. Nie pomogły argumenty o uchodźcach z Ukrainy
Praca, Emerytury i renty
Niepokojące zjawisko w Polsce: renciści coraz młodsi
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Aplikacje i egzaminy
Postulski: Nigdy nie zrezygnowałem z bycia dyrektorem KSSiP