- Strona chce uzyskać stwierdzenie nieważności decyzji organu II instancji, jako wydanej bez podstawy prawnej. Jednak decyzja organu I instancji, utrzymana w mocy decyzją II-instancyjną, ma taką samą wadę jak decyzja II-instancyjna (też została wydana bez podstawy prawnej). Czy w takim przypadku organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego może również stwierdzić nieważność decyzji organu I instancji?
W orzecznictwie przeważa pogląd, że przysługuje mu takie uprawnienie. Zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) jedną z podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji jest wydanie jej bez podstawy prawnej. Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten organ (art. 157 § 1 k.p.a.). Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji (art. 158 § 1 k.p.a.).
Czytaj także:
W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 stycznia 1997 r. (sygn. IV SA 950/95, LEX nr 32525) stwierdzono, że brak jest podstawy prawnej do stwierdzenia nieważności zarówno orzeczenia instancji odwoławczej, jak i organu I instancji. Orzeczenie organu I instancji powinno być bowiem rozpoznane w trybie postępowania odwoławczego, otwartego po stwierdzeniu nieważności decyzji organu odwoławczego. W wyniku stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego nie zostaje „skasowane" postępowanie poprzedzające wydanie tej decyzji, a w szczególności zachowuje ważność odwołanie, które powinno być rozpatrzone według ogólnych zasad postępowania odwoławczego.
Inne stanowisko zajęto jednak w uchwale NSA w Warszawie z 23 października 2000 r. (sygn. OPK 12/00, ONSA 2001/2/61). Przyjęto w niej zasadę, że organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego jest jednocześnie właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji. Z art. 156 § 1 k.p.a. wynika obowiązek stwierdzenia nieważności decyzji dotkniętej wadami wymienionymi w tym przepisie. Odnosi się to zarówno do decyzji organu odwoławczego, jak i do decyzji organu I instancji.
Zwrócono uwagę, że możliwość stwierdzenia nieważności tylko decyzji organu odwoławczego przez organ wyższego stopnia nad organem odwoławczym oznaczałaby pozostawienie w obrocie, przynajmniej przez jakiś czas, decyzji organu I instancji – mimo ustalenia przyczyn jej nieważności. Również w wyroku NSA w Warszawie z 10 stycznia 2001 r. (sygn. I SA 1790/99, ONSA 2002/1/39) stwierdzono, że organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego jest jednocześnie uprawniony do stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji, jeżeli ta decyzja jest dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a. W razie stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego, która utrzymała w mocy decyzję organu I instancji, trzeba więc zbadać także decyzję organu I instancji pod kątem wad skutkujących stwierdzeniem nieważności (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 19 marca 2019 r., sygn. II SA/Kr 28/19, LEX nr 2644231).
Autorka jest radca prawnym
podstawa prawna:art. 156–159 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 2096 ze zm.)
