Postępowanie administracyjne: nieważność decyzji wydanej bez podstawy prawnej

W postępowaniu odwoławczym nie stwierdza się nieważności decyzji. W związku z tym wyrażany jest pogląd, że w razie stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego, którą utrzymano w mocy decyzję organu I instancji, bada się także ważność decyzji I-instancyjnej.

Publikacja: 23.07.2019 05:00

Postępowanie administracyjne: nieważność decyzji wydanej bez podstawy prawnej

Foto: Adobe Stock

- Strona chce uzyskać stwierdzenie nieważności decyzji organu II instancji, jako wydanej bez podstawy prawnej. Jednak decyzja organu I instancji, utrzymana w mocy decyzją II-instancyjną, ma taką samą wadę jak decyzja II-instancyjna (też została wydana bez podstawy prawnej). Czy w takim przypadku organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego może również stwierdzić nieważność decyzji organu I instancji?

W orzecznictwie przeważa pogląd, że przysługuje mu takie uprawnienie. Zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) jedną z podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji jest wydanie jej bez podstawy prawnej. Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten organ (art. 157 § 1 k.p.a.). Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji (art. 158 § 1 k.p.a.).

Czytaj także:

Skutki podania niewłaściwej podstawy prawnej przy wydawaniu decyzji

W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 stycznia 1997 r. (sygn. IV SA 950/95, LEX nr 32525) stwierdzono, że brak jest podstawy prawnej do stwierdzenia nieważności zarówno orzeczenia instancji odwoławczej, jak i organu I instancji. Orzeczenie organu I instancji powinno być bowiem rozpoznane w trybie postępowania odwoławczego, otwartego po stwierdzeniu nieważności decyzji organu odwoławczego. W wyniku stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego nie zostaje „skasowane" postępowanie poprzedzające wydanie tej decyzji, a w szczególności zachowuje ważność odwołanie, które powinno być rozpatrzone według ogólnych zasad postępowania odwoławczego.

Inne stanowisko zajęto jednak w uchwale NSA w Warszawie z 23 października 2000 r. (sygn. OPK 12/00, ONSA 2001/2/61). Przyjęto w niej zasadę, że organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego jest jednocześnie właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji. Z art. 156 § 1 k.p.a. wynika obowiązek stwierdzenia nieważności decyzji dotkniętej wadami wymienionymi w tym przepisie. Odnosi się to zarówno do decyzji organu odwoławczego, jak i do decyzji organu I instancji.

Zwrócono uwagę, że możliwość stwierdzenia nieważności tylko decyzji organu odwoławczego przez organ wyższego stopnia nad organem odwoławczym oznaczałaby pozostawienie w obrocie, przynajmniej przez jakiś czas, decyzji organu I instancji – mimo ustalenia przyczyn jej nieważności. Również w wyroku NSA w Warszawie z 10 stycznia 2001 r. (sygn. I SA 1790/99, ONSA 2002/1/39) stwierdzono, że organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego jest jednocześnie uprawniony do stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji, jeżeli ta decyzja jest dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a. W razie stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego, która utrzymała w mocy decyzję organu I instancji, trzeba więc zbadać także decyzję organu I instancji pod kątem wad skutkujących stwierdzeniem nieważności (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 19 marca 2019 r., sygn. II SA/Kr 28/19, LEX nr 2644231).

Autorka jest radca prawnym

podstawa prawna:art. 156–159 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 2096 ze zm.)

- Strona chce uzyskać stwierdzenie nieważności decyzji organu II instancji, jako wydanej bez podstawy prawnej. Jednak decyzja organu I instancji, utrzymana w mocy decyzją II-instancyjną, ma taką samą wadę jak decyzja II-instancyjna (też została wydana bez podstawy prawnej). Czy w takim przypadku organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji organu odwoławczego może również stwierdzić nieważność decyzji organu I instancji?

W orzecznictwie przeważa pogląd, że przysługuje mu takie uprawnienie. Zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) jedną z podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji jest wydanie jej bez podstawy prawnej. Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten organ (art. 157 § 1 k.p.a.). Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji (art. 158 § 1 k.p.a.).

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego