Piątek trzynastego: Przesądy pozwalają nam zrzucić winę na los

Rozmowa z dr hab. Anną Weroniką Brzezińską, etnologiem i antropologiem kultury z UAM w Poznaniu

Aktualizacja: 13.07.2018 14:45 Publikacja: 13.07.2018 00:01

Piątek trzynastego: Przesądy pozwalają nam zrzucić winę na los

Foto: Adobe Stock

Rz: Piątek trzynastego kojarzy się z pechem, a właśnie w ten dzień odbędzie się losowanie półfinałów piłkarskiej Ligi Mistrzów. Dlaczego akurat piątek i liczbę 13 uważamy za pechowe?

Anna Weronika Brzezińska: Tłumaczeń na pechowość tego dnia jest kilka. Jedno z popularnych przekonań wiąże to z historyczną datą aresztowania templariuszy we Francji, co spowodowało upadek tego zakonu. Miało to miejsce właśnie w piątek trzynastego. Są też próby tłumaczenia związane z numerologią. W tarocie karta oznaczona numerem 13 jest bowiem poświęcona śmierci, co ma oznaczać przykre konsekwencje dla tego, który ją wyciągnie. We Włoszech takim pechowym dniem jest wtorek siedemnastego.

Jaką rolę mają współcześnie piątki trzynastego?

W naszej kulturze, nie tylko polskiej, bo wiara w pechowość tego dnia funkcjonuje także w świadomości Niemców, Francuzów, Anglików czy Amerykanów, traktujemy tę datę trochę z przymrużeniem oka. Choć jeśli wydarzy nam się coś nieprzyjemnego – złamiemy paznokieć, potkniemy się, zgubimy coś, czegoś zapomnimy – to zdarza się nam stwierdzić: „No tak, przecież jest piątek trzynastego, mogłem się tego spodziewać". Zamiast przyjąć, że czasami takie rzeczy po prostu się zdarzają albo że sami jesteśmy sobie winni, próbujemy te niepowodzenia tłumaczyć czymś zewnętrznym. I choć wiara lub niewiara w piątek trzynastego niczego nie zmienia w naszym życiu, to jednak potrzebujemy takich dni, które rozbijają naszą codzienność i pozwalają zrzucić winę za coś na los.

Idąc tropem przesądów, jak przygotować się na pecha?

W naszej kulturze za zabezpieczenie przed nieszczęściami czy niwelujące skutki niepożądanych zdarzeń losowych są uznawane np. czerwona wstążeczka lub czterolistna koniczyna.

Jak to się stało, że czarny kot czy czterolistna koniczyna zaczęły funkcjonować w kulturze jako symbole szczęścia i nieszczęścia?

Z dobrymi znakami, amuletami jest jak np. z jazdą na rowerze. Boimy się upadku, więc zakładamy kask. Boimy się nieszczęścia, bierzemy ze sobą czterolistną koniczynę. Takich znaków jest wiele – są to pierścionki, obrączki, kolory, a nawet jakieś symbole religijne, które mają chronić dom przed powodzią czy burzą. Poddając się biegowi życia i mając świadomość, że nie mamy wpływu na wiele rzeczy, które mogą się wydarzyć, próbujemy jakoś się zabezpieczać i kumulować dobro, które chcielibyśmy zatrzymać. A w chwili zagrożenia czy poczucia lęku, mając ten przedmiot przy sobie, wiemy, że nie jesteśmy sami w nieszczęściu. Żyjemy ze świadomością, że coś gdzieś działa na naszą korzyść. Natomiast co do czarnych kotów, to dajmy im już spokój, bo te zwierzęta i tak mają pod górkę w naszej kulturze, więc nie dorzucajmy im z każdym piątkiem trzynastego kolejnego pecha.

Rz: Piątek trzynastego kojarzy się z pechem, a właśnie w ten dzień odbędzie się losowanie półfinałów piłkarskiej Ligi Mistrzów. Dlaczego akurat piątek i liczbę 13 uważamy za pechowe?

Anna Weronika Brzezińska: Tłumaczeń na pechowość tego dnia jest kilka. Jedno z popularnych przekonań wiąże to z historyczną datą aresztowania templariuszy we Francji, co spowodowało upadek tego zakonu. Miało to miejsce właśnie w piątek trzynastego. Są też próby tłumaczenia związane z numerologią. W tarocie karta oznaczona numerem 13 jest bowiem poświęcona śmierci, co ma oznaczać przykre konsekwencje dla tego, który ją wyciągnie. We Włoszech takim pechowym dniem jest wtorek siedemnastego.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Społeczeństwo
Afera Collegium Humanum. Wątpliwy doktorat Pawła Cz.
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Społeczeństwo
Cudzoziemka urodziła dziecko przy polsko-białoruskiej granicy. Trafiła do szpitala
Społeczeństwo
Sondaż: Polacy nie boją się wojny
Społeczeństwo
Odeszła pozostając wierna sobie. Jaka naprawdę była prof. Jadwiga Staniszkis
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Społeczeństwo
Zmarła Jadwiga Staniszkis