W Polsce mamy sądy duże, średnie i najmniejsze. Instytut Wymiaru Sprawiedliwości przyjrzał się właśnie surowości karania w zależności od ich wielkości.
Na strukturę kar nie powinny wpływać: wielkość sądów (liczba osądzonych rocznie, wielkość miejscowości, w której sąd ma siedzibę, czy obciążenie sędziów liczbą czy osądzanych spraw karnych rocznie). Są jednak prawidłowości. Po pierwsze: im większa miejscowość siedziby sądu, tym częściej sędziowie orzekali karę ograniczenia wolności. Po drugie: im większy był sąd pod względem liczby osądzonych lub im większe było miasto siedziby sądu, tym wyższy był indeks surowości karania.
Czytaj także: Sędziowie pokoju - sposób na drobne sprawy
Jak wynika z raportu, najczęściej orzekanymi w Polsce karami są obecnie kary wolnościowe – grzywny i ograniczenia wolności. Przykład? W 2018 r. stanowiły one ponad 60 proc. ogółu orzeczonych kar. Kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem była orzekana w co piątym przypadku, kara zaś bezwzględnego pozbawienia wolności w nieco mniejszym odsetku (17 proc.).
Podobnie zresztą wygląda struktura skazań za przestępstwa popełniane najczęściej: prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu, udział w bójce lub pobiciu, niealimentacja, kradzież, oszustwo oraz posiadanie środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Podobnie wyglądają statystyki za 2019 r. Za 2020 r. już ich nie poznamy. Resort pracuje zdalnie, więc najnowszych statystyk nie widać. Nie wiadomo więc, czy i jak sprawnie działają sądy w Polsce.
Przeprowadzona przez IWS analiza pokazuje, że struktura skazań za każde z tych przestępstw jest różna. Przykład? Grzywna orzekana jest najczęściej za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub w stanie nietrzeźwości oraz za posiadanie narkotyków, kara zaś ograniczenia wolności za niealimentację.
Rozpiętość w orzekaniu tych samych kar za te same przestępstwa w sądach rejonowych była bardzo duża. Wahała się nawet od zerowej (gdy sąd odstąpił od wymierzenia kary) do najwyższej.
Mniejszą rozpiętość stwierdzono w sądach okręgowych. Na podstawie danych sprawdzono, czy w SO widoczne są tendencje do stosowania lub nie poszczególnych rodzajów kar: grzywny, ograniczenia wolności, więzienia w zawieszeniu i bezwzględnej kary więzienia.
