W opinii przesłanej do Michała Wójcika, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Rzecznik Praw Dziecka z satysfakcja ocenia, że projekt wprowadza skargę kasacyjną w sprawach rozstrzyganych na podstawie Konwencji haskiej oraz ogranicza natychmiastową wykonalność orzeczeń wydanych w I instancji do momentu, gdy będą prawomocne.
- To zmiany, które będą służyć lepszej ochronie praw dziecka w postępowaniach o charakterze transgranicznym – podkreśla Marek Michalak.
RPD zauważa, że akt prawny nie tylko zmierza do unormowania kwestii, które nie są dotychczas w prawie polskim uregulowane lub nie są dostatecznie uregulowane (m.in. zasady i tryb postępowania polskiego organu centralnego), ale także zmierza do wprowadzenia zmian w obecnie obowiązujących przepisach określających zasady i tryb postępowania sądowego w przedmiotowych sprawach, w tym w sprawach prowadzonych na podstawie Konwencji haskiej z 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę.
Wśród uwag i propozycji Rzecznik Praw Dziecka wskazuje m.in. na wątpliwości dotyczące regulacji trybu postępowania Ministerstwa Sprawiedliwości w razie stwierdzenia braków formalnych wniosku. Zdaniem RPD gdy nie uzupełniono braków formalnych w terminie, należałoby precyzyjnie wskazać podmioty, które Minister Sprawiedliwości informuje, czyli wnioskodawcę i zagraniczny organ centralny, jeżeli za jego pośrednictwem złożono wniosek. Zdaniem Rzecznika jednoznaczne zobowiązanie Ministra Sprawiedliwości do przekazania informacji o nienadaniu biegu wnioskowi również zagranicznemu organowi centralnemu (gdy wniosek był złożony za jego pośrednictwem), służyć będzie zabezpieczeniu praw dziecka w sytuacjach wymagających często podjęcia pilnych i niezwłocznych działań.
Rzecznik Praw Dziecka zwraca także uwagę na fakt, że zgodnie z projektowanym art. 25 ust. 1 Minister Sprawiedliwości, w przypadku o którym mowa w art. 27 Konwencji haskiej z 1980 r. odmawia przyjęcia wniosku. Natomiast w świetle projektowanego art. 25 ust. 2, w przypadku gdy po wezwaniu wniosek nie zostanie uzupełniony, Minister Sprawiedliwości odmawia jego przyjęcia w drodze decyzji. Nie jest jasne, czy intencją projektodawcy było rozróżnienie formy tych dwóch rozstrzygnięć (jedynie drugie ze wspomnianych rozstrzygnięć dokonywane jest „w drodze decyzji"). Zgodnie bowiem z projektowanym art. 25 ust. 3 „Od decyzji o odmowie przyjęcia wniosku odwołanie nie przysługuje". Z kolei w świetle projektowanego art. 28 w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. W ocenie Rzecznika wprowadzenie formy władczego rozstrzygnięcia Ministra Sprawiedliwości, od którego nie przysługiwałoby odwołanie ani skarga do sądu administracyjnego, budzi wątpliwości pod kątem zapewnienia standardu konstytucyjnego ochrony praw jednostek w przedmiotowych postępowaniach. Dostrzegając powody, które stoją za proponowanym jednoznacznym ograniczeniem możliwości odwołania się od tej decyzji, związane z koniecznością zapewnienia pewności prawnej pod kątem terminu określonego w art. 12 Konwencji haskiej, biorąc jednak pod uwagę fakt, że w sytuacji nieprzyjęcia wniosku przez organ centralny, wnioskodawca może go także zgodnie z art. 29 Konwencji haskiej złożyć bezpośrednio do właściwego sądu, zdaniem Rzecznika Praw Dziecka, powyższa regulacja prima facie wyłączająca jakiekolwiek środki odwoławcze od decyzji Ministra Sprawiedliwości, stanowić może nieproporcjonalne ograniczenie praw jednostek.
