Rośnie liczba spraw cywilnych, w które angażują się śledczy. Powód? Przede wszystkim wytyczne przełożonych.
Czytaj także:
Prokuratorzy jako profesjonalni pełnomocnicy coraz chętniej działają w sprawach cywilnych i administracyjnych. W latach 2016–2018 wytoczyli 11 tys. powództw. W pierwszej połowie 2019 r. walczyli z niebezpiecznymi escape roomami i lichwą. Nie wszystkim to się jednak podoba.
– To zupełnie niepotrzebne zaangażowanie prokuratorów – twierdzą sceptycy.
Lichwa i escape roomy
Prokuratorzy wsparli pokrzywdzonych tzw. lichwiarskimi pożyczkami. W 2019 r. w sądach zawisło 61 takich postępowań. Zapadło już 15 orzeczeń, z czego 14 zgodnych w całości lub części z wnioskami prokuratorów. Chodzi o zasądzenie na rzecz poszkodowanych określonych kwot pieniężnych, stwierdzenie nieważności umów darowizn, umów zbycia nieruchomości, a także dotyczących postępowań egzekucyjnych.
Do działania w sprawie escape roomów prokuratura ruszyła po tragicznym wypadku, do którego doszło w styczniu 2019 r. Zginęło wówczas pięć osób. To był powód, by Prokuratura Krajowa przyjrzała się, jak wygląda ten rynek w Polsce. W prokuraturach regionalnych wszczęto w całym kraju 192 postępowania wyjaśniające. Powód?
Możliwe narażenie na niebezpieczeństwo. Niezależnie od tego straż pożarna wraz z policją sprawdzała, czy lokale są wykorzystywane zgodnie z przepisami BHP, przeciwpożarowymi i sanitarnymi, a także z normami określającymi warunki techniczne budynków. Prokuratorzy zgłosili udział w 90 postępowaniach prowadzonych przez te służby. W 28 przypadkach śledczy sami zadecydowali o wszczęciu kontroli, z czego jeden z tych przypadków dotyczył kontroli z BHP.
Inny rodzaj spraw dotyczy oszustw dokonywanych na starszych ludziach. Prokuratura Okręgowa w Płocku prowadzi śledztwo dotyczące oszustw rzekomych przedstawicieli dostawców energii i firm teleinformatycznych. Dołączono do niego inne, analogiczne postępowania prowadzone przez inne prokuratury w kraju.
Prokuratura zarejestrowała do tej pory 447 spraw cywilnych, z czego w 99 przypadkach wystąpiła już do sądów z pozwami na rzecz osób poszkodowanych. Sądy uwzględniły do dziś 38 powództw.
Nielegalne testy...
Prokuratura Regionalna w Gdańsku prowadzi z kolei sprawę nielegalnych testów medycznych. Pacjentom podawano szczepionki bez ich wiedzy. Prokuratorzy skierowali 44 powództwa o zapłatę. W całości lub części uwzględniono 32.
...i leki po terminie
Kolejna kategoria spraw dotyczy przerwania tzw. zimnego łańcucha dostaw preparatów farmaceutycznych. Chodzi o przerwanie dostaw prądu do chłodni przechowujących preparaty medyczne, co wpłynęło na termin ważności preparatów medycznych. Tylko w województwie lubuskim ujawniono to w 57 placówkach leczniczych. Prokuratura wszczęła postępowania administracyjne i wadliwe preparaty wyeliminowała z obrotu.
Prokuratura podjęła też walkę z niezgodnymi z prawem uchwałami samorządów. W całym kraju śledczy przeanalizowali 1169 aktów prawnych dotyczących warunków podłączenia do gminnych sieci wodociągowych, kanalizacji sanitarnej i ogólnej. Skierowano wnioski o uchylenie uchwał przewidujących tzw. opłatę przyłączeniową. Prokuratorzy wzywali odpowiednie urzędy do usunięcia naruszeń prawa. 146 wniosków zostało pozytywnie rozpatrzonych przez gminy.
Nie wszystkim jednak taka aktywność prokuratury się podoba. Krzysztof Parchimowicz, prokurator i prezes Stowarzyszenia Lex Super Omnia, uważa, że przepisy, które przewidują udział prokuratorów w sprawach cywilnych i administracyjnych, to przejaw tzw. nadzoru ogólnego nad innymi organami.
– Mamy art. 7 konstytucji, który mówi, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. To powinno wystarczyć i w normalnych warunkach wystarcza. Jest rzecznik praw obywatelskich, rzecznik praw dziecka czy pacjenta, którzy mogą wesprzeć pokrzywdzonych w sprawach cywilnych i administracyjnych. Prokuratorzy nie są omnibusami i powinni się skupić na postępowaniach karnych – uważa prokurator Parchimowicz.
– Sprawy obywateli to nie tylko sprawy karne – uważa z kolei prokurator Ewa Bialik, rzecznik Prokuratury Krajowej. Jej zdaniem właśnie z tego względu prokuratorzy nie mogą się ograniczyć tylko do udziału w tych ostatnich.
Sami prokuratorzy ostrożnie wypowiadają się o swojej aktywności w sprawach cywilnych. Większość otwarcie mówi, że niepokoją ich działania prokuratury uderzające w decyzje sądów. I podają przykłady: drukarza z Łodzi, nauczycielki prześladowanej za zdjęcie krzyża w szkole czy monitoringu małżeństw jednopłciowych.
