Idea takiego sprawdzania, które mogłoby rozpocząć się już w 2021 r., ma na celu wykrywanie przestępców, terrorystów i innych osób stanowiących zagrożenie, zanim przybędą do UE. Posłowie do PE przyjęli te plany 5 lipca 2018 r.
Czytaj także: Prawa pasażerów nie zawsze takie same
Jednak sprawdzanie systemowe nie powinno powodować problemów dla zwykłych podróżnych. Kinga Gál, członkini węgierskiej delegacji PPE odpowiedzialna za przeprowadzenie wniosku przez procedury Parlamentu, powiedziała, że „będzie to łatwy proces... po prostu kontrola online możliwa do przeprowadzenia przed podróżą do UE".
Aktualna sytuacja
Brakuje informacji o osobach z krajów, których obywatele nie potrzebują wizy na podróż do UE. Obecnie osoby te są sprawdzane przy wjeździe na granicy strefy Schengen. Decyzję o zgodzie na wjazd lub odmowie wjazdu podejmują funkcjonariusze straży granicznej, którzy nie posiadają wiedzy, czy osoba ta stanowi zagrożenie. Jest to szczególnie trudne przy przyjeździe drogą lądową, ponieważ jedyne informacje pochodzą wówczas z dokumentu podróży.
Czytaj także: Pomoc w sporze z przewoźnikiem lotniczym
Według szacunków w 2020 r. Unię Europejską odwiedzi 39 milionów podróżnych niepotrzebujących wizy z ponad 60 krajów w porównaniu do 30 milionów w 2014 r. Ponieważ do otwartości Europy nie należy dążyć kosztem jej bezpieczeństwa, stworzono system ETIAS służący wykrywaniu potencjalnych zagrożeń bezpieczeństwa.
Podobne modele istnieją już w krajach takich jak USA, Kanada i Australia.
Co się zmieni?
Osoby niepotrzebujące wiz do UE będą przed podróżą podawały w formularzu elektronicznym informacje o dokumentach podróży i dane osobowe (imię i nazwisko, datę urodzenia, płeć, obywatelstwo). Będą też pytania dodatkowe np. o to, czy dana osoba była wcześniej karana i czy przebywała w strefach konfliktów. Pozwoli to odpowiednim organom ustalić, czy dana osoba stanowi zagrożenie, na długo przed jej przyjazdem na granicę strefy Schengen. Jeżeli osoba ta zjawi się na granicy, będzie można odmówić jej prawa wjazdu.
Szybko, tanio i skutecznie
Zezwolenie będzie kosztować 7 EUR i będzie ważne przez okres do trzech lat. Dla osób poniżej 18. i powyżej 70. roku życia będzie ono bezpłatne. Należy oczekiwać, że zdecydowana większość wnioskodawców otrzyma zezwolenie niemal natychmiast. Ostateczna decyzja w sprawie wjazdu do UE pozostanie w gestii krajowej straży granicznej.
A co w przypadku zagrożenia?
Wnioski będą rozpatrywane automatycznie. W przypadku trafienia w dowolnej unijnej bazie danych dot. bezpieczeństwa lub pozytywnej odpowiedzi na zadane pytania dane będą sprawdzane ręcznie a zagrożenia oceniane indywidualnie. Decyzja musi zapaść w ciągu czterech tygodni. Decyzja odmowna musi zostać uzasadniona, a wnioskodawca ma prawo odwołać się od niej.
Następne kroki
Po zatwierdzeniu przez Parlament wniosek musi jeszcze zostać formalnie przyjęty przez Radę Ministrów. Następnie ETIAS może rozpocząć działanie do 2021 r. Będzie on stanowić dodatek do systemu kontroli granicznych osób wjeżdżających do UE „inteligentne granice", który powinien zostać oddany do użytku do 2020 r.
