Reklama

Marcin Olechowski: Przymusowa restrukturyzacja jest nieodwracalna

Nawet prawomocne stwierdzenie przez sąd nieprawidłowości decyzji restrukturyzacyjnych nie pozwoli na odwrócenie ich skutków.

Aktualizacja: 01.09.2025 14:00 Publikacja: 06.08.2025 04:30

Marcin Olechowski: Przymusowa restrukturyzacja jest nieodwracalna

Marcin Olechowski: Przymusowa restrukturyzacja jest nieodwracalna

Foto: Adobe Stock

Upadłość banku, zwłaszcza dużego, rodzi realne niebezpieczeństwo poważnych negatywnych skutków społecznych (zagrożenie depozytów) i zaburzeń gospodarczych. Zapobiegać temu ma przymusowa restrukturyzacja, czyli interwencja państwa w celu uniknięcia niekontrolowanej upadłości banku. Jej zadaniem jest uratowanie zdrowej części jego działalności i umożliwienie kontynuacji tej działalności już z czystą kartą, bez dotychczasowych obciążeń.

Przy czym, po doświadczeniach ratowania banków w czasie kryzysu finansowego z lat 2008–2009 za pomocą publicznych pieniędzy, świat doszedł do wniosku, że ciężar takich operacji powinien być ponoszony przede wszystkim przez dotychczasowych właścicieli restrukturyzowanej instytucji finansowej, a kontynuacja działalności musi być powierzona nowemu, w miarę możliwości prywatnemu właścicielowi.

Czytaj więcej

Co z roszczeniami obligatariuszy GetBacku? Jest decyzja NSA

Podstawową zasadą przymusowej restrukturyzacji jest jej nieodwracalność

Dlatego podstawową zasadą przymusowej restrukturyzacji jest jej nieodwracalność. Tylko ona zapewnia osiągnięcie tych celów – tym bardziej że w naturalny sposób decyzje o przymusowej restrukturyzacji z reguły są źródłem licznych sporów. Gdyby te spory mogły zagrozić pewności czynności podejmowanych przez organ do spraw restrukturyzacji, uniemożliwiałoby to znalezienie nabywcy restrukturyzowanej działalności i jej kontynuację.

O nieodwracalności przymusowej restrukturyzacji przesądza w polskim prawie art. 105 ust. 3 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji („ustawa o BFG”), który stanowi, że nawet prawomocne stwierdzenie wadliwości decyzji restrukturyzacyjnej „nie wpływa na ważność czynności prawnych dokonanych na jej podstawie”.

Reklama
Reklama

Instytucje kredytowe. Unijna reguła dotycząca działań naprawczych

Przepis ten implementuje do naszego prawa zasadę przyjętą w prawie europejskim, którą wyraża art. 85 ust. 4 tzw. dyrektywy BRRD (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych).

Stanowi on, że nawet unieważnienie decyzji organu i uporządkowanej likwidacji pozostaje bez wpływu na wszelkie późniejsze czynności administracyjne lub transakcje dokonane przez ten organ na podstawie unieważnionej decyzji.

Zasadę tę potwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) m.in. w wyroku z 22 listopada 2023 r., (sprawa T-330/20; ACMO p-ko SRB) wydanym na tle przymusowej restrukturyzacji hiszpańskiego Banco Popular (który został sprzedany za symboliczne 1 euro). Ostatnio Trybunał Sprawiedliwości UE przypomniał tę zasadę w pkt 95 niedawnego wyroku z 12 grudnia 2024 r., (sprawa C-118/23; Getin Holding i in.) w sprawie przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A.

Czytaj więcej

Sądy wesprą frankowiczów. Ważne orzeczenie TSUE

Jaki skutek?

W przymusowej restrukturyzacji Bankowy Fundusz Gwarancyjny przeniósł zdrowe aktywa Getin Noble Bank S.A. do tzw. instytucji pomostowej, czyli VeloBank S.A., której akcje następnie zbył nowemu właścicielowi. Czynności te korzystają więc z ochrony wynikającej z art. 105 ust. 3 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i art. 85 ust. 4 dyrektywy BRRD. W konsekwencji nawet prawomocne stwierdzenie przez sąd nieprawidłowości decyzji restrukturyzacyjnych nie pozwoli na odwrócenie ich skutków.

Zauważył to zresztą sam Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w niedawnym wyroku z 29 stycznia 2025 r., (sygnatura akt VI SA/Wa 2964/22) rozpatrujący skargę na decyzję o przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. W wyroku tym WSA rozważał m.in., jakie ma do dyspozycji możliwe rozstrzygnięcia w odniesieniu do kwestionowanej decyzji i doszedł do wniosku, że nie ma ani możliwości uchylenia takiej decyzji, ani odwrócenia jej skutków.

Reklama
Reklama

Czytaj więcej

Wadliwa decyzja ws. Getin Noble Banku a frankowicze. "Pojawiło się światełko"

Osobną kwestią jest, czy dawnym właścicielom Getin Noble Bank lub jego wierzycielom może – w przypadku ewentualnego prawomocnego stwierdzenia wadliwości decyzji restrukturyzacyjnych – ma przysługiwać odszkodowanie od BFG czy Skarbu Państwa. Zależeć będzie od wielu okoliczności. Ale nie wpływa to na samą skuteczność przeprowadzonej restrukturyzacji.

Warto przy tym zauważyć, że również w innych państwach europejskich nie było przypadków skutecznego zakwestionowania (odwrócenia) przymusowej restrukturyzacji banku.

Autor jest doktorem nauk prawnych, adwokatem, partnerem w kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak kierującym praktyką Bankowości i Finansów, adiunktem w Katedrze Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

Rzecz o prawie
Ewa Szadkowska: Pieniądze winy nie zmyją
Rzecz o prawie
Jarosław Gwizdak: To co w końcu zdecydował TSUE?
Rzecz o prawie
Joanna Parafianowicz: AI to jedynie narzędzie. Jak młotek
Rzecz o prawie
Marlena Pecyna: Praworządność w praktyce, czyli kilka uwag po wyroku TSUE
Rzecz o prawie
Jacek Zaleśny: Obywatelstwo polskie niczym klapki na bazarze – dla każdego?
Reklama
Reklama