Prezes NRA: władza deprecjonuje pomoc prawną adwokatów

Prezes NRA przypomina, że pomoc prawna ma służyć ochronie faktycznej równości obywateli wobec prawa, niezależnie od ich sytuacji materialnej.  Zwraca uwagę na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, który wskazywał, że prawo pomocy prawnej z urzędu ma rangę konstytucyjną oraz wynikającą z wiążących Polskę międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka i nie dotyczy tylko spraw karnych, ale wszystkich spraw rozpoznawanych przez sądy, co z kolei wiąże się z gwarancją realizacji prawa do sądu.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Stawki za urzędówki adwokatów i radców zostaną podniesione

Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało samorządy prawnicze, że zamierza wszcząć prace mające...

Z tego powodu nieuzasadnione jest jego zdaniem różnicowanie sytuacji adwokatów świadczących pomoc prawną z urzędu i radców Prokuratorii Generalnej RP, poprzez określenie różnej wysokości opłat za takie same sprawy i w takich samych postępowaniach. Przypomnijmy, że Prokuratoria Generalna to jednostka powołana do zapewniania ochrony prawnej interesów Rzeczypospolitej Polskiej, w tym Skarbu Państwa. Przysługuje jej wyłączne zastępstwo Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym, ale może też przejąć zastępstwo przed sądami powszechnymi i polubownymi, jeżeli wymaga tego ochrona ważnych praw lub interesów Skarbu Państwa.  

Stawki dla radców Prokuratorii za wykonywanie zastępstwa osoby zastępowanej w sprawach majątkowych w pierwszej instancji, w których wartość przedmiotu sprawy wynosi:

a) do 5000 zł – uiszcza się opłatę w wysokości 900 zł,

b) powyżej 5000 zł do 10 000 zł – uiszcza się opłatę w wysokości 3600 zł,

c) powyżej 10 000 zł do 50 000 zł – uiszcza się opłatę w wysokości 7200 zł,

d) powyżej 50 000 zł do 200 000 zł – uiszcza się opłatę w wysokości 10 800 zł,

e) powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł – uiszcza się opłatę w wysokości 21 600 zł,

f) powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł – uiszcza się opłatę w wysokości 30 000 zł,

g) powyżej 5 000 000 zł do 10 000 000 zł – uiszcza się opłatę w wysokości 50 000 zł,

h) powyżej 10 000 000 zł – uiszcza się opłatę w wysokości 70 000 zł.

Tak wynika z rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów ws. wysokości stawek wynagrodzenia zasadniczego radców Prokuratorii Generalnej

Natomiast zgodnie  z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości ws. ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielone  przez adwokata z urzędu, stawki opłaty wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy:

1)    do 500 zł ‒ 60 zł;

2)    powyżej 500 zł do 1500 zł ‒ 180 zł;

3)    powyżej 1500 zł do 5000 zł ‒ 600 zł;

4)    powyżej 5000 zł do 10 000 zł ‒ 1200 zł;

5)    powyżej 10 000 zł do 50 000 zł ‒ 2400 zł;

6)    powyżej 50 000 zł do 200 000 zł ‒ 3600 zł;

7)    powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł ‒ 7200 zł;

8)    powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł ‒ 10 000 zł;

9)    powyżej 5 000 000 zł ‒ 16 600 zł.

Zdaniem prezesa NRA, zróżnicowanie stawek opłat w dwóch aktach wykonawczych wskazuje, że prawodawca wyodrębnia dwa rodzaje pomocy prawnej: udzielonej dla osób prawnych zastępowanych przez Prokuratorię Generalną RP oraz udzielone przez adwokatów z urzędu w ramach tzw. prawa ubogich dla osób szczególnie potrzebujących tej pomocy.

- Oznacza to sytuację, w której władza wykonawcza deprecjonuje pomoc prawną dla osób najbardziej tego potrzebujących - twierdzi Przemysław Rosati.  

W jego opinii, różnicowanie sytuacji adwokatów świadczących pomoc prawną z urzędu i radców Prokuratorii Generalnej RP narusza zasadę równości wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP i zasadę zakazu dyskryminacji wynikającą z art. 32 ust. 2 Konstytucji RP.

Prezes NRA postuluje, aby położyć temu kres i zrównać stawki adwokackie z tymi dla radców Prokuratorii.

W piśmie do premiera  Przemysław Rosati podaje informacje o wysokości stawek za „urzędówki” na przestrzeni ostatnich 20 lat. Zaznacza, że zarówno w sprawach prowadzonych z wyboru, jak i z urzędu adwokat zobligowany jest do dochowania jak największej staranności w wykonywaniu swoich obowiązków i dbania o interesy klienta. Sam adwokat z kolei nie może różnicować podejmowanych przez siebie działań tylko dlatego, że prowadzi sprawę wyznaczoną (narzuconą) mu przez Państwo. Byłoby to sprzeczne z ideą adwokatury i wykonywaniem przez adwokatów zawodu zaufania publicznego, zasadami i celami funkcjonowania palestry oraz bezwzględnie niezgodne z zasadami etyki adwokackiej.

Wyjaśnienie Prokuratorii Generalnej ws. obowiązujących przepisów w zakresie wykonywania przez Prokuratorię zastępstwa

Nieprawdziwe jest stwierdzenie, że radcowie Prokuratorii Generalnej pobierają stawki z rozporządzenia dotyczącego opłat za czynności na rzecz państwowych osób prawnych, które są wyższe niż wynagrodzenie za pomoc prawną świadczoną z urzędu. Opłaty te są pobierane na rzecz budżetu państwa, a pracownicy PGRP (ani PGRP) nie mają do nich żadnego prawa.

Nieprawidłowa jest sugestia, że radcom Prokuratorii Generalnej przysługuje wyższe wynagrodzenie w związku z wygraniem sprawy, niż w przypadku gdy strona jest reprezentowana przez radcę prawnego lub adwokata. Stawka ta jest dokładnie taka sama.

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 21 czerwca 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie osób prawnych zastępowanych przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej oraz opłat ponoszonych za usługi prawne świadczone przez Prokuratorię Generalną RP, a także opłat za przeprowadzenie postępowania przed Sądem Polubownym przy Prokuratorii Generalnej RP, nie reguluje stawek wynagrodzenia radców Prokuratorii Generalnej. Określa ono stawki opłat uiszczanych przez państwowe osoby prawne i spółki z udziałem Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych za świadczenie usług prawnych przez Prokuratorię Generalną. Opłaty te nie stanowią wynagrodzenia ani radców Prokuratorii Generalnej, ani samej Prokuratorii, ale dochód budżetu państwa. Ich wysokość uzasadniona jest tym, aby nie było wątpliwości co do braku pomocy publicznej dla podmiotów zastępowanych, które są niejednokrotnie dużymi podmiotami gospodarczymi.

Radcowie Prokuratorii Generalnej mają prawo do dodatkowego wynagrodzenia w razie wygrania prowadzonej sprawy na zasadach podobnych do radców prawnych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, to jest w wysokości 65% kosztów zastępstwa zasądzonych i wyegzekwowanych od strony przegrywającej sprawę. Natomiast stronie reprezentowanej przez Prokuratorię zwraca się koszty zastępstwa w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata, co wprost przewiduje art. 99 Kodeksu postępowania cywilnego.