Prawo karne dla radców prawnych: niegospodarność menedżera

Przedmiotem ochrony w art. 296 kodeksu karnego jest prawidłowe gospodarowanie i odpowiedzialne zajmowanie się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.

Przepis ten dotyczy działalności menedżerów, tj. osób zawodowo zajmujących się prowadzeniem działalności innych podmiotów gospodarczych, w związku z czym chroni interesy każdego podmiotu, który na określonej podstawie powierza innej osobie zajmowanie się jego sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą.[1]

Przepis art. 296 § 1 k.k. stanowi ochronę interesów przedsiębiorstw i właścicieli (interesy związane zarówno z działalnością gospodarczą, jak i o charakterze majątkowym – niegospodarcze) przed zbyt daleko idącą swobodą kadry
menedżerskiej.[2]

Wspomniany interes majątkowy chroniony jest przez dyspozycję art. 296 § 1 k.k. wyłącznie w granicach wyznaczonych przez wskazane uprawnienia i obowiązki menedżera. Mowa tu zatem jedynie o zachowaniach szkodliwych i nieuprawnionych w ujęciu formalnym.

Przepis art. 296 k.k. zawiera, oprócz typu podstawowego określonego w § 1, dwa typy kwalifikowane – z uwagi na szczególną postać strony podmiotowej (§ 2) i z uwagi na szczególną postać strony przedmiotowej (§ 3) oraz typ uprzywilejowany (§ 4) – z uwagi na nieumyślną postać zachowania się sprawcy. Ponadto § 5 tego przepisu przewiduje instytucję tzw. czynnego żalu.

Czyn zabroniony z art. 296 § 1 k.k. można popełnić wyłącznie w sposób umyślny, zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym. Zamiar bezpośredni będzie polegał na wyrządzeniu szkody ujmowanej jako rezultat urzeczywistnionej w zarządzaniu przedsiębiorstwem chęci sprawcy.

Z kolei zamiar ewentualny będzie się odnosił do sytuacji, w której menedżer, działając w określonym celu gospodarczym, zdaje sobie sprawę z tego, że jego zachowanie może doprowadzić do następstw w postaci znacznej szkody (przekraczających ten cel lub jego chęci) i w takiej sytuacji przyjmuje on te dalsze uboczne następstwa (możliwość ich wystąpienia). Motywy i pobudki sprawcy są w tym przypadku obojętne dla ustalenia jego odpowiedzialności.[3]

Pokrzywdzonym może być tylko podmiot wskazany w przepisie, tj. osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna, której przepisy szczególne przyznają osobowość prawną oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej.

Przestępstwo z art. 296 k.k. jest indywidualne, co oznacza, że jego sprawcą może być konkretnie oznaczona osoba fizyczna. Ustawodawca przyjął, że są to osoby zobowiązane na podstawie ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi określonych osób lub jednostek, rozumianego jako zobowiązanie lub uprawnienie do podejmowania decyzji należących do sfery zarządzania majątkiem, co się wiąże z faktycznym wpływem decyzyjnym na kształtowanie się określonych wartości ekonomicznych zarządzanego mienia.[4]

Podmiotami przestępstwa nadużycia zaufania mogą być też osoby, które prowadzą na cudzą rzecz i w cudzym imieniu działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.[5]

Cech podmiotu tego przestępstwa nie wykazuje natomiast osoba, która zawiaduje wprawdzie cudzym majątkiem lub prowadzi działalność gospodarczą, ale czyni to na własne ryzyko i na swój rachunek, np. dzierżawca, użytkownik oraz osoba wykonująca umowę o dzieło.[6]

Podstawą prawną zobowiązania określonego w przepisie art. 296 § 1 k.k. może być przepis prawny, decyzja odpowiedniego organu lub umowa cywilnoprawna. Odnośnie do zobowiązania wynikającego z przepisów prawnych jako przykład można podać obowiązek członków zarządu spółki kapitałowej dbania o sprawy majątkowe spółki (reguluje to art. 204 § 1 kodeksu spółek handlowych i art. 371 § k.s.h.), a ponadto obowiązki syndyka wobec masy upadłościowej, ustanowionego postanowieniem sądu opartym na p.u.i.n.

Przy zobowiązaniu wynikającym z decyzji odpowiedniego organu chodzi o ostateczną decyzję organu administracji rządowej, samorządu terytorialnego, państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych oraz innych wskazanych w art. 5 § 1 pkt 3 k.p.a. [7], podjętą w formie i trybie przewidzianym ustawą, a ponadto o prawomocne orzeczenia sądów powszechnych, SN, NSA, TK i TS oraz o decyzję organu samorządu zawodowego (korporacyjnego).[8]

Występują również zobowiązania, które wynikają z umowy. Umową jest ważna czynność prawna polegająca na zgodnym oświadczeniu woli co najmniej dwóch osób, zmierzających do zawiązania stosunku prawnego. Umową są także jej załączniki, np. oświadczenia woli, regulaminy oraz inne dokumenty. Zaznaczyć należy, że art. 296 § 1 k.k. nie odnosi się do zachowania osoby, która prowadzi interesy przedsiębiorstw na podstawie jednostronnych oświadczeń woli.[9]

Znamię zajmowania się cudzymi sprawami majątkowymi dotyczy zarówno umocowania do działalności w szerszym zakresie (np. prokura w spółce kapitałowej), jak i pojedynczych transakcji majątkowych. W związku z tym sprawcą czynu z art. 296 § 1 k.k. może być również adwokat i radca prawny.[10]

Status zawodowy adwokatów i radców prawnych oraz charakter prowadzonych przez nich czynności (pełnomocnictwo do prowadzenia spraw majątkowych oraz pełnomocnictwo procesowe) nie mają istotnego znaczenia, ponieważ o ich odpowiedzialności karnej będą decydowały okoliczności faktyczne poparte treścią
pełnomocnictwa.

Dyrektorzy i ich zastępcy poszczególnych działów funkcjonujących w ramach spółki kapitałowej i zatrudnieni w niej na podstawie umowy o pracę, mimo że nie wchodzą w skład jej statutowych władz, z samego faktu pełnienia takich funkcji kierowniczych w odniesieniu do części majątku tego podmiotu gospodarczego, posiadają możliwości decyzyjne wobec mienia w ramach stosunku powierniczego.

Niezależnie więc od braku wyszczególnienia ich kompetencji w zakresie czynności mają obowiązek zajmowania się działalnością gospodarczą w powierzonym im zakresie, całej działalności spółki i to sprawia, że mogą być uznani za podmioty kwalifikowane do ponoszenia odpowiedzialności karnej na podstawie art. 296 § 1 k.k.

Zdaniem J. Lachowskiego [11]przyjęcie, że członkowie rady nadzorczej nie mogą być sprawcami przestępstwa z art. 296 § 1-4 k.k., nie oznacza, że nie mogą oni ponieść odpowiedzialności karnej. Uchwała wyrażająca zgodę na dokonanie określonej czynności prawnej często jest jednym z ogniw w pochodzie przestępstwa. Jej podjęcie może więc wypełniać znamiona pomocnictwa (podżegania) do przestępstwa z art. 296 § 1-4 k.k.

„Zajmowanie się sprawami majątkowymi” i „zajmowanie się działalnością gospodarczą” polegają na prowadzeniu całości albo części interesów tego przedsiębiorstwa, a zatem na rozstrzyganiu w tych sprawach, współdziałaniu w nich lub wpływie na rozstrzygnięcia, czyli rozporządzaniu mieniem, dokonywaniu czynności prawnych dotyczących mienia lub spraw majątkowych.[12]

Znamię „zajmowanie się sprawami majątkowymi” dotyczy tylko osób, które mogą wykonywać zarząd tymi sprawami samodzielnie, natomiast nie ma to odniesienia do osób mogących wykonywać jedynie ściśle zlecone czynności, niesamodzielnie.

Pojęcie „zajmowania się sprawami majątkowymi” należy rozumieć jako kierowanie sprawami majątkowymi innej osoby w taki sposób, w jaki czyni to sam uprawniony. Musi ono obejmować zarówno wydawanie dyspozycji dotyczących bieżącego zarządzania sprawami majątkowymi, podejmowanie decyzji majątkowych, których skutki mają lub mogą nastąpić w przyszłości, jak i zawieranie odpowiednich czynności prawnych w imieniu mocodawcy.

Pojęcie to w swoim zakresie zawiera całokształt czynności prawnych i faktycznych, które dotyczą majątku mandanta bezpośrednio lub pośrednio, przez osiągnięty skutek gospodarczy. Ujmując rzecz inaczej, jest to możliwość i prawo samodzielnego podejmowania i wykonywania decyzji i czynności, które są potrzebne do zgodnego z zasadami prawidłowego gospodarowania i wykonywania praw majątkowych mocodawcy. Do takich zaliczamy czynności rozporządzające prawem majątkowym mandanta oraz czynności zobowiązujące do rozporządzania takim prawem, do świadczenia, czynienia i zaniechania, do zaciągania zobowiązań pieniężnych.[13]

Do przypisania odpowiedzialności karnej sprawcy za czyn z art. 269 § 1 k.k. wymagane jest ustalenie związku przyczynowego pomiędzy szkodą przedsiębiorstwa a zachowaniem jego menedżera. Ponadto odpowiedzialność karna sprawcy wymaga zbadania kwestii dozwolonego ryzyka gospodarczego w sytuacji, w której popełniono konkretne przestępstwo.

Oceniając dozwolone ryzyko menedżera, należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności podmiotowe i przedmiotowe indywidualnej sprawy, a także ogólne reguły zachowań „dobrego gospodarza”.[14]

Wyróżniamy trzy elementy w zachowaniu się sprawcy czynu określonego w art. 296 § 1 k.k., a mianowicie:

– formalna szczególna powinność określonego zachowania się sprawcy na rzecz pokrzywdzonego,

– nadużycie przez sprawcę swoich uprawnień lub niedopełnienie przez niego swoich obowiązków,

– powstanie szkody (skutek).

Wskazane elementy muszą wystąpić łącznie, aby można było przypisać sprawcy odpowiedzialność karną za dokonanie przestępstwa z art. 296 § 1 k.k. Ponadto powinny się one znaleźć w opisie czynu zarzuconego sprawcy wraz z opisem związku przyczynowo-skutkowego.[15].

Sprawca przestępstwa z art. 296 § 1 k.k. może odpowiadać za szkodę przedsiębiorstwa tylko wtedy, gdy była ona rezultatem naruszenia przez niego konkretnych obowiązków lub uprawnień ustalonych przed realizacją czynu.

Zdaniem H. Prackiego [16] w akcie powierzającym innej osobie zajmowanie się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą powinny zostać określone jej obowiązki i uprawnienia (zakres funkcji). Przez pryzmat tych obowiązków i uprawnień należy oceniać, czy zostały wyczerpane dalsze znamiona przestępstwa nadużycia zaufania, tj. czy sprawca przekroczył te uprawnienia lub ewentualnie nie dopełnił ciążących na nim obowiązków.

W trakcie prowadzonego postępowania może się zdarzyć, że pojawią się trudności w zastosowaniu art. 296 § 1 k.k. w sytuacji, gdy przepis prawny, decyzja uprawnionego organu, a nawet umowa, będące podstawą powierzenia sprawcy prowadzenia spraw majątkowych lub działalności gospodarczej, miały charakter zbyt ogólny i nie sprecyzowały należycie jego obowiązków ani uprawnień. W tym przypadku niemożliwe będzie dokonanie oceny, czy sprawca nadużył udzielonych mu uprawnień lub nie dopełnił ciążących na nim obowiązków.

Odpowiedzialność za niedookreślenie lub nieprecyzyjne określenie uprawnień i obowiązków ponosi przedsiębiorstwo (jego właściciele). Każda nieusuwalna wątpliwość związana z wyznaczeniem upoważnienia do prowadzenia interesów przedsiębiorstwa podlega bowiem zasadzie in dubio pro reo. Z przekroczeniem uprawnień mamy do czynienia, gdy sprawca podejmuje czynności, które nie należą do jego uprawnień. Z kolei niedopełnienie obowiązku zachodzi wtedy, gdy sprawca nie podejmuje w ogóle czynności, które w danym wypadku powinien podjąć, albo podjął, lecz nienależycie.

W ocenie przekroczenia lub niedopełnienia obowiązków szczególne znaczenie mają różne przepisy z zakresu prawa administracyjnego, gospodarczego i inne. Nie wszystkie jednak obowiązki i uprawnienia muszą być wyraźnie określone w tych przepisach i mogą np. wynikać z samego charakteru pełnionej funkcji i istoty jej zadań.[17]

Zdaniem J. Skorupki [18] w stosunku powierniczym typu zarządzającego ustawowe znamię skutku w przestępstwie nadużycia zaufania określonego w art. 296 § 1 k.k. aktualizuje się dopiero po wygaśnięciu umowy powierniczej. Z kolei w stosunku powierniczym typu zabezpieczającego ograniczony zakres uprawnień i obowiązków powiernika, który sprowadza się właściwie do zapewnienia powierzającemu dalszego niezakłóconego korzystania z przewłaszczonego prawa, sprawia, że powiernika nie można uznać za osobę zajmującą się sprawami majątkowymi powierzającego bądź beneficjenta.

W rezultacie, powiernik ze stosunku typu zabezpieczającego nie będzie mógł być uznany za podmiot sprawczy przestępstwa z art. 296 § 1 k.k. Czyn zabroniony stypizowany w tym przepisie polega bowiem na wyrządzeniu szkody uprawnionym podmiotom przez osobę, której powierzono zarząd nad danym kompleksem majątkowym, a która w sposób niekompetentny lub nieudolny gospodarowała tymi dobrami.

W klasycznym stosunku powierniczym oraz w stosunku typu zarządu powierniczego powiernik, sprawując nadzór, zarząd nad przewłaszczonym na niego prawem, zajmuje się sprawami majątkowymi powierzającego w sposób określony w art. 296 § 1 k.k., przy czym możliwa jest sytuacja, że w następstwie nadużycia przez powiernika udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienia ciążących na nim obowiązków powstanie szkoda majątkowa.

Mając jednak na uwadze wielorodzajowość i wieloodmianowość stosunków powierniczych, należy za każdym razem w realiach konkretnej sprawy badać elementy danego stosunku i przyznane powiernikowi uprawnienia, a zwłaszcza występowanie elementu przeniesienia własności przedmiotu umowy na powiernika. Powyższe elementy należy następnie wartościować przez pryzmat ustawowych znamion czynu określonego w art. 296 § 1 k.k.

Skutek określony w przepisie art. 296 § 1 k.k. to wyrządzenie przez sprawcę znacznej szkody majątkowej. Pojęcie szkody majątkowej oznacza „zarówno uszczerbek w majątku, obejmujący rzeczywistą stratę (damnum emergens), polegającą na zmniejszeniu się aktywów majątku przez ubytek, utratę lub zniszczenie jego poszczególnych składników albo na zwiększeniu się pasywów, jak i utracony zysk (lucrum cessans), wyrażający się w udaremnieniu powiększenia majątku” [19].

Ponadto SN podkreśla, że warunkiem przypisania sprawcy odpowiedzialności karnej za przestępstwo nadużycia zaufania w obrocie gospodarczym, określone w art. 296 § 1 k.k., jest wskazanie, że swoim zachowaniem wypełniającym znamiona czynu doprowadził do skutku w postaci znacznej szkody majątkowej.[20] Szkoda majątkowa powinna być wykazana w określonej kwocie pieniężnej [21]. Majątkowy charakter szkody nie eliminuje jednak szkód wynikających z naruszenia dóbr niematerialnych (np. w postaci utraty lub pogorszenia dobrego imienia firmy), jeżeli dadzą się one wyrazić w określonej kwocie pieniędzy.[22]

Wartość szkody należy obliczać w momencie popełnienia czynu zabronionego, w którym sprawca nadużył uprawnień lub nie dopełnił obowiązków. Przepisy art. 296 § 2 i 3 k.k. określają dwa kwalifikowane typy przestępstwa nadużycia zaufania, które podlegają surowszej odpowiedzialności karnej ze względu na:

– § 2 – działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej – korzyść majątkowa jako cel działania sprawcy musi wykazywać charakter korzyści bezprawnej (nienależnej);

– § 3 – wyrządzenie przez sprawcę szkody majątkowej w wielkim rozmiarze.

Z kolei art. 296 § 4 k.k. odnosi się do zachowania nieumyślnego, tj. niezamierzonej nieostrożności menedżera przy podejmowaniu lub realizacji decyzji gospodarczych. Zachowanie takie może wystąpić w dwóch formach:

– nieumyślność świadoma – polega na nadużyciu uprawnień lub obowiązków w sytuacji, gdy sprawca nie chce ani też nie godzi się na to, że jego zachowanie spowoduje określoną szkodę, jednak przewidując możliwość wystąpienia szkody, decyduje się na podjęcie działań zmierzających do osiągnięcia wyznaczonego celu, bezpodstawnie sądząc, że uniknie wystąpienia szkody;

– nieumyślność nieświadoma – polega na braku przewidywania przez sprawcę, że swoim postępowaniem może on wyrządzić przedsiębiorstwu szkodę, choć w danych okolicznościach powinien i mógł ją przewidzieć.

Zdaniem P. Kardasa [24] art. 296 § 4 k.k. wprowadza odpowiedzialność karną za nieumyślne wyrządzenie szkody przez menedżera w prowadzonym przez niego przedsiębiorstwie. Jednak z uwagi na ekonomiczny charakter zachowania się sprawcy oraz formalno-prawną treść nieumyślności (art. 9 § 2 k.k.) zabieg ten należy uznać za wysoce kontrowersyjny.

Przepis art. 9 § 2 k.k. odwołuje się w istocie do obiektywnego pojmowania rzeczywistości. W obrocie gospodarczym to kryterium najczęściej odnosi się do pojęcia „dobrego gospodarza”. Jest ono jednak na tyle nieostre, że nie może faktycznie stanowić istotnej podstawy rozstrzygnięć w odniesieniu do odpowiedzialności karnej.

Różna jest bowiem ocena ekonomicznej konieczności oraz ryzyka w zależności od sytuacji i dlatego nie można jej oprzeć na jednym bezspornym oraz powszechnie przyjętym kryterium. Zdaniem R. Zawłockiego opieranie odpowiedzialności karnej w działalności gospodarczej na zachowaniu nieumyślnym wydaje się niecelowe.[25]

Zgodnie z art. 296 § 5 k.k. nie podlega karze menedżer, który przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę. Instytucję tę (tzw. czynny żal) stosuje się, gdy zostaną spełnione łącznie trzy przesłanki:

– naprawienie szkody w całości,

– uczynienie tego dobrowolnie,

– przed wszczęciem postępowania karnego.

Moment przed wszczęciem postępowania jest istotny dla zastosowania instytucji z art. 296 § 5 k.k. Naprawienie szkody po wydaniu postanowienia o wszczęciu postępowania czyni bezskuteczną instytucję z art. 296 § 5 k.k., co nie wyklucza jednak zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary wobec sprawcy, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia zgodnie z dyspozycją art. 307 k.k. lub z art. 60 § 2 k.k., gdy szkoda została naprawiona albo gdy pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób jej naprawienia.

Szkodę należy uznać za naprawioną wtedy, gdy pokrzywdzony przyjmuje jakiekolwiek określone świadczenie ze strony sprawcy, stwierdzając jednocześnie, że wyrządzona mu szkoda jest naprawiona w całości. Takie stanowisko pokrzywdzonego należy uznać za ostatecznie wiążące dla wszystkich organów ścigania.

Pokrzywdzony może jednak zgłosić swoje nowe dodatkowe roszczenia w drodze powództwa cywilnego.[26]

Menedżer może popełnić przestępstwo z art. 296 § 1 k.k. na różne sposoby, wypełniając w ten sposób jednocześnie znamiona innych czynów zabronionych, np. fałszerstwo dokumentów (art. 270 k.k.) czy nierzetelne prowadzenie dokumentacji gospodarczej (art. 303 k.k.). W takim przypadku należy zastosować kwalifikację kumulatywną. Zdaniem J. Skorupki [27] art. 296 k.k. nie należy jednak kwalifikować kumulatywnie z odpowiednimi przepisami karnymi art. 585-595 k.s.h.

Zakresy wskazanych przepisów wprawdzie się krzyżują, ale z uwagi na fakt, że art. 296 k.k. odnosi się do ściśle określonej faktycznej szkody, natomiast przepisy k.s.h. do narażenia na szkodę, uznać należy, że ten pierwszy stanowi lex specialis.

Fragment pochodzi z książki Ewy Targońskiej „Prawo karne dla radców prawnych”, Wydawnictwo Gaskor Sp. z o.o., Wrocław 2011

[1] O. Górniok (red.), Prawo karne gospodarcze, Warszawa 2003, s. 51.

[2] D. Czajka, Przestępstwo menadżerskie, Warszawa 2000, s. 108 i nast.

[3] R. Zawłocki, Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu (w:) Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. II, A. Wąsek (red.), Warszawa 2004, s. 1019.

[4] M. Filar (red.) Kodeks…, s. 1050 i nast.

[5] T.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.

[6] A. Marek, op.cit., s. 572.

[7] Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.

[8] O. Górniok, Przestępstwa gospodarcze. Rozdział XXXVI i XXXVII Kodeksu karnego, Warszawa 2000, s. 17.

[9] R. Zawłocki, Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu…, s. 1018.

[10] A. Marek, op.cit., s. 572.

[11] J. Lachowski, Odpowiedzialność karna członków kolegialnych organów spółek kapitałowych – zagadnienia wybrane, Prok. i Prawo 2006, nr 2, s. 25 i nast.

[12] R. Zawłocki, Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu…, s. 1017 i nast.

[13] J. Skorupka, Przestępstwo nadużycia zaufania – wybrane zagadnienia, Prok. i Prawo 2004, nr 1, s. 127.

[14] R. Zawłocki, Przestępstwo niegospodarności, MoP 2002, nr 21, s. 983.

[15] R. Zawłocki, Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu…, s. 1010 i nast.

[16] H. Pracki, Nowe rodzaje przestępstw gospodarczych, cz. 1, PiP 1995, nr 1, s. 45.

[17] M. Filar (red.) Kodeks…, s. 1056.

[18] J. Skorupka, Stosunek powierniczy jako źródło uprawnień i obowiązków ciążących na sprawcy przestępstwa nadużycia zaufania z art. 296 k.k., MoP 2007, nr 1, s. 27 i nast.

[19] Tak: SN w uchw. z 21.6.1995 r., I KZP 22/95, OSNKW 1995, nr 9-10, poz. 58.

[20] Zob. wyr. SN z 3.2.2005 r., III K 339/04, OSNPriP 2005, nr 6, s. 7.

[21] R. Zawłocki, Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu…, s. 1015.

[22] W. Jaroch, R. Zakrzewski, Przestępstwo nadużycia zaufania a zachowanie niegospodarne, MoP 1995, nr 8, s. 225 i nast.

[23] R. Zawłocki, Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu…, s. 1021.

[24] P. Kardas, Szkoda majątkowa jako znamię przestępstwa nadużycia zaufania, Prok. i Prawo 1996, nr 7-8, s. 49-55.

[25] R. Zawłocki, Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu…, s. 1022.

[26] O. Górniok (red.), Prawo karne…, s. 22.

[27] J. Skorupka, Typy przestępstwa nadużycia zaufania, Prok. i Prawo 1998, nr 2, s. 29.

22 października 2009 r. Senat RP zadecydował o tzw. dużej nowelizacji kodeksów

: karnego, postępowania karnego, karnego wykonawczego oraz karnego skarbowego.

Nowelizacja

weszła w życie 8 czerwca 2010 r.

(DzU z 2009 roku nr 206, poz. 1589)

znacznie zwiększyła dotychczasowe uprawnienia radców prawnych, jako pełnomocników w postępowaniu karnym.

Obecnie, bez żadnych ograniczeń, pełnomocnikiem może być zarówno adwokat, jak i radca prawny.

Ponadto radcom prawnym przyznano uprawnienia w zakresie sporządzenia i podpisania subsydiarnego aktu oskarżenia w sprawach ściganych z oskarżenia publicznego.

Istotną zmianą jest również uprawnienie radcy prawnego, bez względu na to, czyim jest pełnomocnikiem, do sporządzenia i podpisania apelacji od wyroku sądu okręgowego.

Zmiana ta z pewnością spowoduje większą dostępność pomocy prawnej oferowanej przez profesjonalnych pełnomocników w postępowaniu karnym.

Niezmienione pozostały natomiast ograniczenia dotyczące obrony oskarżonego. W dalszym ciągu takie uprawnienia posiadają jedynie adwokaci. Wielokrotnie powtarzanym argumentem ze strony środowiska adwokatów sprzeciwiających się rozszerzeniu tych uprawnień na radców prawnych jest fakt, że nie posiadają oni wystarczającej wiedzy z zakresu prawa karnego.

Po to, by ułatwić radcom prawnym przyswojenie nowych zasad prawa karnego i procedury karnej, w każdy czwartek w serwisie ww.rp.pl/prawnicy publikujemy fragmenty książki Ewy Targońskiej „Prawo karne dla radców prawnych".

Więcej w serwisie:

Prawo i postępowanie karne dla radców

Radcowie Prawni

Pozostało 98% artykułu