Majątek skazańca można zająć także za granicą

Powoli nadrabiamy zaległości w dostosowywaniu polskiego prawa do unijnych decyzji ramowych. Gotowy jest już projekt zmian w kodeksie postępowania karnego.

Zmiany w procedurze wymogła na nas unijna dyrektywa o wzajemnym uznawaniu nakazów konfiskaty. To kolejny akt UE dotyczący współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.

Właśnie w związku z nią musimy wprowadzić przepisy, które pozwolą na bezpośredni kontakt unijnych sądów w sprawach wykonywania nakazów konfiskaty. Dziś procedura jest zbyt długa i pełna niepotrzebnych formalności. Niekiedy wymaga udziału samego ministra sprawiedliwości. Co ma oznaczać konfiskata dla sądów wszystkich państw unijnych? To przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa, które służyły lub były przeznaczone do jego popełnienia, oraz przepadek korzyści majątkowych z tego źródła lub ich równowartości.

Unia zaleciła wszystkim państwom rezygnację ze zbędnych formalności. To za jej sprawą polski sąd będzie mógł wystąpić do swojego unijnego odpowiednika o bezpośrednie wykonanie prawomocnych orzeczeń dotyczących przepadku przedmiotów pochodzących z przestępstwa użytych do jego popełnienia czy też korzyści majątkowych osiągniętych choćby pośrednio z popełnienia przestępstwa lub ich równowartości.

Gdzie ma się zwracać? Otóż do państwa, w którym skazany ma majątek lub pracuje i zarabia.

– Takie ułatwienia nie tylko usprawnią kontakt między państwami, ale także przyspieszą odebranie sprawcom korzyści – mówi „Rzeczpospolitej” dr Andrzej Karpiak, specjalista prawa międzynarodowego.

Pieniądze uzyskane z wyegzekwowania nakazów z zasady przypadać będą państwu wykonania orzeczenia. Jeśli jednak równowartość dóbr skazanego przewyższy 10 tys. euro, polski sąd będzie mógł wezwać do zwrotu połowy kwoty.

– Powoli musimy europeizować system wykonywania różnego rodzaju kar – uważa prof. Zbigniew Hołda z Uniwersytetu Jagiellońskiego. I dodaje, że jest to możliwe dzięki wspólnej przestrzeni prawnej.

– Sądy unijne ufają sobie, działają na podobnych zasadach i kierują się zbliżonymi standardami – przekonuje profesor.

Wnosząc o wykonanie orzeczenia, sąd wydaje postanowienie. Nasz krajowy sąd występuje każdorazowo o wykonanie orzeczenia tylko do jednego państwa członkowskiego. Od tej zasady przewidziano jednak kilka wyjątków. Można np. wystąpić do więcej niż jednego państwa, jeżeli przepadek ma dotyczyć określonych składników majątku, a istnieje prawdopodobieństwo, że znajdują się one w różnych krajach.

Do orzeczenia dołącza się zaświadczenie na standardowym druku. Przekazuje się je bezpośrednio organowi sądowemu państwa wykonania orzeczenia. Dokumenty te można przekazać w dowolny sposób, ale musi pozostać ślad na piśmie pozwalający krajowi wykonującemu stwierdzić ich autentyczność.