Tylko rażąco błędny wyrok uprawnia do odszkodowania

Sąd po prostu ma prawo do błędu, po to są instancje odwoławcze, aby je naprawiły. O bezprawnym wyroku można mówić, gdy wystąpi któraś z przyczyn nieważności postępowania (np. gdy strona pozbawiona byłaby możliwości obrony swych praw bądź orzekał niewłaściwy sąd) albo jakaś inna poważna nieprawidłowość.

To wnioski z poniedziałkowego wyroku warszawskiego Sądu Okręgowego (III C 2355/04). Zapadał on w najgłośniejszym sporze tego rodzaju – z powództwa spółki CLiF SA i jego akcjonariuszy.

Centrum Leasingu i Finansów CLiF SA upadło w grudniu 2001 r., a było jedną z pierwszych i najbardziej znanych firm leasingowych. Postanowienie sądu rejonowego utrzymał sąd okręgowy, ale w maju 2003 r. Sąd Najwyższy uznał orzeczenie o upadłości za bezpodstawne. Spółka wciąż funkcjonuje, ale już nie odzyskała dawnej pozycji. Jest cieniem tamtej, firmą windykacyjną, w szczególności swych należności. To m.in. skutek ogłoszenia upadłości i postępowania upadłościowego. Nadzorował je sędzia komisarz Dariusz C., później ukarany dyscyplinarnie, także za tę upadłość (szerzej: “Po dyscyplinarce sędzia musi odpokutować”, “Rz” z 8 grudnia 2007 r.).

CLiF pozwał Skarb Państwa (sąd okręgowy) reprezentowany teraz przez Prokuratorię Generalną. Zażądał 98 mln zł odszkodowania za straty spowodowane upadłością. Prawie takiej samej kwoty zażądali główni akcjonariusze spółki (pozwy są rozpatrywane razem).

Jak wyliczyli szkodę? To różnica między ceną akcji w dniu upadłości (ok. 36 zł) a ceną z dnia uchylenia upadłości (ok. 3,8 zł). Według Wojciecha Dachowskiego, radcy Prokuratorii, takie wyliczenie jest niczym nieudokumentowane, by nie powiedzieć: wirtualne, gdyż cena akcji na giełdzie zmienia się z dnia na dzień, poza tym powodowie dwa razy liczą tę samą stratę: raz jako akcjonariusze, drugi raz jako spółka. – Jeżeli nie 200 mln zł, to podajcie jakąś propozycję ugodową – replikował pełnomocnik spółki adwokat Antoni Łepkowski.

Jako podstawę prawną CLiF wskazał art. 77

konstytucji

oraz art. 417 i 417

1

kodeksu cywilnego

, zgodnie z którymi Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, w szczególności przez wydanie prawomocnego orzeczenia następnie uznanego za niezgodne z prawem. Wprawdzie od ogłoszenia upadłości zmieniał się stan prawny (przepisy te mają zasadniczo zastosowanie do zdarzeń zaistniałych po 1 września 2004 r.), jednak ramy odpowiedzialności są te same.

Choć sąd dyscyplinarny uznał sędziego C. za winnego, SO stwierdził wczoraj, że w niewielkim stopniu przyczynił się on do upadłości CLiF. A samego wydania błędnego wyroku (w dwóch instancjach) nie można kwalifikować jako bezprawności, tym bardziej skutkującej odszkodowaniem od państwa.

Wyrok nie jest prawomocny (będzie apelacja), odpowiada też wyraźnej tendencji do odmawiania tego rodzaju odszkodowań. Jak powiedział “Rz” mec. Dariusz Wiliński, który reprezentował sąd w kilkudziesięciu podobnych sprawach, tylko kilka razy zasądzono odszkodowanie. Najczęściej procesy takie dotyczą nieprawidłowości w postępowaniu komorniczym, upadłościowym i przewlekłości postępowania.

Przeprosiny oraz 43 tys. zł dostała np. księgowa, której nazwisko umieszczono w rejestrze skazanych po jeszcze nieprawomocnym wyroku wskutek błędu urzędnika sądowego. Tymczasem Krajowy Rejestr Karny gromadzi dane o osobach prawomocnie skazanych.

To bardzo wadliwy wyrok. W krajach demokratycznych można krytykować wyroki sądowe i ja go krytykuję. Pomijając kwestie prawne, nie może być tak, że sąd ogłasza upadłość, która jest natychmiast wprowadzana w życie: spółka traci renomę, klientelę, pozycję rynkową, jej wartość spada. Gdy natomiast sąd wyższej instancji stwierdzi nieprawidłowości w działaniu sądu i niezasadność ogłoszenia upadłości, spółce odmawia się odszkodowania.

To nie tylko ja przecież, ale media, sąd dyscyplinarny oceniły bardzo negatywnie działania sędziego komisarza, że nie miały one w wielu punktach nic wspólnego z prawidłowym postępowaniem upadłościowym.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora