Sąd Najwyższy w uchwale z 15 maja 2013 r. przesądził, że zwolnienie od kosztów sądowych udzielone wierzycielowi obejmuje także opłatę stałą przewidzianą w ustawie o kosztach sądowych i egzekucji (sygnatura akt: III CZP20/13).
Urszula J. podczas sprawy o eksmisję z lokalu mieszkalnego położonego w Szczecinie korzystała ze zwolnienia z kosztów sądowych. Gdy miejscowy komornik wezwał ją do uzupełnienia wniosku o wszczęcie egzekucji poprzez uiszczenie opłaty stałej w wysokości 1129 zł, odmówiła jej wniesienia. Sąd egzekucyjny przyznał jej rację, twierdząc, że jest z niej zwolniona.
W tej sytuacji do jej uiszczenia komornik wezwał prezesa sądu. Zgodnie bowiem z art. 40 ust. 3 ustawy o komornikach sumy niezbędne na pokrycie wydatków w trakcie egzekucji w sprawach osób zwolnionych od kosztów przekazuje sąd rejonowy, przy którym działa komornik. Prezes jednak odmówił jej pokrycia. Tak wynikł spór, o którego rozstrzygnięcie szczeciński Sąd Okręgowy zwrócił się do Sądu Najwyższego.
Art. 771 kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że zwolnienie z kosztów sądowych przyznane stronie przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym, procesie lub z mocy ustawy rozciąga się także na postępowanie egzekucyjne. Sporny jest jednak zakres tego zwolnienia. W szczególności pojawia się pytanie, czy ustawa o komornikach i egzekucji nie stanowi regulacji szczególnej, mającej pierwszeństwo przed k.p.c. oraz ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z jej art. 49a ust. 1 wszczęcie egzekucji czy zabezpieczenie świadczeń oraz roszczeń niepieniężnych, np. o eksmisje, wydanie rzeczy czy rozgraniczenie nieruchomości, uzależnione jest od wniesienia przez wierzyciela opłaty stałej.
Za prawem żądania opłaty przed wszczęciem egzekucji przemawia m.in. to, że komornik jest podmiotem samofinansującym się. Jej brak narażałby go na uszczerbek praw majątkowych.
