Zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) kadencja wójta (burmistrza, prezydenta miasta) upływa z dniem upływu kadencji rady gminy (obecna kadencja rady gminy trwa jeszcze 4 lata od dnia wyboru i upłynie 16 listopada 2018 r. Od następnej kadencji, będzie trwać 5 lat licząc od dnia wyboru). W art. 29 ust. 1 u.s.g. zastrzeżono jednak, że po upływie kadencji wójta dotychczasowy wójt pełni nadal swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta; objęcie obowiązków przez nowego wójta następuje z chwilą złożenia przez niego ślubowania (art. 29a u.s.g.). Do czasu objęcia obowiązków przez nowego wójta dotychczasowy wójt realizuje wszystkie przysługujące mu kompetencje.
Czytaj też: Nie tylko koniec kadencji wygasza mandat wójta
Przykład:
Załóżmy, że po upływie kadencji, ale przed złożeniem ślubowania przez nowego wójta, dotychczasowy wójt wyda decyzję administracyjną. Podjęte przez niego rozstrzygnięcie będzie ważne. Zgodnie z art. 39 ust. 1 u.s.g. zasadą jest, że decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wójt, przy czym dotyczy to także wójta pełniącego swoją funkcję po upływie kadencji, zgodnie z art. 29 ust. 1 u.s.g. Zgodnie z 39 ust. 2 u.s.g. wójt może także upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do wydawania decyzji w imieniu wójta. Zmiana na stanowisku wójta nie spowoduje automatycznego wygaśnięcia udzielonych przez niego pełnomocnictw. W orzecznictwie zwraca się uwagę, że pełnomocnictwo udzielone przez organ administracji (wójta) jest ważne do chwili odwołania pełnomocnictwa przez ten organ, działający przez tę samą osobę albo przez jej następcę (por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 stycznia 2018 r., sygn. I OSK 1087/16, LEX nr 2463009). Nowy wójt, po złożeniu ślubowania, może odwołać pełnomocnictwa udzielone przez dotychczasowego wójta, a jeżeli tego nie zrobi, to będą one nadal ważne.
Wójt jest pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie wyboru (por. art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o pracownikach samorządowych, dalej u.p.s.). Zgodnie z art. 73 § 2 kodeksu pracy (dalej k.p.) stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu. W art. 74 k.p. przyjęto, że pracownik (wójt) pozostający w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru, na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym. Musi jednak zgłosić swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru. Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.
Czytaj też: Zakończenie kadencji wójta a ustanie stosunku pracy jego zastępców
Przykład:
Załóżmy, że obecny wójt był już, przed wyborem na wójta, zatrudniony w tym samym urzędzie gminy na podstawie umowy o pracę. Jego wybór na stanowisko wójta spowodował, że łączą go z tym samym pracodawcą dwa stosunki pracy: na podstawie umowy o pracę i z wyboru. Z tego względu pracownik skorzystał z urlopu bezpłatnego, na czas pełnienia funkcji wójta, w ramach umownego stosunku pracy. Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z 16 października 2009 r., sygn. I PK 85/09, LEX nr 823312) zarówno złożenie wniosku pracownika o urlop bezpłatny, jak i udzielenie tego urlopu mogą nastąpić w dorozumiany sposób. Jeżeli pracownik wyraża zgodę na zatrudnienie z wyboru u pracodawcy, z którym jest związany umową o pracę, to wyraża wolę zawieszenia praw i obowiązków składających się na treść dotychczas łączącego strony stosunku pracy. Również pracodawca, który dopuszcza pracownika do pracy na stanowisku z wyboru, wyraża wolę zwolnienia go z wykonywania obowiązków wynikających z dotychczasowego stosunku pracy. Obecny wójt, korzystający - w ramach umownego stosunku pracy – z urlopu bezpłatnego, po wygaśnięciu mandatu (złożeniu ślubowania przez nowego wójta), ma prawo wrócić na swoje wcześniejsze stanowisko (lub inne równorzędne pod względem płacowym) w urzędzie gminy, ale powinien zgłosić swój powrót w ciągu 7 dni.
Odwołanie zastępcy wójta
Jak cyfrowa rewolucja wpływa na biznes i życie codzienne
Zmiana wójta nie oznacza także automatycznego zaprzestania wykonywania obowiązków przez zastępcę wójta. Zgodnie z art. 29 ust. 2 u.s.g. po upływie kadencji wójta, zastępca pełni nadal swoje obowiązki do czasu objęcia obowiązków przez nowo powołanego zastępcę. W myśl art. 26a ust. 1 u.s.g. wójt powołuje i odwołuje swego zastępcę lub zastępców, w drodze zarządzenia. Zastępca wójta jest pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie powołania (art. 4 ust. 1 pkt 2 u.p.s.).
Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w wyroku SN z 12 listopada 2014 r. (sygn. II PK 24/14, OSNP 2016/5/57) w sytuacji, gdy kadencja wójta ustaje na skutek upływu czasu jej trwania, zastępca nadal wykonuje bez zmian swoje obowiązki. Taka sytuacja trwa mimo wyboru nowego wójta (jeżeli oczywiście nowy wójt nie odwoła zastępcy, nie cofnie mu dotychczasowych upoważnień lub nie poleci mu wykonywania innych obowiązków). Dopiero gdy nowy zastępca wójta obejmie obowiązki odpowiadające tym, które wypełniał dotychczasowy zastępca, to ten ostatni musi zaprzestać ich wykonywania. Nie ma to jednak automatycznego wpływu na istnienie stosunku pracy dotychczasowego zastępcy, który musi zostać rozwiązany. Odwołanie zastępcy wójta jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę lub rozwiązaniem umowy bez wypowiedzenia (por. art. 70 § 2 i 3 k.p.).
Przykład:
Załóżmy, że w gminie do 20 tys. mieszkańców zostanie wybrany nowy wójt. W takiej gminie wójt powołuje jednego zastępcę (por. art. 26a ust. 2 pkt 1 u.s.g.). Załóżmy, że nowy wójt odwoła zastępcę powołanego przez swego poprzednika, ale nie powoła nowego zastępcy. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 12 grudnia 2012 r. (sygn. II SA/ Sz 1016/12, LEX nr 1340452) nie będzie to właściwe, ale nie będzie miało wpływu na zgodność z prawem odwołania dotychczasowego zastępcy. W wyroku tym stwierdzono, że art. 29 ust. 2 u.s.g. nie daje podstaw do ograniczenia kompetencji wójta do odwołania zastępcy w okresie zmiany władzy, związanej z kadencyjnością sprawowania urzędu. W razie niepowołania zastępcy przez nowego wójta mogą natomiast znaleźć zastosowanie przepisy o nadzorze (por. art. 96 ust. 2 u.s.g.). W art. 28g ust. 2 u.s.g. przyjęto także, że w razie niepowołania zastępcy wójta oraz wystąpienia przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań i kompetencji wójta, zadania i kompetencje wójta przejmuje osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów (por. art. 28h u.s.g.).
Powrót radnego do pracy
Zgodnie z art. 24b ust. 1 u.s.g. osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu (złożeniem ślubowania) i nie później niż w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyników wyborów, osoba ta musi złożyć wniosek o urlop bezpłatny. Niezłożenie wniosku jest równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu. Radny otrzymuje urlop na okres sprawowania mandatu i trzech miesięcy po jego wygaśnięciu. W myśl art. 24c u.s.g. po wygaśnięciu mandatu gminny pracodawca przywraca radnego, który korzystał z urlopu bezpłatnego, do pracy:
- na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy oraz
- z wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywałby, gdyby nie przysługujący urlop bezpłatny.
Radny powinien zgłosić gotowość przystąpienia do pracy w terminie 7 dni od dnia wygaśnięcia mandatu. W wyroku SN z 11 grudnia 2007 r. (sygn. I PK 160/07, OSNP 2009/3-4/34) zwrócono uwagę, że regulacja ta jest niepełna, gdyż brak jest sankcji w postaci wygaśnięcia stosunku pracy za niezgłoszenie gotowości przystąpienia do pracy.
Anna Puszkarska, radca prawny
>>Prawo do odprawy
Wójtowi, którego stosunek pracy został rozwiązany w związku z upływem kadencji, przysługuje odprawa w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Jeżeli jednak dana osoba zostaje ponownie wybrana na wójta, co powoduje jej zatrudnienie w najbliższej kadencji na podstawie stosunku pracy z wyboru w tym samym urzędzie, odprawa nie przysługuje. -
Podstawa prawna: art. 24b-24c, art. 26 ust. 2, art. 26a, art. 28e, art. 29-29a ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 994 ze zm.)
art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 2, art. 7, art. 8, art. 40, art. 43 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1260 ze zm.)
art. 68-74 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 917 ze zm.)
