Brexit: Wojny o ryby można uniknąć

Po II wojnie światowej pierwszą przyczyną konfliktów zbrojnych na świecie stały się ryby. Nawet w Europie dochodzi do poważnych sporów na tym tle, choć na szczęście nie uczestniczy w nich wojsko i nie ma ofiar śmiertelnych.

Apetyt na przegrzebki

Ostatnim spektakularnym przykładem jest „wojna przegrzebkowa" z sierpnia 2018 r., gdy francuscy rybacy celowali w brytyjskich kamieniami i bombami dymnymi.

To kolejna odsłona konfliktu trwającego od 15 lat, a właściwie nawet od 200, w rejonie bogatej w przegrzebki Zatoki Sommy. Francuscy rybacy denerwują się, bo Brytyjczycy często wpływają na ich wody. Do tego łowią przegrzebki metodami przemysłowymi, co zostawia potem mniej urobku dla mniejszych francuskich łodzi.

Robią to też w okresie letnim, który według francuskiego, ale już nie brytyjskiego, prawa jest czasem ochronnym. To wszystko dzieje się w UE, gdzie od 1983 r. obowiązuje wspólna polityka rybołówstwa, co roku szczegółowo określająca kwoty na poszczególne gatunki ryb dla poszczególnych krajów. Co zatem może się stać w razie chaotycznego brexitu, gdy z dnia na dzień znikną wzajemne kwoty gwarantujące spokój na łowiskach?

Makrele a członkostwo w Unii Europejskiej

Jeszcze nie doszło do brexitu, a już pojawiły się głośne polityczne spory o ryby. Francja, Niemcy, Holandia, Belgia, Irlandia, Dania i Hiszpania już na etapie pisania traktatu o wyjściu z UE zażądały od unijnego negocjatora Michela Barniera forsowania rybnych interesów UE, czyli zgody Brytyjczyków na pozostawienie dostępu do ich wód w zamian za korzyści w innych dziedzinach.

Traktat utkwił na razie w Izbie Gmin, ale postulaty kilku rybnych krajów dają przedsmak kłótni, do których może dojść w czasie ewentualnych negocjacji dotyczących przyszłego porozumienia między UE i Wielką Brytanią.

– Mamy wielką okazję do zapewnienia, by na brytyjskich łodziach lądowało więcej ryb. I żeby ryby w fish and chips pochodziły z brytyjskich wód – mówił konserwatywny deputowany John Redwood.

Micheal Gove, minister rolnictwa w rządzie Theresy May, twierdzi, że Wielka Brytania na pewno uzyska wyłączne prawo do połowów w pasie 200 mil morskich od swojego wybrzeża, bo takie zasady wynegocjowały z UE w przeszłości Norwegia i Islandia.

Wcale nie musi im się to jednak opłacać. Bo Norwegia i Islandia w zamian za te prawa musiały się zgodzić na dość wysokie cła na przetworzone ryby. Co sprawia, że do UE eksportują ryby, ale już zyski z ich przetworzenia osiągają np. zakłady rybne w Polsce.

Można opracować perfekcyjny plan podziału kwot między różne kraje z dostępem do danego akwenu, ale wszystko zepsują same ryby, które nie przestrzegają granic państw.

Dodatkowym problemem jest zmiana klimatu, która powoduje, że ryby uciekają w poszukiwaniu zimniejszych, północnych wód. Obecnie migrują w tempie 70 km na dekadę, a w najbliższym czasie ulegnie to przyspieszeniu. – Ryby przekraczają granice polityczne, a my nie jesteśmy w stanie dzielić się nimi. To może prowadzić do wybuchu konfliktu – uważa Malin Pinsky z Rutgers University, współautor głośnego studium opublikowanego w sierpniu przez magazyn „Science".