Rząd wyprowadza Ukraińców z pensjonatów. Polska zmniejsza wsparcie dla uchodźców

Od 1 listopada rząd nie finansuje już zakwaterowania i wyżywienia dla obywateli Ukrainy, którzy przyjechali do Polski po agresji Rosji na ich kraj. Dziś udziela jej w wyjątkowych przypadkach – kobietom w ciąży, osobom niepełnosprawnym. Prawo do darmowego noclegu straciły osoby wychowujące co najmniej troje dzieci (jeśli wszystkie te dzieci mają ukończone 7 lat), a także ci, którzy dopiero co przyjechali do Polski i nie są zaliczani do żadnej specjalnej grupy potrzebującej pomocy (kategorii wrażliwych).

Państwo nie finansuje już pobytu w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania Ukraińcom, którzy mieszkają w naszym kraju od roku lub dłużej – nawet jeśli pokrywają część kosztów oraz opiekunom osób z niepełnosprawnością, jeśli pobierają świadczenie pielęgnacyjne. Rząd uchylił również obowiązujące zwolnienie humanitarne – dotychczas decydowali o tym wojewodowie na wniosek osób „w wyjątkowej sytuacji”. Nowelizacja wprowadziła także opłatę dla ukraińskich emerytów. Osoby, które pobierają polską emeryturę, będą musiały płacić 15 zł za dzień za pobyt, bez względu na wysokość tej emerytury.

Czytaj więcej

Polityka

Koniec z bezpłatnym mieszkaniem i wyżywieniem dla uchodźców z Ukrainy w Polsce

Od 1 listopada do ośrodków zbiorowego zakwaterowania dla uchodźców nie będą już przyjmowane nowe...

Z zebranych przez „Rzeczpospolitą” danych wynika, że nowe zasady zmniejszyły liczbę osób mieszkających w ośrodkach w Polsce nawet o połowę. 

Ukraińscy uchodźcy w pensjonatach i hotelikach w małopolskich uzdrowiskach. Ile to kosztowało Polskę?

Opłacanie uchodźcom pobytu wraz z wyżywieniem w ośrodkach zakwaterowania zbiorowego (tzw. OZZ) to kosztowny projekt. W ubiegłym roku państwo wydało na ten cel ponad 804 mln zł, a w ciągu pierwszych sześciu miesięcy tego roku – ponad 267 mln zł – wynika z danych MSWiA. Najwyższy rachunek wystawił w ubiegłym roku wojewoda małopolski – 221,9 mln zł w 2024 r. (i blisko 76,5 mln zł do lipca tego roku), a także pomorski – 90 mln zł za 2024 r. i 26,8 mln zł za pierwsze półrocze 2025 r. oraz śląski: 82,2 mln zł za rok ubiegły i 24,4 mln zł za sześć miesięcy tego roku. Najmniej w 2024 r. wydano w województwie zachodniopomorskim – zaledwie 3 mln zł i podkarpackim – ponad 6 mln zł. Skąd tak wysokie rozbieżności w kosztach między regionami?

– Koszty są związane bezpośrednio z liczbą osób mieszkających w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania przemnożoną przez stawkę za osobę w poszczególnych ośrodkach – tłumaczy „Rzeczpospolitej” Joanna Paździo, rzeczniczka wojewody małopolskiego.

Najwięcej uchodźców w ośrodkach mieszka w Małopolsce – m.in. Rabce-Zdroju, Krynicy, Limanowej. To gminy uzdrowiskowe, żyjące przede wszystkim z turystyki sanatoryjnej. Umieszczenie tysięcy Ukraińców w opłacanych przez państwo pensjonatach, domach wczasowych i hotelikach, to dla wielu właścicieli prawdziwa żyła złota. 

Według danych z grudnia 2024 r. w województwie mazowieckim w OZZ mieszkało – 3341 osób, śląskim – 3061 osób, a w małopolskim – 7092 osób. W efekcie nowelizacji ustawy liczba ta znacząco spadła. Jak przekazuje nam Joanna Paździo na początku grudnia w 121 ośrodkach małopolskich przebywało już tylko 4146 osób, a więc o połowę mniej niż przed rokiem. 

Podobny spadek widać na Śląsku. W 2024 r. w województwie śląskim zarejestrowanych było 125 miejsc zakwaterowania, w których przebywało 3135 Ukraińców. Jak podaje nam Iwona Matuszewska, rzeczniczka wojewody śląskiego obecnie działają tylko 53 miejsca zakwaterowania w których mieszkają 1672 osoby z Ukrainy.

Prawo do bezpłatnego zakwaterowania wraz z całodobowym wyżywieniem dla wszystkich uchodźców wojennych z Ukrainy zostało wprowadzone po inwazji Rosji na Ukrainę i obowiązywało od marca 2022 r. Finansuje je państwo w ramach Funduszu Pomocy dla Ukrainy (budżet państwa). Państwo pokrywało koszty wszystkim chętnym, bez względu na to, gdzie mieszkali. Budżet państwa płacił początkowo 120 zł za osobę za dobę, potem zmniejszył stawkę do 40 zł. Wcześniejsze próby ograniczenia pomocy, m.in. weryfikacji statusu materialnego Ukraińców, by partycypowali w kosztach, nie przyniosły efektów. Przepisy pozwalały bowiem odstąpić od opłaty w przypadku „trudnej sytuacji życiowej”. Jak pisała „Rzeczpospolita” służbom nie dano narzędzi pozwalających na sprawdzenie takich oświadczeń.

Częściową odpłatność wprowadził poprzedni rząd 1 lutego 2023 r. – w ośrodkach zakwaterowania przebywało wtedy ok. 85 tys. uchodźców z Ukrainy.  Partycypować w kosztach pobytu musieli mieszkańcy, którzy przebywali w Polsce co najmniej 120 dni (opłacali 50 proc. kosztów pomocy – ale nie więcej niż 40 zł dziennie). Od 1 maja 2023 r. część kosztów utrzymania pokrywali też uchodźcy przebywający powyżej 180 dni w naszym kraju – ci pokrywali 75 proc. kosztów pomocy (nie więcej niż 60 zł dziennie). Według danych MSWiA z lipca tego roku do mieszkania w OZZ dopłacało ponad 50 proc. uchodźców. Jak wylicza Iwona Motulewska, rzeczniczka wojewody śląskiego, w tym regionie pod koniec września częściowe opłaty wnosili 1126 Ukraińców – ponad połowa wszystkich zakwaterowanych.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Azyl w Polsce nadużywany do legalizacji pobytu Ukraińców. Poznaliśmy rekordowe statystyki

Urząd do spraw Cudzoziemców zalany wnioskami o ochronę w Polsce, głównie od Ukraińców i Białorusi...

Problem w tym, że w dużej mierze były to osoby pracujące, które według MSWiA „powinny się usamodzielnić i wyprowadzić z miejsc zbiorowego zakwaterowania lub ponosić pełne koszty zamieszkiwania”. 

Na co mogą liczyć chcący się usamodzielnić Ukraińcy w Polsce? Dofinansowanie wynajmu mieszkania, nauki języka i prawa jazdy

Ukraińcy, chcący się usamodzielnić, mogli skorzystać z programu „Wspólnie do Niezależności”, realizowanego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wraz z Polskim Czerwonym Krzyżem oraz Fundacją Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej (FPPCPM). To finansowe wsparcie na pokrycie kosztów wynajmu mieszkania przez pół roku, prawa jazdy czy nauki języka polskiego. 

– Nabór do programu prowadziliśmy już od połowy ubiegłego roku. Jak zaczynaliśmy, w ośrodkach mieszkało 35 tys. ukraińskich uchodźców, a obecnie 15,2 tys. Do programu zgłosiło się kilkanaście tysięcy osób, przyjęliśmy 10,5 tys. osób, z czego z dofinansowania wynajmu mieszkania skorzystało 6 tys. Pozostali korzystają z dofinansowania nauki języka polskiego lub np. kursu prawa jazdy, które cieszyły się największą popularnością – mówi „Rzeczpospolitej” Przemysław Stachura, koordynator programu Fundacji Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej. W pierwszym miesiącu pobytu fundacja opłacała pełne koszty i kaucję, a w kolejnych 80, 50 i 30 proc. kosztów. – Chodzi o to , by beneficjent programu czuł się zmobilizowany do działania, by był pod presją usamodzielniania się – podkreśla koordynator PCPM.

Z programu – jego wartość to aż 93,5 mln zł – mogli skorzystać tylko uchodźcy mieszkający w OZZ i legalnie przebywający w Polsce posiadający tzw. PESEL UKR. Najwyższa kwota dofinansowania na jedną rodzinę to ponad 20 tys. zł.

Najtrudniej FPCPM pracowało się w Małopolsce, gdzie mieszka najwięcej Ukraińców w ośrodkach, ale procentowo zgłosiło się stamtąd najmniej chętnych do programu. – Na początku wojny ktoś, być może lokalne władze, zdecydował, by dużą grupę ukraińskich uchodźców umieścić w małopolskich gminach, gdzie jest dużo pensjonatów, hoteli, ośrodków wczasowych. To ponad 2 tys. zł na osobę na miesiąc. Dla wielu było to świetne źródło stabilnego dochodu. Niejednokrotnie napotykaliśmy dużą niechęć głównie ze strony właścicieli ośrodków. Dlatego z wielu miejsc byliśmy wręcz przeganiani. Do tego stopnia, że później na spotkania z mieszkańcami jeździła z nami urzędniczka wojewody – opowiada Stachura. Takich problemów nie było w Lubuskiem czy Wielkopolsce. 

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Imigrant dobry, pod warunkiem, że jest sprawdzony

Zwolenników pełnej kontroli tych, których wpuszczamy do Polski, wcale nie znajdujemy najwięcej w...