Chińskie e-papierosy zalewają polski rynek. Sięgnął po nie już co drugi nastolatek

Z raportu „International Trade in the Vape Sector: Focus on Asia, US and Europe” wynika, że aż 95 proc. jednorazowych, smakowych e-papierosów powstaje w Chinach, które odpowiadają za 90 proc. światowego eksportu tych produktów, wycenianego w 2022 r. na 11,1 miliarda dol. Według danych Grand View Research, w ubiegłym roku wartość eksportu chińskich e-papierosów wyniosła 2,27 miliarda dol. To o tyle paradoksalne, że od 1 października 2022 r. w samych Chinach obowiązuje zakaz ich sprzedaży. Mimo to kraj ten nadal masowo je eksportuje. Jednorazowe e-papierosy często trafiają do Europy i Stanów Zjednoczonych pod fałszywymi deklaracjami celnymi – jako „latarki”, „baterie” czy „ładowarki” – informuje Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych (IPAG).

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Eksperci o zmianach w akcyzie na e-papierosy: „Refleks” zamiast refleksji

Przez ostatnich kilka miesięcy rząd konsekwentnie dowodził, że poważnie traktuje deklaracje dotyc...

Chińskie e-papierosy zalewają Polskę. Jaka jest skala problemu?

Z danych IPAG wynika, że sprzedaż jednorazowych e-papierosów w Polsce w 2023 r. wyniosła blisko 100 mln sztuk, w porównaniu do 32,3 mln sztuk rok wcześniej – to ponad 200-procentowy wzrost rok do roku. Ponad 90 proc. stanowiły warianty owocowe, słodkie lub tzw. napojowe. Jak szacuje IPAG, w legalnym obrocie dostępnych było przeszło 770 wersji smakowych. – Jednorazowe e-papierosy stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Są one szczególnie niebezpieczne dla dzieci i młodzieży. Jednorazowe e-papierosy są trudne do wykrycia przez rodziców i opiekunów dzieci, dostępne w kilkuset różnych wariantach smakowych i kolorowych opakowaniach, które mają zachęcać nieletnich do sięgnięcia po te wyroby nikotynowe – mówi prof. dr hab. n. med. Mateusz Jankowski z Zakładu Zdrowia Populacyjnego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.

Jak podaje IPAG, blisko sześć na dziesięć tego typu produktów oferowanych w Polsce nie jest zgodnych z obowiązującymi przepisami, a ich sprzedaż odbywa się głównie poprzez nielegalne kanały dystrybucji. Jednym z nich jest Telegram, gdzie sprzedawcy oferują urządzenia o pojemności kartridży większej niż dopuszczona w UE, często po cenach znacznie niższych niż rynkowe. Poza tą platformą społecznościową, jednorazowe e-papierosy bardzo łatwo można kupić w sieci – bez weryfikacji wieku i bez znaków akcyzy. Informowaliśmy o tym na początku września.

Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Chinach w trosce o najmłodszych

Chińczycy zakazali sprzedaży jednorazowych e-papierosów m.in. przez wzgląd na zdrowie populacyjne, zwłaszcza najmłodszych. Smakowe wersje tych wyrobów były atrakcyjne dla młodzieży, dlatego też zaczęto po nie chętniej i częściej sięgać. Nie inaczej jest w Polsce. Jak pokazują krajowe dane epidemiologiczne – 40 proc. dziewczynek i 47 proc. chłopców w wieku 15 lat co najmniej raz w życiu użyło e-papierosa, a około 30 proc. nastolatków używa ich regularnie.

– Szczególnie niepokojącym zjawiskiem jest fakt, że co trzeci nastolatek w Polsce zaczął inicjację nikotynową od e-papierosa, czyli był on pierwszym wyrobem zawierającym nikotynę, którego spróbował w życiu – tłumaczy prof. Mateusz Jankowski. Jednorazowe e-papierosy, które są od razu gotowe do użycia, w wielu wariantach smakowych i kolorach, są szczególnie niebezpieczne. Więcej dzieci w Polsce regularnie sięga po e-papierosy niż po tradycyjne – dodaje.

Dla młodych organizmów e-papierosy są szczególnie szkodliwe, ponieważ do 25. roku życia stale rozwija się układ nerwowy. Dlatego też dzieci i młodzież są bardziej podatne na działanie nikotyny i łatwiej mogą się od niej uzależnić. – Ponadto, regularne używanie e-papierosów zwiększa ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego (zawału serca, udaru mózgu), uszkadza naczynia krwionośne, prowadzi do rozwoju stanu zapalnego w układzie oddechowym, uszkadza komórki układu oddechowego, zwiększa ryzyko infekcji układu oddechowego oraz zwiększa ryzyko tworzenia skrzepów – podkreśla prof. Jankowski.

Czytaj więcej

Konsumenci

Będzie zakaz sprzedaży e-papierosów? Organizacje apelują

Jednorazowe e-papierosy to nie tylko toksyczny gadżet – to także bomba ekologiczna. Dlatego społe...

Nieznany skład jednorazowych e-papierosów?

Poza troską o najmłodszych, zakaz sprzedaży e-papierosów w Chinach był podyktowany wynikami badań, które wykazały, że ich długofalowe używanie powoduje poważne skutki zdrowotne. Tymczasem w Polsce – mimo że to właśnie z Chin trafia do nas większość tych wyrobów – nie prowadzimy praktycznie żadnych badań nad ich składem. – Przez ostatnie lata Biuro ds. Substancji Chemicznych nie przebadało ani jednego z tysięcy modeli wyrobów okołotytoniowych sprowadzanych z Chin. Natomiast Warszawski Uniwersytet Medyczny, który przeprowadził własne badania, wykazał, że w żadnym przypadku deklarowany przez producenta skład nie pokrywał się z rzeczywistym – alarmuje Andrzej Parafianowicz, zastępca dyrektora ds. analiz i strategii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny.

Nadzór nad rynkiem e-papierosów jest coraz gorszy

Ministerstwo Zdrowia zapowiadało wielką walkę z e-papierosami, w tym z tymi jednorazowymi. Na wzór innych krajów europejskich, m.in. Belgii, w Polsce te wyroby miały zostać zakazane. Od kilku miesięcy trwają prace w tym zakresie, które według ekspertów nie rokują zbyt dobrze. – Sytuacja przez ostatnie półtora roku dość dynamicznie się zmieniła – zamiast poprawić się prawnie, pogorszyła się.