[b]II. Gdy nie ma potomstwa:[/b]
- małżonek, którego udział w spadku wynosi jedna druga, oraz
- rodzice.
[b]III. Gdy nie ma potomstwa i nie żyje jeden z rodziców:[/b]
- małżonek (udział w spadku wynosi jedna druga),
- żyjący rodzic,
- rodzeństwo, a jeśli brat czy siostra nie dożyli spadku – zstępni rodzeństwa (siostrzeńcy, bratankowie, ich dzieci).
[b]IV. Gdy nie ma potomstwa, małżonka, rodziców, rodzeństwa ani zstępnych rodzeństwa (siostrzeńców, bratanków, ich dzieci):[/b]
- dziadkowie w częściach równych,
- jeśli dziadkowie nie dożyli spadku, w miejsce każdego z nich – ich zstępni, czyli wujowie, stryjowie, ciotki, a w razie ich braku stryjeczne lub cioteczne rodzeństwo spadkodawcy.
[b]V. Gdy nie ma nikogo z wyżej wymienionych krewnych:[/b]
- pasierbowie.
[b]VI. Gdy nie ma także pasierbów:[/b]
- gmina, Skarb Państwa.
Pierwszy krok do uregulowania kwestii majątkowych po śmierci to uzyskanie poświadczenia, że jesteśmy spadkobiercą danej osoby: jednym z kilku lub jedynym. Można zwrócić się w tej sprawie do sądu, który wyda postanowienie o nabyciu spadku, albo do notariusza. Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, który ma taką samą moc jak werdykt sądu. Co ważne, nie trzeba oczekiwać na uprawomocnienie się tego aktu. Inną sprawą jest podział spadku. Można to zrobić u notariusza albo w sądzie. Sąd w jednym postępowaniu może najpierw stwierdzić, kto należy do spadkobierców danej osoby, a potem podzielić spadek. Potwierdzenie nabycia spadku i podział u notariusza wchodzi w rachubę tylko wówczas, gdy wszyscy spadkobiercy nie mają żadnych zastrzeżeń i stawią się w kancelarii notarialnej.
i. l.[/ramka]
[ramka][srodtytul]Jak podjąć oszczędności po śmierci ich właściciela[/srodtytul]
[srodtytul]BANKI[/srodtytul]
Wypłata środków z rachunków bankowych zmarłego może następować w dwóch formach: wypłaty poza postępowaniem spadkowym i wypłaty po przeprowadzeniu postępowania spadkowego.
W pierwszym przypadku pieniądze są przekazywane osobie, która poniosła koszty pogrzebu posiadacza rachunku bankowego; pieniądze są zwracane na podstawie rachunków potwierdzających wydatki. Poza tym środki może podjąć osoba wskazana wcześniej przez właściciela rachunku jako uprawniona do wypłaty na podstawie tzw. dyspozycji na wypadek śmierci. Łącznie wszystkim uprawnionym na takiej podstawie bank może wypłacić nie więcej niż dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (bez wypłat nagród z zysku), ogłaszanego przez prezesa GUS (w grudniu 2009 r. wynagrodzenie to wynosiło 3648,60 zł).
Poza tymi dwiema sytuacjami oszczędności osoby zmarłej mogą być wypłacone jedynie spadkobiercom po przeprowadzeniu postępowania w sprawie stwierdzenia nabycia spadku. Możliwe jest zarówno przekazanie środków wszystkim spadkobiercom łącznie, jak i każdemu z osobna. Ale w tym drugim przypadku konieczne jest przeprowadzenie podziału spadku między spadkobiercami. Może to być zrobione na podstawie umowy zawartej przez spadkobierców lub na podstawie postanowienia sądu; pieniądze są wtedy wypłacane każdej osobie wskazanej w takim dokumencie jako uprawniona do sumy zgromadzonej na rachunku bankowym w całości lub w części.
[srodtytul]UBEZPIECZENIA[/srodtytul]
Z chwilą śmierci ubezpieczonego prawo do świadczenia nabywa uposażony, czyli osoba wskazana w umowie ubezpieczenia. Jeżeli nikt nie został wskazany (lub np. osoba ta zmarła), świadczenie otrzymują najbliżsi członkowie rodziny zmarłego. Gdy nie ma takich osób uprawnionych, świadczenie zostaje wypłacone spadkobiercom.
Wypłata następuje po powiadomieniu ubezpieczyciela o śmierci. Towarzystwo zwraca się wtedy do uposażonego z prośbą o dostarczenie dokumentów (chodzi m.in. o skrócony odpis aktu zgonu, w którym podana jest przyczyna zgonu, dokument tożsamości uposażonego; trzeba też wskazać sposób wypłaty świadczenia). Towarzystwo może też zażądać innych dokumentów w zależności od tego, z jakim roszczeniem występuje uposażony. Zwykle wszystko można załatwić podczas spotkania z agentem danej firmy lub pośrednikiem.
[srodtytul]FUNDUSZ EMERYTALNY[/srodtytul]
Najprościej jest wtedy, gdy w umowie z OFE zostanie wskazana osoba uposażona. Wówczas wystarczy, że przedstawi ona odpis skróconego aktu zgonu i dowód tożsamości. Dodatkowe dokumenty są wymagane tylko od niepełnoletniego. Jeśli w umowie nie ma wzmianki o uposażonych, obowiązują procedury spadkowe. W przypadku OFE istotne jest również to, czy zmarły pozostawał w związku małżeńskim. Jeśli tak było i obowiązywała wspólnota majątkowa, to zgodnie z ustawą połowa środków przypada współmałżonkowi (bierze się pod uwagę oszczędności z okresu wspólnoty majątkowej). Środki te są przelewane na rachunek współmałżonka w funduszu emerytalnym. Pozostała część pieniędzy jest wypłacana w gotówce osobom wskazanym lub spadkobiercom.
Gdy klient OFE nie był w związku małżeńskim, po jego śmierci wszystkie środki zgromadzone w funduszu są wypłacane osobie wskazanej lub spadkobiercom. Towarzystwo pobiera i odprowadza do urzędu skarbowego zryczałtowany podatek dochodowy od sum wypłacanych osobom uprawnionym.
[srodtytul]FUNDUSZ INWESTYCYJNY[/srodtytul]
Jednostki funduszy inwestycyjnych, znajdujące się na rachunku (rejestrze) zmarłego, wchodzą do masy spadkowej i podlegają dziedziczeniu. Spadkobiercy muszą przedstawić dystrybutorowi jednostek odpis aktu zgonu, prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku lub akt notarialny poświadczający dziedziczenie. Jeśli jest kilku spadkobierców, dodatkowo będzie potrzebny dokument dotyczący podziału spadku (sądowy lub umowa zawarta przez spadkobierców).
Do towarzystwa funduszy inwestycyjnych mogą też się zgłaszać inne osoby, które nie są spadkobiercami na podstawie postanowienia sądu. Na przykład małżonkowi, jeśli była wspólność majątkowa, należy się połowa majątku. Z roszczeniem może też wystąpić osoba uposażona czy ta, która poniosła koszty pogrzebu i dysponuje fakturami potwierdzającymi ten fakt. Kwoty z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu czy wypłacane na rzecz uposażonego nie wchodzą do masy spadkowej.
Jeśli w umowie z towarzystwem funduszy inwestycyjnych wskazana jest osoba uposażona (może być tylko jedna w danym funduszu), jej uprawnienia są takie same jak w banku, gdy wydana jest dyspozycja na wypadek śmierci. Wysokość wypłaty jest ograniczona do dwudziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (bez wypłat nagród z zysku), ogłaszanego przez prezesa GUS (brany jest pod uwagę wskaźnik z ostatniego miesiąca przed śmiercią właściciela jednostek). Co oczywiste, wypłata nie może też przekroczyć łącznej wartości jednostek znajdujących się w rejestrze. Zapis na wypadek śmierci dotyczy danego funduszu i obejmuje wszystkie rejestry w tym funduszu.[/ramka]
