Konkubina podzieli się spadkiem z rodziną zmarłego

Ograniczenie przysługującego najbliższej rodzinie prawa do zachowku na podstawie zasad słuszności może nastąpić tylko wyjątkowo

Aktualizacja: 30.10.2009 07:05 Publikacja: 30.10.2009 06:49

Konkubina podzieli się spadkiem z rodziną zmarłego

Foto: Fotorzepa, Kuba Kamiński Kub Kuba Kamiński

Marek Domagalski

[b]To sedno wyroku warszawskiego Sądu Apelacyjnego z 28 października 2009 r. (sygn. VI ACa 376/09).[/b]

Na zasady słuszności (art. 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=5DF44782FD6C6EFBEE3B895E8D44EB2F?id=70928]kodeksu cywilnego[/link]) powoływała się Jadwiga S., która odziedziczyła cały spadek po swoim konkubencie. Składało się nań mieszkanie położone na warszawskim Wilanowie.

Zmarły miał jednak córkę, ale w testamencie wydziedziczył ją dlatego, że przez ostanie 20 lat nie zajmowała się nim, nie pomagała, także w ostatniej chorobie. Córka formalnie nie kwestionowała wydziedziczenia, gdyż najwyraźniej nie miała w tym specjalnie interesu.

Nie wiedziała (teraz mówi, że notariusz jej nie uprzedził), o art. 1011 kodeksu cywilnego, który mówi, że zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku. Krótko mówiąc, jeśli ojciec (jak w tej sprawie) wydziedziczy córkę, to ona nie ma żadnych praw do spadku, ale mają jej dzieci. Tak właśnie było tym razem. Syn wydziedziczonej córki wystąpił o zachowek.

Zachowek to połowa udziału spadkowego, który by normalnie danej osobie przypadł. W tym wypadku (gdyby nie było testamentu) cały spadek przypadłby wnukowi, tak więc zachowek wynosi połowę spadku, czyli wartości mieszkania.

Jadwiga S. nie chciała się jednak dzielić spadkiem i wszystkie zarzuty kierowane do córki zmarłego wytoczyła także wobec wnuka: że nie interesował się dziadkiem, że nie pomagał mu w chorobie. Cała opieka spadła na nią i stanowiła swoisty nakład zmniejszający wielkość spadku, a więc także zachowku.

Sąd Apelacyjny (tak samo jak wcześniej okręgowy) nie uznał tej argumentacji za słuszną.

– [b]Z faktu życia w konkubinacie wynikają także obowiązki w szczególności powinność opieki, pomocy. Nie można tej pomocy traktować jako wydatków, nakładów[/b] – powiedział sędzia Jacek Sadomski. – Spadkodawca nie może całkiem swobodnie dysponować swoim majątkiem, ogranicza go prawo krewnych do zachowku, a po odstępstwa od tych zasad na podstawie zasad słuszności trzeba sięgać bardzo ostrożnie.

Zmniejszenie zachowku na podstawie zasad słuszności (art. 5 k.c.) choć rzadko, to jednak sądy stosują.

Wyrok jest prawomocny.