Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach rozstrzygnął w interpretacji z 11 września 2015 r. (IBPP3/4512-458/15/EJ), wydanej w imieniu ministra finansów, kiedy jednostka samorządu terytorialnego działa jako podatnik VAT. Z pytaniem zwróciła się gmina, która jest miastem na prawach powiatu – czynnym podatnikiem VAT.
Sprawa dotyczyła nieruchomości, które gmina nabyła w drodze tzw. komunalizacji mienia państwowego oraz w wyniku spadkobrania. Zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku nabycie to nastąpiło z mocy prawa i było niezależne od woli samorządu. Ponadto nabycia miały charakter nieodpłatny i nie wiązały się z prawem do odliczenia VAT. Nieruchomości te nie służą prowadzeniu przez gminę jakiejkolwiek działalności handlowej, usługowej czy wytwórczej. Nie są oddawane w odpłatną dzierżawę, najem ani w użytkowanie wieczyste.
Gmina napisała, że realizując uprawnienia właścicielskie, odpłatnie przenosi własność nieruchomości na inne podmioty. Nie robi tego w celu uzyskania stałego dochodu, ale z powodu braku możliwości efektywnego ich zagospodarowania w innych sposób. Wydanie nieruchomości odbywa się najczęściej na podstawie umów sprzedaży, decyzji o wywłaszczeniu za odszkodowaniem lub poprzez wniesienie ich do spółki prawa handlowego w drodze aportu. Wyjaśniła, że sprzedaż następuje w formie umowy cywilnoprawnej (w drodze przetargu lub w drodze bezprzetargowej) w formie aktu notarialnego; wywłaszczenie nieruchomości za odszkodowaniem – na podstawie decyzji administracyjnej; a aport nieruchomości do spółki – na podstawie zmiany umowy spółki.
Gmina zapytała, czy w tej sytuacji działa jako podatnik i tym samym prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną VAT. Według jej stanowiska nie działa jako podatnik. Zwróciła uwagę, że nie każda czynność stanowiąca odpłatną dostawę w myśl ustawy o VAT podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Warunkiem opodatkowania danej czynności jest bowiem spełnienie łącznie dwóch przesłanek: po pierwsze, musi znajdować się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, po drugie, musi zostać wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem tego podatku.
Wskazała, że wykonanie określonych czynności poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej nie pozwala jej uznać za podatnika w odniesieniu do tych czynności. Fakt rejestracji jako podatnika VAT nie powoduje automatycznie rozciągnięcia skutków podatkowych na całą sferę jej aktywności. Na poparcie tej tezy przedstawiła m.in. orzeczenie NSA z 10 maja 2012 r. ( I FSK 1010/11).
