Wójt wybrany, a rządzi poprzednik

W Oświęcimiu  wybory samorządowe wygrał Jacek Grosser, który ze względów zdrowotnych do tej pory nie złożył ślubowania. Miastem rządzi więc wciąż jego poprzednik. Wszystko zgodnie z prawem. Jak bowiem stanowi art. 29 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym,  po upływie kadencji wójt  (prezydent, burmistrz) pełni   swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego. Objęcie obowiązków  następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania (art. 29a ust. 1).

– Prezydent nie złożył ślubowania z usprawiedliwionej przyczyny, nie ma więc powodu, aby sytuację tę traktować jako odmowę jego złożenia –wyjaśnia  prof. Andrzej Szewc z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. – Aby dopełnić formalności, przewodniczący rady może zwołać sesję tam, gdzie chory przebywa, np. w szpitalu – dodaje.

Złożenie ślubowania przez prezydenta przebywającego w szpitalu  będzie miało ten skutek, że obowiązki prezydenta miasta  przestanie pełnić  ten, który wybory przegrał. Przejmie je osoba wyznaczona przez premiera. Chory prezydent nie może bowiem – przebywając na zwolnieniu lekarskim – powołać i wyznaczyć pierwszego zastępcy.

Rozwiązaniem sytuacji mogą być przedterminowe wybory. Aby je jednak przeprowadzić, konieczne jest stwierdzenie, że mandat chorego prezydenta wygasł. I tutaj natykamy się na problem. Ani ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta, ani gminna ustawa ustrojowa nie przewidują bowiem  jako przyczyny wygaśnięcia mandatu długotrwałej choroby.

– Gmina, będąc pracodawcą, nie może wystąpić z wnioskiem ani do lekarza orzecznika, ani do ZUS w celu stwierdzenia długotrwałej niezdolności do pracy – wyjaśnia Katarzyna Dulewicz, partner w kancelarii CMS Cameron McKenna Dariusz Greszta Spółka Komandytowa. – Na badania lekarskie w celu orzeczenia takiej niezdolności może skierować pracownika jedynie ZUS. Zgodnie z art. 116 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z odpowiednim wnioskiem do ZUS występuje tylko pracownik. Może to zrobić przez pełnomocnika, ale nigdy wbrew  swojej woli. Artykuł 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o bezpośrednim wyborze nie znajdzie w omawianym przypadku zastosowania.

Pozostaje jeszcze referendum zorganizowane na wniosek mieszkańców  albo rady gminy. Wnioski takie można jednak złożyć w określonych terminach. Mieszkańcy mogą go skutecznie złożyć po upływie dziesięciu miesięcy od dnia wyborów (art. 5 ust. 2 ustawy o referendum lokalnym), a radni miesiąc wcześniej (art. 28b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym).

Jest  jeszcze jedna możliwość: pisemne zrzeczenie się mandatu przez chorego prezydenta (art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o bezpośrednim wyborze).

Posłowie doprecyzują przepis

Do Sejmu wpłynął projekt nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym, który ma zapobiegać powstawaniu w przyszłości takich sytuacji jak opisana w tekście (druk sejmowy nr 3907). Oto najważniejsze założenia projektu:

- w przypadku zaistnienia przemijającej przeszkody w wykonywaniu mandatu po wyborze, a przed złożeniem ślubowania, kompetencje wójta przejmuje osoba wyznaczona przez prezesa Rady Ministrów, a nie dotychczasowy wójt;

- ślubowanie wójt składa przed radą albo na piśmie, podając informację o tym do publicznej wiadomości;