Obowiązki wobec konsumentów firm wodno-kanalizacyjnych

Dla uprawnień i obowiązków przedsiębiorców wodociągowo-kanalizacyjnych najważniejsze znaczenie mają dwie ustawy. Pierwsza to ustawa z 8 marca 1990 o samorządzie gminnym (usg), która określa m.in. zadania i status gminy jako organizatora usług wodno-kanalizacyjnych.

Druga to ustawa z 7 czerwca 2001 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (uzzwzoś), która kompleksowo reguluje zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę, w tym zasady działalności przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych i zasady ochrony interesów odbiorców usług.

Organizator, nadzorca i wykonawca

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków zgodnie z usg należy do zadań własnych gminy, która jest organizatorem i nadzorcą rynku wody i ścieków, a także może być wykonawcą tych usług, w tym m.in. właścicielem lub udziałowcem przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, i za ich pomocą wykonywać swoje ustawowe zadania.

Sprawy wodociągów i kanalizacji są zadaniami o charakterze użyteczności publicznej, co oznacza, że gminy mają na bieżąco i nieprzerwanie zaspokajać zbiorowe potrzeby ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Jest to pierwszy i najważniejszy obowiązek gminy w tym zakresie.

Jakie ceny i stawki

Każde przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek opracować taryfy za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków, które następnie są zatwierdzane przez wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i po uchwaleniu ich przez radę gminy, stają się aktem prawa miejscowego. Przedsiębiorstwo ma obowiązek przygotować taryfy pod względem celowości uwzględnionych w nich kosztów.

W taryfach ustalone są ceny i stawki opłat. Ceny i stawki opłat są różnicowane dla poszczególnych taryfowych grup odbiorców usług na podstawie udokumentowanych różnic kosztów zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.

Taryfy różnią się ze względu na poszczególne grupy odbiorców tak, aby nie występowało zjawisko subsydiowania skrośnego. Należy zaznaczyć, że taryfowa grupa odbiorców usług, to zgodnie z art. 2 pkt 13 uzzwzoś odbiorcy wyodrębnieni na podstawie: charakterystyki zużycia wody lub odprowadzanych ścieków, warunków zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, a także sposobu rozliczeń za świadczone usługi.

Jednakże przedsiębiorstwo nie ma w tym względzie dowolności ich wyodrębniania. Wyodrębnianie – spośród odbiorców usług w zakresie dostarczania wody lub odprowadzania ścieków – taryfowej grupy odbiorców tych usług ze względu na kryterium braku wyposażenia nieruchomości w urządzenia pomiarowe oraz ustalenie dla tej grupy odrębnych „opłat ryczałtowych” nie znajduje żadnego uzasadnienia prawnego.

Nie można np. uznać, że podział odbiorców tych usług na grupy taryfowe według kryterium wyposażenia posiadanych przez nich nieruchomości w urządzenia pomiarowe bądź braku takich urządzeń uzasadniony jest innymi kosztami świadczenia dla nich usług w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków.

Wyposażenie nieruchomości w urządzenia pomiarowe bądź ich brak ma jedynie wpływ na sposób ustalania ilości dostarczonej wody lub odprowadzonych ścieków przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne.

Co zapisać w regulaminie

Każde przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, tak jak każda gminna jednostka organizacyjna ma również obowiązek opracować regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków (dalej regulamin).

Zgodnie z art. 19 uzzwzoś rada gminy ma dokonać analizy dostarczonego projektu regulaminu. Po dokonaniu analizy uchwala regulamin. Uchwalony regulamin jest aktem prawa miejscowego.

Regulamin powinien określać prawa i obowiązki przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego i odbiorców usług, w tym:

• minimalny poziom usług świadczonych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków,

• szczegółowe warunki i tryb zawierania umów z odbiorcami usług,

• sposób rozliczeń na podstawie cen i stawek opłat ustalonych w taryfach,

• warunki przyłączania do sieci,

• techniczne warunki określające możliwości dostępu do usług wodociągowo-kanalizacyjnych,

• sposób dokonywania odbioru przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne wykonanego przyłącza,

• sposób postępowania w przypadku niedotrzymania ciągłości usług i odpowiednich parametrów dostarczanej wody i wprowadzanych do sieci kanalizacyjnej ścieków,

• standardy obsługi odbiorców usług, a w szczególności sposoby załatwiania reklamacji oraz wymiany informacji dotyczących w szczególności zakłóceń w dostawie wody i odprowadzaniu ścieków,

• warunki dostarczania wody na cele przeciwpożarowe.

Ustalenia na piśmie

Trzecim, zasadniczym elementem, po uchwaleniu taryf cen i stawek opłat oraz regulaminie świadczenia usług, na podstawie którego można rozpocząć świadczenie usług wodno-kanalizacyjnych, jest umowa o świadczenie tych usług. Umowa ta określa prawa i obowiązki odbiorcy i samego przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego.

Obowiązek jej zawarcia wynika wprost z ustawy i przedsiębiorstwo powinno pamiętać, że niedopuszczalne są próby ograniczania jej zawarcia, np. w drodze uzależniania zawarcia umowy od ustanowienia zabezpieczenia wykonania umowy przez odbiorcę czy w ogóle od spełnienia jakichkolwiek świadczeń. Dostawca usług nie może uzależniać zawarcia umowy od innych warunków niż przewidziane w uzzwzwoś.

Art. 6 ust. 3 tej ustawy reguluje, jakie postanowienia powinny obowiązkowo znaleźć się w umowie zawieranej z odbiorcą usług.

Co w umowie

W umowie z odbiorcą usług można uregulować także inne kwestie, ale powinna ona zawierać w szczególności postanowienia dotyczące:

• ilości i jakości świadczonych usług wodociągowych lub kanalizacyjnych oraz warunków ich świadczenia,

• sposobu i terminów wzajemnych rozliczeń,

• praw i obowiązków stron umowy,

• warunków usuwania awarii przyłączy wodociągowych lub przyłączy kanalizacyjnych będących w posiadaniu odbiorcy usług,

• procedur i warunków kontroli urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych,

• ustaleń zawartych w zezwoleniu na prowadzenie działalności wodociągowo-kanalizacyjnej,

• okresu obowiązywania umowy oraz

• odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warunków umowy, w tym warunków wypowiedzenia.

Umowa może być zawarta z osobą, której nieruchomość została przyłączona do sieci i która wystąpiła z pisemnym wnioskiem o zawarcie umowy, a także posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości, do której ma być dostarczana woda lub z której mają być odprowadzane ścieki; umowa może być także zawarta z osobą, która korzysta z nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym.

Należy pamiętać, że samo wystąpienie z pisemnym wnioskiem o zwarcie umowy nie oznacza zawarcia umowy i do momentu podpisania umowy przyszłemu odbiorcy usług nie wolno pobierać wody ani odprowadzać ścieków.

Po okazaniu legitymacji i upoważnienia

Żeby prawidłowo wypełniać swoje obowiązki, przedsiębiorca ma wiele uprawnień. Zgodnie z art. 7 uzzwzoś osoby reprezentujące przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, po okazaniu legitymacji służbowej i pisemnego upoważnienia, mają prawo wstępu na teren nieruchomości lub do obiektu budowlanego należących do osób, które zawarły bądź wystąpiły o zawarcie umowy o usługi wodno-kanalizacyjne.

Jakie zadania

Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne zgodnie z uzzwzoś ma obowiązek:

• zapewnić zdolność posiadanych urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych do realizacji dostaw wody w wymaganej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem,

• zapewnić dostawy wody i odprowadzanie ścieków w sposób ciągły i niezawodny,

• zapewnić należytą jakość dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków,

• prowadzić regularną wewnętrzną kontrolę jakości wody,

• zawrzeć umowę o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków z osobą, której nieruchomość została przyłączona do sieci i która wystąpiła z pisemnym wnioskiem o zawarcie takiej umowy,

• prowadzić regularną kontrolę ilości i jakości odprowadzanych ścieków bytowych i ścieków przemysłowych oraz kontrolę przestrzegania warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych,

• zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji,

• opracować regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków; ten obowiązek mają zarówno przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, jak i gminne jednostki organizacyjne,

• przyłączyć do sieci nieruchomość osoby ubiegającej się o przyłączenie nieruchomości do sieci, jeżeli są spełnione warunki przyłączenia określone w regulaminie dostarczania wody i odprowadzania ścieków, który uchwalony przez radę gminy staje się aktem prawa miejscowego, oraz istnieją techniczne możliwości świadczenia usług,

• określić taryfę, czyli ceny i stawki opłat dla poszczególnych grup odbiorców.

Nie tylko grzywna

W uzzwzoś przewidziano także kary dla osób, które postępują niezgodnie z prawem i utrudniają pracę lub wręcz działają na szkodę przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. I tak osoba, która bez uprzedniego zawarcia umowy o świadczenie usług pobiera wodę z urządzeń wodociągowych, podlega karze grzywny do 5 tys. zł.

Tej samej karze podlega osoba, która uszkadza wodomierz główny, zrywa lub uszkadza plomby umieszczone na wodomierzach, urządzeniach pomiarowych lub zaworze odcinającym, wpływa na zmianę, zatrzymanie lub utratę właściwości lub funkcji metrologicznych wodomierza głównego lub urządzenia pomiarowego, a także nie dopuszcza przedstawiciela przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego do wykonania jego służbowych czynności.

Natomiast osoba, która bez uprzedniego zawarcia umowy o świadczenie usług wprowadza ścieki do urządzeń kanalizacyjnych, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny do 10 tys. zł. Tej samej karze podlega także ten, kto nie stosuje się do zakazów wprowadzania ścieków, ustalonych w art. 9 ust. 1 i 2 uzzwzoś.

W razie skazania za wymienione wykroczenie lub przestępstwo sąd może ponadto orzec nawiązkę na rzecz przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego w wysokości 1 tys. zł za każdy miesiąc, w którym nastąpiło bezumowne pobieranie wody z urządzeń wodociągowych lub wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych tego przedsiębiorstwa.

Jakie uprawnienia

Osoby reprezentujące przedsiębiorstwo wodociągowo--kanalizacyjne mają prawo do:

1) zainstalowania lub demontażu wodomierza głównego;

2) przeprowadzenia kontroli urządzenia pomiarowego, wodomierza głównego lub wodomierzy zainstalowanych przy punktach czerpalnych i dokonania odczytu ich wskazań oraz dokonania badań i pomiarów;

3) przeprowadzenia przeglądów i napraw urządzeń posiadanych przez to przedsiębiorstwo;

4) sprawdzenia ilości i jakości ścieków wprowadzanych do sieci;

5) odcięcia przyłącza wodociągowego lub przyłącza kanalizacyjnego lub założenia plomb na zamkniętych zaworach odcinających dostarczanie wody do lokalu;

6) usunięcia awarii przyłącza wodociągowego lub przyłącza kanalizacyjnego, jeżeli umowa o świadczenie usług tak stanowi.

Sandra Sekuła

Komentuje Sandra Sekuła, prawnik w kancelarii Noerr

Często przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne stosują niedozwolone zapisy w umowie o świadczenie usług lub w regulaminie.

Jednym z przykładów jest postanowienie, zgodnie z którym „w przypadku kradzieży wodomierza lub wykazania, że jego uszkodzenia zawinione zostały przez usługobiorcę, ilość pobranej wody (lub ścieków) ustala się odpowiednio do ilości, która mogła przepłynąć pełnym przekrojem rury przyłącza wodociągowego w okresie od ostatniego odczytu wodomierza”.

Jest to postanowienie bezprawne, bo podstawą do naliczenia należności za wodę (lub odprowadzone ścieki) w przypadku nieprawidłowości w działaniu wodomierza jest średniomiesięczne zużycie wody w okresie trzech miesięcy poprzedzających awarię bądź w analogicznym okresie roku ubiegłego, przy uwzględnieniu liczby miesięcy trwania niesprawności.

Przy czym bez znaczenia pozostaje przyczyna niesprawności wodomierza. Istotą przedstawionych obok sposobów ustalenia ilości zużytej wody/odprowadzonych ścieków jest takie ustalenie rozliczenia wody lub ścieków, np. w razie braku wodomierza w gospodarstwie domowym, by jej ilość odpowiadała rzeczywistemu, a nie hipotetycznemu zużyciu.

Zasadą w obrocie gospodarczym jest, że usługobiorca powinien płacić za rzeczywiście dostarczoną i wykorzystaną przez siebie usługę. W przeciwnym razie, tj. gdy usługobiorca płaci za usługę, która nie jest mu dostarczana, lub jest mu dostarczana tylko w części, przyczynia się do bezpodstawnego wzbogacenia usługodawcy.

Finanse w Firmie Zadania Samorządu Umowy Gospodarka odpadami

Pozostało 96% artykułu