Trwa spór o trzynastki dla mam przebywających na urlopie macierzyńskim

Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST) po raz drugi negatywnie zaopiniowała rządowy projekt nowelizacji ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym, który dostosowuje przepisy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 9 lipca 2012 r. (sygn. P 59/11). Zakwestionował on utratę prawa do trzynastki wskutek przebywania na urlopie macierzyńskim.

Ryszard Grobelny, prezydent Poznania, przekonywał, że nowelizacja ustawy nakłada na samorządy nowe zadanie, a projekt nie wskazuje źródeł jego finansowania.

– W razie przyjęcia omawianej ustawy będziemy musieli wypłacać trzynastą pensję m.in. kobietom, które obecnie nie mają do niej prawa, bo były na macierzyńskim – mówi Grobelny.

Rządowe Centrum Legislacji, które jest autorem projektu, wyliczyło jedynie, że w sumie administrację państwową i samorządową zmiany przepisów mogą kosztować ok. 100 mln zł.

Gminy zapowiadają, że pójdą do sądu

Mariusz Poznański, współprzewodniczący KWRiST, ostrzegł, że jeśli rząd nie zapewni środków na dodatkowe świadczenia, samorządy nie zawahają się skierować spraw na drogę sądową.

Karol Grabula, sekretarz Urzędu Miasta w Zamościu, przypomina, że tak samo było w sprawie kart pojazdu. Teraz Skarb Państwa musi zwracać samorządom to, co nadpłacili obywatele. W wypadku trzynastek może być zmuszony oddać to, co wypłaciły samorządy.

Joanna Knapińska, naczelnik Departamentu Prawnego RCL, zapewniła, że rozumie roszczenia samorządowców, ale nie może się do tego ustosunkować. Podkreśliła, że niezależnie od tego, czy prace nad rządowym projektem nowelizacji zostaną ukończone, wyrok Trybunału Konstytucyjnego narzuca obowiązek wypłaty trzynastek osobom powracającym z urlopów macierzyńskich.

– Trzynastki za urlop macierzyński i tak będzie trzeba wypłacić, czy ten projekt będzie, czy nie – wyjaśniła.

Co innego jednak twierdzą prawnicy i samorządowcy.

– Nasi radcowie prawni wskazali, że bez zmiany ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym nie mamy podstaw prawnych do uwzględniania urlopu macierzyńskiego podczas ustalania prawa do trzynastki w 2012 r. – podkreśla Karol Grabula.

– Wyrok Trybunału nie sprawia, że zaskarżony przepis traci moc – potwierdza Magdalena Zwolińska, adwokat z kancelarii DLA Piper. –Trybunał orzekł tylko o jego niezgodności z ustawą zasadniczą. Wyrok nie uchyla istniejącego przepisu, a zatem urlop macierzyński nadal może pozbawić prawa do trzynastki. W konsekwencji do czasu nowelizacji ustawy o dodatkowym rocznym wynagrodzeniu dostosowującej ją do wyroku pracodawca nie ma podstawy prawnej do ich wypłacenia, bo przepisy się nie zmieniły – tłumaczy.

Pracownicy też

Inaczej uznał Sąd Rejonowy w Białymstoku. To jego pytanie prawne rozstrzygał Trybunał. W wyroku z 29 sierpnia 2012 r. (sygn. VIP 42/11) nakazał Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej wypłacenie powódce blisko 1,5 tys. zł. Pracodawca odmówił jej prawa do trzynastki, bo uznał, że na skutek urlopu macierzyńskiego nie przepracowała efektywnie sześciu miesięcy, czyli okresu wymaganego do zyskania prawa do dodatkowego wynagrodzenia.

Sąd uznał, że orzeczenie o niekonstytucyjności umożliwia sądom zastosowanie wykładni przepisów w sposób zgodny z konstytucją. Wskazał, że absurdalne byłoby, aby sąd nie mógł wykorzystać podczas rozstrzygania konkretnego sporu odpowiedzi uzyskanej na pytanie zadane Trybunałowi.

Część prawników krytykuje ten wyrok, uznając że został wydany na wyrost. Przyznaje jednak, że jeśli ustawodawca nie znowelizuje szybko przepisów, to pracownicy mogą domagać się odszkodowania od Skarbu Państwa na drodze cywilnej na podstawie art. 417¹ § 4 kodeksu cywilnego.

—pap

Dwa pomysły na zmianę prawa

Projekt rządowy:

- jest zatwierdzony przez Komitet Stały Rady Ministrów,

- przewiduje, że do okresu uprawniającego do trzynastki będą wliczane urlop macierzyński, a także dodatkowy urlop macierzyński, urlop ojcowski, urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego,

- ma mieć zastosowanie do trzynastek za 2012 r.

Projekt senacki:

- czeka na II czytanie, które ma się odbyć na najbliższym posiedzeniu Sejmu,

- przewiduje, że tylko urlop macierzyński będzie wliczany do okresu uprawniającego do trzynastki,