Urząd skarbowy nie można obchodzić regulaminu zatrudniania

Czy to ważne, kto podpisał decyzję podatkową? Tak, nawet bardzo, a każde przekroczenie kompetencji w tym zakresie skutkuje jej nieważnością.

W ubiegłym tygodniu Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że nie można w trybie powierzania obowiązków tzw. p.o. pozaregulaminowo zwiększać zatrudnienia (sygnatura akt: II FSK 410/11). Chodziło o Izbę Skarbową w Rzeszowie. W czasie gdy zostały wydane zaskarżone decyzje,   stanowisko czwartego wicedyrektora zostało obsadzone w trybie p.o. Problem tylko w tym, że regulamin organizacyjny  rzeszowskiej izby przewidywał tylko trzech wicedyrektorów.

Dodatkowy stołek

Jeżeli wszystkie stanowiska wicedyrektorów (odpowiednio zastępców naczelnika US) przewidziane w regulaminie organizacyjnym są obsadzone, to powołanie dodatkowej osoby na to stanowisko w trybie p.o. jest niedopuszczalne. Przy czym nie ma znaczenia, że jeden z wicedyrektorów pełnił obowiązki dyrektora izby. Formalnie bowiem nie zwolnił swojego stanowiska. Zdaniem NSA powołanie p.o. w obu przypadkach wykraczało poza ramy regulaminów organizacyjnych.

Sąd nie miał wątpliwości, że skutkowało to w istocie obejściem art. 143 ordynacji podatkowej i określonych postanowień regulaminowych.

Jak zauważył sędzia NSA Zbigniew Kmieciak, powołanie w trybie p.o. na stanowiska zastępcy naczelnika i wicedyrektora izby naruszało także art. 7 konstytucji, który zobowiązuje organy władzy publicznej do działania na podstawie przepisów prawa.

Zwracając sprawę do sądu  pierwszej instancji, NSA nakazał unieważnienie zaskarżonych decyzji.

– Nadużywanie upoważnienia do wydawania decyzji w imieniu naczelnika urzędu skarbowego lub dyrektora izby skarbowej przez inne osoby może mieć ogromne skutki prawne – potwierdza Jerzy Martini, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Martini i Wspólnicy.

Jak wyjaśnia ekspert, gdy upoważnienie takie jest niezgodne z prawem – w tym również z wewnętrznym regulaminem organu podatkowego – decyzja wydana przez osobę de facto nieuprawnioną jest nieważna.

– Trudno ocenić, ile jest takich spraw, gdy decyzje podatkowe podpisuje osoba bez upoważnienia. Orzecznictwo wykrywa niewiele takich przypadków, ale nie oznacza to, że ich nie ma – wyjaśnia Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy, partner w kancelarii KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy.

Poważne skutki

Jako inny przykład nadużycia ekspert wskazuje sytuację zastępcy naczelnika urzędu skarbowego, który był upoważniony do podpisywania decyzji tylko pod nieobecność naczelnika. Tymczasem zastępca, zamiast podpisywać je sporadycznie, sygnował je swoim nazwiskiem na co dzień.

– Takie nadużycia są bardzo niekorzystne dla budżetu. Konsekwencją podpisania decyzji przez osobę nieupoważnioną jest jej nieważność – zauważa Andrzej Nikończyk. W konsekwencji trzeba ją wydać jeszcze raz, co często jest już niemożliwe z powodu przedawnienia zobowiązania.

Budżet traci wtedy nie tylko pieniądze z podatku, ale także ponosi koszty bezowocnego postępowania podatkowego. Z tego względu, zdaniem naszego rozmówcy, warto rozważyć, by pracownicy organów wraz z decyzją przesyłali pełnomocnictwo do podpisywania dokumentów w imieniu naczelnika. Taki obowiązek ciąży na innych pełnomocnikach.

Wyrok NSA oznacza, że wadą nieważności mogą być dotknięte inne decyzje wydane w rzeszowskim urzędzie i izbie. Chodzi o wszystkie rozstrzygnięcia podpisane przez urzędników, którzy zdaniem sądu nie byli umocowani do działania w  imieniu tych organów. Izba Skarbowa w Rzeszowie na razie nie chce komentować sprawy.

– Dyrektor Izby Skarbowej w Rzeszowie zajmie stanowisko po otrzymaniu uzasadnienia  wyroku NSA – poinformowała jej rzecznik prasowy Małgorzata Jopek.

Zakres upoważnienia

Zgodnie z art. 143 §1 ordynacji podatkowej organ podatkowy może upoważnić funkcjonariusza celnego lub pracownika kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu i w ustalonym zakresie, w szczególności do wydawania decyzji, postanowień i zaświadczeń. Upoważnienie udzielane jest w formie pisemnej. Ponadto art. 143 §2 stanowi, że upoważnienie może być udzielone również:

- pracownikom urzędu skarbowego – przez naczelnika us,

- pracownikom izby skarbowej – przez dyrektora izby skarbowej,