Wieczorem w niedzielę 17 grudnia 2023 r. na stronie internetowej Sądu Najwyższego opublikowane zostało oświadczenie pierwszej prezes Sądu Najwyższego dr hab. Małgorzaty Manowskiej. Dotyczy ono projektu rozporządzenia ministra sprawiedliwości Adama Bodnara, zakładającego zmiany w regulaminie urzędowania sądów powszechnych. Zmiany te, według treści oświadczenia, stanowią „pogwałcenie niezawisłości sędziowskiej, niezależności władzy sądowniczej i konstytucyjnej hierarchii źródeł prawa”. Jakie to zmiany i jaka jest treść stawianych im zarzutów?
Czytaj więcej
Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar szybko przystąpił do pracy nad powierzonym sobie wymiarem sp...
Niekonstytucyjność wyłączania sędziów
Pierwszy z projektowanych przepisów dotyczy sytuacji wystąpienia wniosku o wyłączenie sędziego z przyczyn związanych z okolicznościami jego powołania. W sprawie takiego wniosku nie mieliby orzekać sędziowie, którzy powołani na to stanowisko zostali w wyniku przedłożenia ich kandydatury prezydentowi przez Krajową Radę Sądownictwa po zmianach ustawy z 2017 roku (w wyniku tzw. kryzysu wokół Sądu Najwyższego). Tymczasem prezes Manowska wskazuje na niezgodność z konstytucją i ustawami już samej procedury wyłączania sędziego od orzekania z przyczyn związanych z jego powołaniem. Do wydania rozporządzenia potrzebne jest bowiem odpowiednie uprawnienie ustawowe, a według treści oświadczenia „uprawnień takich nie ma ani w przepisach Konstytucji, ani w przepisach ustawowych”. Tym samym, przepis ten „jest niezgodny z przepisami ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych”, która zakłada m.in. losowość przydzielanych spraw i wyjątki od tej losowości, określane jednak w ustawie, a nie rozporządzeniu.
Czytaj więcej
Sędzia Sądu Najwyższego i dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie Kamil Zar...
Uwzględnianie prawa unijnego
Drugi przepis w projekcie zakłada zobowiązanie sędziów do uwzględniania prawa unijnego podczas wyrokowania. Prezes Manowska przy ocenie tego przepisu powołuje się na art. 178 ust. 1 konstytucji, wskazujący na niezależność sądów oraz niezawisłość sędziów, a także na ich podleganie tylko Konstytucji i ustawom. Ten ostatni fragment przepisu ma w jej ocenie stanowić przeszkodę do wprowadzania w formie rozporządzenia zobowiązań do przestrzegania innych aktów prawnych, takich jak wskazany w projekcie Traktat o Unii Europejskiej. Regulacja ta, według treści oświadczenia, stanowić ma ponadto „drastyczną ingerencję w sferę niezawisłości sędziowskiej, jakiej nie znał nawet ustrój sądownictwa w okresie PRL”, a całość projektu rozporządzenia – zmierzać do „pogwałcenia fundamentów porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej, w tym zasady trójpodziału władz i niezawisłości sędziowskiej”.
