Brakuje tajnych sal w sądach

Na blisko 380 sądów powszechnych tylko 11 ma specjalne sale K do przeprowadzania rozpraw zawierających informacje zastrzeżone, poufne, tajne lub ściśle tajne, głównie z podsłuchów – wynika z danych zebranych przez Ministerstwo Sprawiedliwości dla „Rzeczpospolitej".

Luksus z literką K

Co gorsza, tylko cztery mają takie sale na miejscu. To sądy: w Krakowie, Katowicach, Rzeszowie i Warszawie. Reszta ma tzw. prowizorki (sale tymczasowe) lub na odległość, np. sądy apelacji gdańskiej mają salę tajną w... Sądzie Rejonowym w Toruniu (blisko 200 km od Gdańska). W ogóle takich sal nie mają ich sądy w Poznaniu, Szczecinie i we Wrocławiu, które prowadzą wiele spraw na podstawie materiałów niejawnych, głównie bazujących na podsłuchach.

– Stworzenie takiej sali jest nie tylko trudne organizacyjnie, ale i kosztowne – przyznaje prok. Mariusz Marciniak, rzecznik Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku.

W bardzo obciążonej apelacji warszawskiej jest jedna sala tajna K – w Sądzie Okręgowym w Warszawie. By z niej skorzystać, trzeba czekać kilka miesięcy. Są też dodatkowo dwie sale, tyle że do rozpatrywania spraw tylko o klauzuli poufne i zastrzeżone, oraz jedna dla spraw z klauzulą poufne – w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Południe.

O problemie z brakiem sal K przekonał się poseł Maks Kraczkowski, który w czerwcu 2015 r. złożył zażalenie na odmowę wszczęcia śledztwa w głośnej ostatnio sprawie dotyczącej inwigilacji dziennikarzy przez specjalną grupę funkcjonariuszy Biura Spraw Wewnętrznych KGP. Według doniesień prasowych poseł miał być jedną z podsłuchiwanych osób. Po półrocznym oczekiwaniu na wejście na wokandę w grudniu okazało się, że znowu trzeba poczekać – tym razem na salę K, bo materiały zgromadzone do postępowania zawierają w większości dokumenty niejawne. Termin? Koniec marca.

– Zaznaczam, że sala K jest jedyną w okręgu warszawskim salą spełniającą określone standardy bezpieczeństwa. W Sądzie Okręgowym w Warszawie oraz sądach rejonowych działających w jego okręgu rozpoznawanych jest wiele spraw zawierających informacje poufne, tajne lub ściśle tajne, a to powoduje konieczność częstokroć długiego oczekiwania na możliwość skorzystania z tej sali. Tak było w tym konkretnym przypadku. O kolejnym terminie posiedzenia zadecydowała dostępność sali – wyjaśnia nam sędzia Ewa Leszczyńska-Furtak, rzeczniczka ds. karnych Sądu Okręgowego w Warszawie.

Podobnie jest w Katowicach, które mają ogromną salę tajną przy ul. Koszarowej. Zbudowano ją 15 lat temu specjalnie na potrzeby jednego z najgłośniejszych procesów mafijnych – Janusza T. ps. Krakowiak – w budynku przy komendzie policji. Jej adaptacja kosztowała 2 mln zł. W tej sali toczył się ostatnio inny głośny proces: Katarzyny W., która zabiła swą córeczkę Magdę.

– Sale przy ul. Koszarowej są dwie – jedna duża, umożliwiająca zgromadzenie kilkudziesięciu osób, druga znacznie mniejsza. Sale są wciąż obłożone, korzystają z nich bowiem wszystkie sądy rejonowe – wylicza sędzia Jacek Krawczyk z Sądu Okręgowego w Katowicach.

Bez klauzuli, proszę

Jak sądy, które nie mają takich sal, sobie radzą?

Posiedzenia odbywają się w kancelariach tajnych, salach rozpraw z wydzielonymi strefami bezpieczeństwa zweryfikowanymi przez ABW lub we wskazanych salach innego sądu, do którego sędziowie i interesanci muszą jeździć.

W kilkunastu sądach na potrzeby takich rozpraw wyznaczono tymczasowe strefy bezpieczeństwa certyfikowane przez ABW. Tak jest w SO w Białymstoku, Legnicy, we Wrocławiu, w Opolu i Świdnicy, a także w Łodzi, Płocku, Piotrkowie Trybunalskim czy Sieradzu.

Organizacja rozpraw w sądach, które nie mają specjalnych sal, jest tym trudniejsza, że zakres czynności organizacyjnych musi być uzgadniany za każdym razem z pełnomocnikami ds. informacji niejawnych, którzy pracują w sądach.

Poznań radzi sobie jeszcze inaczej.

– Każdorazowo prosimy organ, który nadał taką klauzulę, o jej zdjęcie, tak byśmy mogli rozpoznawać sprawę u siebie. Dotychczas nam nie odmówiono, ale gdyby tak się stało, byłby ogromny problem, bo najbliżej mamy taką salę w Toruniu – przyznaje sędzia Aleksander Brzozowski z Sądu Okręgowego w Poznaniu. I podkreśla, że materiały zastrzeżone objęte gryfem tajności to głównie stenogramy z podsłuchów. – Takich spraw jest coraz więcej, ponieważ wchodzą w to afery gospodarcze, korupcyjne czy mafijne – wylicza.

W SO w Szczecinie z powodu braku sali tajnej sędziowie po prostu... wyłączają jawność rozprawy. – Na salę rozpraw mogą wejść tylko sędziowie i strony, nikt z zewnątrz bez certyfikatu ABW – zaznacza sędzia Michał Tomala, rzecznik szczecińskiego sądu. Rozpraw bazujących na materiałach tajnych czy zastrzeżonych nie protokołuje się elektronicznie, ale odręcznie. – Sędziowie czy strony zapoznają się z materiałami wyłącznie w kancelarii tajnej, którą posiadamy – zaznacza sędzia Tomala.

Czynni sędziowie, z którymi rozmawialiśmy, przyznają anonimowo, że poza salą K w Warszawie, Krakowie czy katowicką na Koszarowej reszta to prowizorka.

– Taka afera taśmowa pokazała, jak dziurawa jest ochrona antypodsłuchowa VIP-ów, a co dopiero w normalnych sprawach. Dzisiaj dobrej jakości podsłuch można kupić za tysiąc złotych – kwituje jeden z sędziów.