Uchwały Sejmu strącą dublerów i przywrócą ład w Trybunale

Pierwsze w tej kadencji posiedzenie Sejmu zostało zdominowane przez sprawy proceduralne: dymisję rządu, a następnie wybór nowego marszałka i wicemarszałków. Jak jednak wynika z nieoficjalnych zapowiedzi posłów Koalicji Obywatelskiej, już wkrótce ma zostać tam złożony projekt uchwały zmierzającej do przywrócenia konstytucyjnego porządku w Trybunale Konstytucyjnym. Miałaby ona, najkrócej mówiąc, unieważniać dokonany w 2015 roku wybór trzech sędziów, dokonany wbrew regułom konstytucyjnym. Przyjęło się nazywać ich „dublerami”.

Taką nieprawidłowość napiętnował sam Trybunał w dwóch wyrokach, wydanych 3 i 9 grudnia 2015 r. (sygn. K34/15 i K 35/15). Stwierdził, że trzech tzw. dublerów zostało wybranych wadliwie na miejsca zajęte przez prawidłowo wybranych sędziów. Dodatkowo nieprawidłowość wyboru sędziego Mariusza Muszyńskiego stwierdził Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu w wyroku z 7 maja 2021 r. w sprawie spółki Xero Flor przeciwko Polsce (sygn. 4907/18).

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Jak to było z "sędziami dublerami" w Trybunale Konstytucyjnym

Zjednoczona opozycja chce zacząć swoje rządy od porządkowania sytuacji w Trybunale Konstytucyjnym...

Zacząć od zera

Czy składanie takich wniosków już na początku kadencji Sejmu, jeszcze przed ukonstytuowaniem się wszystkich jego organów, jest właściwe? Jak zauważył w wypowiedzi dla „Rzeczpospolitej” Jerzy Stępień, sędzia TK w stanie spoczynku, proces destrukcji państwa prawa zaczął się przed ośmiu laty właśnie od wyboru sędziów dublerów.

– Dlatego już od punktu „zero” należy zacząć przywracanie praworządności – uważa Jerzy Stępień.

Gdyby Sejm przyjął taką uchwałę, to w zasadzie zasiadający w TK sędziowie z zastrzeżeniami do procedury wyboru powinni przestać pełnić swoje funkcje. Jeden z nich, Mariusz Muszyński, twierdzi jednak, że uchwała Sejmu nie będzie miała mocy prawnej. Uzasadnia to tym, że o ile Konstytucja RP przewiduje wybór sędziego TK w drodze uchwały, o tyle nie przewiduje jego odwołania.

„Wszelkie uchwały Sejmu uchylające wybór sędziego TK, stwierdzające jego nieważność czy w inny sposób go podważające będą pozbawione jakiejkolwiek mocy prawnej. I to nawet nie tyle z powodu naruszenia nimi wielu standardów konstytucji, ile przede wszystkim ze względu na ich istotę prawną. Będą warte tyle co kartka papieru, na której są wydrukowane. Nie wywołają żadnych skutków prawnych ani faktycznych. Dokładnie jakby Sejm uchwałą unieważnił czyjeś małżeństwo” – napisał prof. Muszyński w „Rzeczpospolitej” z 9 listopada.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Mariusz Muszyński o sejmowych uchwałach i praworządności

Naczytałem się różnych wystąpień, jak to nowy Sejm przy pomocy uchwał zrobi porządek w wielu inst...

To obowiązek Sejmu

Inaczej twierdzi dr Tomasz Zalasiński, członek zespołu ekspertów prawnych Fundacji Batorego. Zaznacza on, że uchwały odwołujące sędziów dublerów nie byłyby samoistnym aktem politycznego odwetu, lecz działaniem mającym na celu przywrócenie praworządności, stanu zgodnego z konstytucją.

– Sejm ma obowiązek wykonać zarówno wyroki TK, jak i ETPC, z których wynika, że w Trybunale zasiadają osoby nieuprawnione do orzekania, a wydane z ich udziałem rozstrzygnięcia są wadliwe. Uchwała Sejmu jest jedyną drogą do wykonania tych wyroków i przywrócenia stanu zgodnego z konstytucją – uważa dr Zalasiński.

Tłumaczy, że nie byłaby tu właściwa sugerowana przez niektórych parlamentarzystów droga ustawowa, gdyż wówczas o statusie sędziów decydowałby także Senat i prezydent, a nie mają do tego konstytucyjnych podstaw.