Orzeczenie zapadło na kanwie sprawy obywatela polskiego przebywającego na stale w Niemczech, który został skazany na karę sześciu lat pozbawienia wolności przez Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże w Szczecinie. Warunkowe zawieszenie wykonania tej kary zostało następnie uchylone przez ten sąd. W związku z zarządzeniem wykonania kary, Sąd Okręgowy w Szczecinie zwrócił się do niemieckiej prokuratury o przejęcie wykonania w Niemczech kary pozbawienia wolności.
Sąd krajowy w Akwizgranie powziął jednak wątpliwość, czy ze względu na systemowe zastrzeżenia dotyczące funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce może odmówić uznania wyroku sądu polskiego i wykonania kary w Niemczech.
Co na to TSUE? W dzisiejszym wyroku orzekł, że odmowa uznania wyroku i wykonania kary orzeczonej w innym państwie członkowskim może nastąpić w wyjątkowych okolicznościach, interpretowanych w sposób ścisły. Należy do nich ryzyko naruszenia prawa podstawowego do rzetelnego procesu w związku z systemowymi i uogólnionymi nieprawidłowościami mogącymi rzutować na niezawisłość sądów.
Trybunał wyjaśnił, że taka odmowa powinna zostać poprzedzona dwuetapową analizą, leżącą w gestii sądu krajowego. Po pierwsze, należy ustalić, czy istnieją obiektywne, wiarygodne, dokładne i należycie uzasadnione przesłanki świadczące o istnieniu rzeczywistego ryzyka naruszenia ww. prawa. Po drugie, należy sprawdzić, w sposób konkretny i dokładny, na ile stwierdzone nieprawidłowości mogły wpłynąć na funkcjonowanie sądów prowadzących postępowanie wobec konkretnej osoby, której to postępowanie dotyczy. Ważna jest ocena, czy ze względu na indywidualną sytuację tej osoby, charakter zarzucanego jej przestępstwa i okoliczności faktyczne wydania wyroku skazującego, istnieją poważne i uzasadnione podstawy, aby sądzić, że takie ryzyko rzeczywiście istniało w danej sprawie. Jak zaznaczono, punktem odniesienia dla tej analizy powinien być okres do dnia wydania wyroku skazującego, względnie uchylenia warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej uprzednio kary.
Trybunał podkreślił także, że systemowe nieprawidłowości nie muszą mieć wpływu na wszystkie orzeczenia wydawane przez sądy danego państwa członkowskiego w każdej indywidualnej sprawie. Odmowa uwzględnienia wszystkich co do zasady wniosków o uznanie wyroku i wykonanie kary podważałoby zasadę wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi.
