SN chce, aby TSUE odpowiedział na pytanie, czy Traktat o Unii Europejskiej sprzeciwia się przepisowi uzależniającemu skuteczność oświadczenia przez sędziego woli dalszego zajmowania stanowiska sędziego po osiągnięciu wieku przejścia w stan spoczynku od zgody Krajowej Rady Sądownictwa. Drugie pytanie dotyczy spóźnienia się ze złożeniem takiego oświadczenia.
Pytania zadał 3-osobowy skład nowej izby w Sądzie Najwyższym - Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych - na kanwie odwołania sędziego Sądu Okręgowego w K. od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa.
Co mówi przepis
Art. 69 par. 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych
Sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że nie później niż na sześć miesięcy i nie wcześniej niż na dwanaście miesięcy przed ukończeniem tego wieku oświadczy Krajowej Radzie Sądownictwa wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego, wydane na zasadach określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie.
Co mówi przepis
Art. 69 par. 1b Prawa o ustroju sądów powszechnych
Krajowa Rada Sądownictwa może wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego, jeżeli jest to uzasadnione interesem wymiaru sprawiedliwości lub ważnym interesem społecznym, w szczególności jeśli przemawia za tym racjonalne wykorzystanie kadr sądownictwa powszechnego lub potrzeby wynikające z obciążenia zadaniami poszczególnych sądów. Uchwała Krajowej Rady Sądownictwa jest ostateczna. W przypadku niezakończenia postępowania związanego z dalszym zajmowaniem stanowiska sędziego po ukończeniu przez niego wieku, o którym mowa w § 1, sędzia pozostaje na stanowisku do czasu zakończenia tego postępowania.
Sąd Najwyższy powziął wątpliwość, czy tego rodzaju uzależnienie możliwości dalszego pełnienia służby sędziowskiej od zgody innego organu nie może potencjalnie naruszać zasady nieusuwalności i niezawisłości sędziów. Zdaniem SN przyjęte w polskim prawie rozwiązanie, dopuszczające inną niż formalną kontrolę złożonego przez sędziego oświadczenia woli dalszego zajmowania stanowiska, sprawowaną przez organ zewnętrzny, zakłada, że dokonany zostanie jakiś rodzaj oceny bądź weryfikacji zdatności tego sędziego do służby, przy czym chodzić musi o inne niż zdrowotne okoliczności (uzyskanie bowiem zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność do pełnienia obowiązków sędziego stanowi oczywisty warunek wstępny skuteczności oświadczenia). Tego rodzaju możliwość selekcji sędziów na zdatnych i niezdatnych do służby z uwagi na bliżej niezdefiniowany „interes wymiaru sprawiedliwości", może zaś, w ocenie Sądu Najwyższego, kolidować z ich niezależnością i wpływać na takie kształtowanie orzecznictwa przez sędziów, by odpowiadało ono oczekiwaniom organu dokonującego tej kontroli.
