Iustitia o obniżeniu wynagrodzenia chorobowego sędziów

9 listopada 2012 r. Ministerstwo Sprawiedliwości zwróciło się do Stowarzyszenia o zaopiniowanie przesłanego projektu zmiany ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o prokuraturze oraz ustawy o Sądzie Najwyższym w przedmiocie art. 91 § 1 usp, regulującego wysokość wynagrodzenia za czas choroby.

Po proponowanych zmianach § 1 tego artykułu mówiłby o tym, że w okresie nieobecności w pracy z powodu choroby sędzia otrzymywałby 80% wynagrodzenia, nie dłużej jednak niż przez okres roku.

Sędziowie uznali, że jest to kolejny pomysł polityków na sięgnięcie do kieszeni sędziów.

Zdaniem Stowarzyszenie dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego jednoznacznie wskazuje na odmienność sytuacji prawnej sędziów od innych pracowników sfery budżetowej, a proponowana zmiana jest sprzeczna zarówno z ustawodawstwem krajowym, jak i prawem europejskim.

- Nie sposób zgodzić się z argumentem projektodawcy, że przyczyną zmian jest „zrównanie sytuacji prawnej wszystkich osób świadczących pracę i pełniących służbę w zakresie wynagrodzenia (uposażenia) przysługującego w okresie nieobecności spowodowanej chorobą" - uważają sędziowie.

W ocenie Stowarzyszenia taki argument nie może stanowić dostatecznego uzasadnienia projektowanej zmiany, gdyż w najmniejszym nawet stopniu nie uwzględnia faktu, iż sytuacja prawna sędziów jest zdecydowanie odmienna od pozostałych osób świadczących pracę oraz pełniących służbę w ramach tzw. służb mundurowych.

Zgodnie z art. 91 § 1 u.s.p. zróżnicowanie wynagrodzeń sędziów może wynikać wyłącznie z odmiennego stażu pracy lub pełnienia różnych funkcji. - Tymczasem w obowiązującym stanie prawnym żaden z tych elementów nie ulega zmianie w czasie, gdy sędzia z powodu choroby jest nieobecny w miejscu wykonywania obowiązków - podnosi Iustitia.

- Pozostaje oczywistym, że wzgląd na konieczność zapewnienia sędziemu wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu, jest taki sam, niezależnie od tego, czy sędzia jest obecny w pracy, czy też z powodu choroby pozostaje nieobecny - dodaje.

Zdaniem sędziów nie istnieje powiązanie między ilością rozpoznanych przez konkretnego sędziego spraw a wysokością jego wynagrodzenia, co jest całkowicie zrozumiałe, jeśli zważyć, że sędzia nie ma wpływu na to, ile spraw wpłynie do sądu i zgodnie z ustalonym podziałem czynności zostanie mu powierzonych do rozpoznania. Świadczy o tym także art. 83 usp, w którym czas pracy sędziego jest określony wymiarem jego zadań.

- Odmiennie niż w przypadku innych osób świadczących pracę lub pełniących służbę w ramach tzw. służb mundurowych, zakres obowiązków sędziego, który jest nieobecny z powodu choroby nie ulega żadnemu zmniejszeniu - podkreślają sędziowie. - Taka absencja stanowi wyłącznie usprawiedliwienie dla opóźnienia w wykonaniu przez sędziego jego obowiązków - zaznaczają.

Po ustaniu przyczyny nieobecności, sędzia musi wykonać wszystkie swoje „zaległe" obowiązki niezależnie od bieżących

. - Taka sytuacja nie występuje w przypadku innych osób świadczących pracę i pełniących służbę w ramach tzw. służb mundurowych – bowiem w czasie ich usprawiedliwionej chorobą nieobecności w pracy, ich obowiązki wykonują inne osoby - argumentują sędziowie.

Dodają, że sędzia, by wypełnić obowiązki, które spiętrzyły się z powodu choroby, poświęca czas, który wszystkie inne osoby świadczące pracę i pełniące służbę w ramach tzw. służb mundurowych mogą przeznaczyć na realizację konstytucyjnego prawa do wypoczynku.

Podkreślają przy tym, że wprowadzenie proponowanych zmian, w odniesieniu do wspomnianych wyżej okoliczności w postaci braku zastępstwa sędziego w zakresie obowiązków, którym po okresie zwolnienia sędzia będzie musiał podołać, odbije się niewątpliwie ze szkodą dla szybkości postępowań sądowych oraz naruszy konstytucyjne prawo sędziego do wypoczynku. Jedynym racjonalnym uzasadnieniem dla wprowadzenia proponowanego rozwiązania byłoby wcześniejsze określenie tzw. pensum dla sędziego oraz określenie form „zastępstw sędziów" przez pozostających w pracy za dodatkowym wynagrodzeniem.

Zdaniem Iustitii za niekonsekwentne należy uznać stanowisko projektodawcy, który z jednej strony pozbawia sędziów prawa do 40-godzinnego tygodnia pracy, świadczeń z tytułu godzin nadliczbowych, prawa do odpoczynku, wynikających z kodeksu pracy, a z drugiej w części dotyczącej obciążeń (obowiązków) chce „zrównać" sędziów do poziomu pracownika świadczącego pracę zgodnie z kodeksem pracy.

Stowarzyszenie wskazuje ponadto na wątpliwości, w zakresie możliwości dokonywania zmian wysokości wynagrodzeń sędziowskich przez ustawodawcę krajowego, odnośnie zgodności proponowanej regulacji z ustawodawstwem europejskim.

W powyższej kwestii Stowarzyszenie MEDEL stwierdziło, że środki wprowadzane przez państwa europejskie, które istotnie redukują budżet wymiaru sprawiedliwości, w tym przeznaczony na wynagrodzenia sędziów i prokuratorów, bezpośrednio naruszają zasadę niezależności sądownictwa, co jest sprzeczne z prawem Unii Europejskiej.