Sędziowie ostrzegają przed ustawa o ustroju sądów powszechnych

Sędziowie stowarzyszenia Iustitia informują, że w związku z zapowiedzią prezydenta o zamiarze konsultacji z Krajową Radą Sądownictwa sprawy zmiany prawa o ustroju sądów powszechnych zarząd skierował do KRS swoje stanowisko.

Ostrzegają, że przyznanie ministrowi sprawiedliwości prawa do dowolnego, niczym nie skrępowanego wglądu do akt sądowych to zasadnicze naruszenie konstytucyjnej zasady równowagi władz, które pozbawia obywateli prawa do ochrony informacji i danych osobowych.

Wgląd do akt

Sądy według sędziów będą poddane całkowitej kontroli władzy wykonawczej. Minister będzie mógł żądać akt sądowych, sprawdzać ich treść i wpływać na sytuację służbową sędziów prowadzących sprawy. Każde zażądanie akt zdaniem sędziów będzie odbierane jako forma nacisku. Przy czym nikt nie jest w stanie przewidzieć, kto w przyszłości zostanie ministrem i jak użyje tych uprawnień.

Zdaniem zarządu pozyskane z akt dane osobowe i informacje wrażliwe będą dostępne dla nieokreślonej liczby osób. Minister będzie musiał nadane uprawnienia powierzyć podległym urzędnikom, pozbawionym znamion niezawisłości, co grozi ujawnieniem danych. Sędziowie przypominają, że obecnie są one dostępne tylko dla sędziów i administracji sądowej w zakresie wydziału sądu, w którym sędzia lub urzędnik pracuje. W razie ujawnienia danych według nowych rozwiązań ustalenie, skąd wypłynęły, będzie niemożliwe.

Iustitia podkreśla, że pewność, że wszystko, co zostanie powiedziane na rozprawie czy posiedzeniu sądu, nawet niejawnym, będzie zagrożone ujawnieniem. Uprawnienia wielu osób do dostępu do akt, wywoła według sędziów w społeczeństwie obawy przed mówieniem przed sądem całej prawdy, co utrudni dokonywanie ustaleń faktycznych i negatywnie wpłynie na orzeczenia.

Ograniczenia dla sędziów

Zarząd stowarzyszenia uważa, że zmniejszenie udziału sędziów sądów rejonowych w zgromadzeniach ogólnych i zebraniach przedstawicieli sądów okręgowych przez ograniczenie ich liczby do 40 % składu tworzy sprzeczne zmiany prawa. Sędziowie przypominają, że w 2012 r. zwiększono liczbę sędziów sądów rejonowych w zgromadzeniach do 50 %, to zmniejszanie tej liczby zanim upłynęła choćby jedna pełna kadencja zgromadzeń w nowych składach. Według SSP Iustitia świadczy to o braku zaufania do sędziów sądów rejonowych lub wręcz niezrozumiałym lęku przed nimi.

Sędziowie sądów rejonowych rozpoznają ponad 90 % sporów i stanowią większość sędziów, a mimo to mają najmniejsze uprawnienia samorządowe, które mają zostać zmniejszone bez racjonalnego uzasadnienia, tak, aby stanowili oni zawsze mniejszość. Argumentacja, że sędziowie sądów rejonowych mają za małe doświadczenie zawodowe i życiowe - przedstawiana przy uzasadnianiu projektu posłom - jest według nich nieuzasadniona i sugeruje, że nie spełniają oni wymogów ustawowych i nie powinni być w ogóle sędziami.

Iustitia twierdzi, że ograniczenie uprawnień kolegiów sądów okręgowych sprowadza je do fikcyjnej roli. Prawie wszystkie uprawnienia jaki mieli sędziowie po nowelizacji z 2001 r. zostały im odebrane, a kolegia mają prawo wydawać jedynie opinie, z którymi powołany przez ministra prezes sądu nie musi się liczyć. Wobec braku uprawnień kolegiów sędziowie pozbawieni zostaną jedynego organu, którego skład sami wybierają.

Sędziowie apelują o zaprzestanie manipulacji przepisami o samorządności sędziowskiej, wycofywanie się ze wszystkich, „nieopatrznie" wprowadzonych zmian korzystnych dla sędziów oraz wprowadzania coraz silniejszej hierarchizacji i podległości służbowej sędziów ministrowi sprawiedliwości, co jest sprzeczne z zasadą niezawisłości sądów i trójpodziału władz.

Koszty dojazdów

Według zarządu odebranie sędziom prawa do zwrotu kosztów dojazdu do sądów jest nieuczciwe. Sędziowie zauważają, że zmiana ta wprowadzana jest w trybie poprawki poselskiej, w istocie opracowanej w ministerstwie i przedstawionej dopiero w trakcie prac komisji sejmowej, aby uchylić się od konsultacji projektu. Istutia wyjaśnia, że sądy rejonowe poza siedzibami sądów okręgowych są obsadzone w większości kadrą dojeżdżającą z większych miast. Inaczej sądy położone w małych miastach nie funkcjonowałyby. Oczywiste zaś jest, że gdyby nie prawne, ustawowe zobowiązanie państwa do zwrotu kosztów dojazdu, znaczna część tych sędziów służby w małych sądach by nie podjęła.

Obecnie resort przeforsował odebranie sędziom zwrotu kosztów dojazdu. Zdaniem sędziów przez nowelizację władze ustawodawcza i wykonawcza jednostronnie zrywają umowę zawartą przez państwo z tysiącami sędziów. Przerzucanie kosztów funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości na sędziów zmierza do obniżenia ich dochodów i pauperyzacji tej służby. Uczy to zdaniem sędziów, że nie wolno wierzyć w żadne, nawet ustawowe zapewnienia obywatelom praw, gdyż ustawa może być w każdej chwili zmieniona na ich niekorzyść.